در اواخر بهمن ماه سال گذشته بود که شیوع ویروس کرونا در ایران تایید شد و این پیش بینی وجود داشت که با شیوع این ویروس کسب و کارها و اقتصاد ایران را با ضربات سهمگینی همراه کند. یکی از صنایعی که بسیار از این شیوع ویروس کرونا آسیب دید، صنعت مرغداری بود.
به گزارش تابناک اقتصادی، پس از شیوع ویروس کرونا، روند کاهش قیمت مرغ شروع شد و همین باعث فرود آمدن ضربات مهلکی به صنعت مرغداری شد.
از یک سو، با شیوع ویروس کرونا و تعطیل شدن مراسم عزا و عروسی، مهمانی‌ها و جشن‌ها، تقاضا برای مصرف گوشت مرغ کاهش پیدا کرد و از سوی دیگر با برنامه ریزی‌های غلط وزارت جهاد کشاورزی در سال گذشته و افزایش میزان جوجه ریزی از ۱۲۰ میلیون قطعه به ۱۴۰ میلیون قطعه، عرضه مرغ با مازاد رو به رو شد. عدم تعادل در عرضه و تقاضا، قیمت مرغ را به سرحد زیاندهی مرغداران رساند.
این مسائل باعث شد تا در فروردین ماه سال جاری قیمت هر کیلو مرغ زنده درب مرغداری به ۷ هزار و ۲۰۰ تا ۷ هزار و ۳۰۰ و قیمت مرغ آماده به طبخ در خرده فروشی‌ها به ۱۰ هزار و ۹۰۰ تومان برسد. این در حالی بود که طبق مصوبه ستاد تنظیم بازار قیمت مصوب برای هر کیلو گوشت مرغ برای مصرف کننده ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام شده بود.
در این اوضاع، قیمت نهاده‌های دام و طیور نیز روز به روز در حال افزایش بود و به ضرر مرغداران افزوده می‌شد. دلیل افزایش قیمت ذرت و کنجاله سویا و فراتر رفتن قیمت آنها از نرخ مصوب ستاد تنظیم بازار، کمبود این دو نهاده در بازار بود و ریشه اصلی آن به عدم تخصیص ارز و در نتیجه عدم ترخیص محموله‌های نهاده‌های طیور از گمرک بازمی‌گشت.
این وضعیت در نهایت منجر به این شد که در مقطعی از زمان برای تنظیم بازار، برخی مرغداری‌ها به معدوم سازی جوجه‌ها روی آوردند که تصاویر آن در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد.
هشدار و پیش بینی تابناک اقتصادی
در 26 فروردین ماه سال جاری، «تابناک اقتصادی» در واکنش به اتفاق های رخ داده در صنعت مرغداری، طی مطلبی با تیتر تبعات منفی کرونا به مرغداران رسید؛ ارزانی موقت و گرانی پساکرونایی به وضع موجود پرداخت و در آن مطلب عنوان شد که در صورت عدم ورود دولت به این مشکلات، قیمت گوشت مرغ در آینده ای نه چندان دور پرواز خواهد کرد. در مطلب مورد اشاره نوشته شده بود: «هر چند هم اکنون قیمت مرغ کاهش یافته و این به نفع مصرف کنندگان است؛ اما با زیان‌های وارده به صنعت مرغداری و همچنین کاهش جوجه ریزی این زنگ خطر برای مصرف کنندگان به صدا درآمده است که در آینده نه چندان دور با وضع موجود، قطعا عرضه گوشت مرغ کاهش خواهد یافت که این خود می‌تواند بر افزایش قیمت مرغ بسیار تاثیرگذار باشد. همچنین با پایان شیوع ویروس کرونا و آغاز مراسم تقاضا برای گوشت مرغ نیز افزایش خواهد یافت که این مورد نیز در کنار کاهش عرضه مرغ، شیب افزایش قیمت مرغ را تندتر خواهد کرد.»
در کمتر از سه ماه بعد از نگارش و انتشار آن مطلب، این روزها خبر از پرواز قیمت مرغ داده می شود و برخی رسانه ها خبر از رسیدن قیمت گوشت مرغ به کیلویی 19 هزار تومان را می دهند.
این در حالی است که محمدرضا کلامی دبیر ستاد تنظیم بازار طی مصاحبه ای در چهارم تیرماه سال جاری گفت: در جلسه امروز کارگروه ستاد تنظیم بازار قیمت جدید مرغ گرم آماده پخت ۱۵ هزار تومان به اضافه ۵ درصد کمتر یا بیشتر به اختیار استانداران تعیین شد.
همان گونه که عنوان شد قیمت مصوب ستاد تنظیم بازار برای گوشت مرغ تا قبل از تصمیم جدید این ستاد، حدود ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان بود.
هر چند شاید یکی از دلایل افزایش قیمت مرغ در این روزها معدوم سازی جوجه ها در فروردین ماه سال جاری باشد، دلایل عمده دیگری در پشت پرده افزایش قیمت مرغ وجود دارد که باید به آن ها پرداخته شود. دلایلی که در فروردین ماه سال جاری نیز وجود داشتند و با گذشت دو ماه هنوز هم گویا این موانع و دلایل پابرجا هستند. یکی از اصلی ترین دلایل افزایش قیمت مرغ در این روزها افزایش قیمت نهاده های دام و طیور است.
کمبود و افزایش قیمت نهاده های طیور مشکل اصلی مرغداران
غلامعلی فاروغی از فعالان صنعت مرغ و عضو اتاق بازرگانی ایران طی مصاحبه ای در ششم تیرماه سال جاری در این باره گفت: هزینه مرغداران در ماه‌های گذشته به شکل جدی افزایش یافته است. بر اساس قیمت‌های رسمی هر کیلو ذرت برای استفاده در مرغداری‌ها باید ۱۵۰۰ تومان قیمت داشته باشد؛ اما عددی که به تولیدکننده می‌رسد حتی تا ۳۰۰۰ تومان نیز افزایش یافته است. کنجاله سویا نیز بنا بوده کیلویی ۲۷۰۰ تومان تمام شود اما در بازار تا کیلویی ۷۰۰۰ تومان قیمت خورده است. تمام اینها در حالی است که اساسا نهاده دام در بازار بسیار محدود بوده و دسترسی به آنها حتی با قیمت بالاتر نیز برای مرغداران بسیار دشوار است.
عضو اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: آمارها نشان می‌دهد، در اردیبهشت و خرداد حدود ۱۱۷ میلیون جوجه برای استفاده گوشتی وارد مرغداری‌ها شده که این عدد از میزان نیاز کشور بیشتر است؛ اما وقتی نهاده دام به مرغدار نمی‌رسد دو مشکل ایجاد می‌شود؛ از سویی مرغ در زمان خروج از مرغداری به میزان کافی رشد نکرده و گوشتی که تحویل می‌دهد کمتر از ۲.۵ کیلوست و از سوی دیگر نرسیدن نهاده باعث خودخوری مرغ و کاهش نهایی محصول می‌شود.
از چهار ماه پیش بازار نهاده های دامی رها شده است
همچنین ناصر نبی پور رئیس اتحادیه تولیدکنندگان مرغ تخمگذار استان تهران نیز طی مصاحبه ای در پنج تیرماه سال جاری با رادیو اقتصاد گفت: ستاد تنظیم بازار مسئول تهیه نهاده‌های مورد نیاز مرغداری‌ها و دامداری هاست که متأسفانه از چهار ماه پیش بازار نهاده‌ها در کشور رها شده است. واحدهای مرغداری و دامداری برای تأمین نهاده‌های مورد نیاز خود به شدت در مضیقه هستند.
رئیس اتحادیه تولید کنندگان مرغ تخمگذار استان تهران گفت: ستاد تنظیم بازار قیمت ذرت را یک هزار و ۳۵۰ تومان و سویا را دو هزار و ۴۵۰ تومان تعیین کرده، در حالی که سویا به قیمت هفت هزار تومان در بازار پیدا نمی‌شود و همینطور ذرت هم به ازای هر کیلوگرم بالای دو هزار و ۵۰۰ تومان از سوی مرغداران خریداری می‌شود.
وی افزود: هم اکنون بین ۲۰ تا ۳۰ درصد به واحدهای مرغداری سهمیه می‌دهند و بقیه نهاده‌های مورد نیاز از طریق بازار آزاد در حال تهیه است.
نبی پور بیان داشت: تولید کنندگان مرغ و تخم مرغ امروز با کمبود و گرانی نهاده مواجه هستند. تولید مواد پروتئینی اعم از گوشت، شیر، تخم مرغ، لبنیات و غیره به سختی در حال انجام است.
عدم تخصیص ارز مانع ترخیص محموله های نهاده های طیور از گمرک
محمدجواد عسکری نایب رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی نیز طی مصاحبه‌ای در روز جاری مورخه هفتم تیرماه ۱۳۹۹ گفت: متاسفانه در مقطعی از زمان به دلیل بالا بودن قیمت نهاده‌های دامی و دان مرغ و عدم جوجه‌ریزی واحدهای مرغداری دفن جوجه‌های یک روزه را شاهد بودیم.
عسکری با بیان اینکه کاهش جوجه ریزی و بروز وقفه در تولید گوشت مرغ به واسطه عدم تامین نهاده موجب افزایش قیمت این محصول در بازار شده است، گفت: بروز وقفه در تامین نهاده مورد نیاز مرغداران و توقف تولید قابل قبول نیست، دستگاه‌های دولتی موظف هستند در این زمینه اقدامات لازم را داشته باشند. وی ادامه داد: در حال حاضر نهاده‌های مورد نیاز مرغداران در بنادر تخلیه شده، اما ارز مورد نیاز آنها اختصاص داده نشده است.
به هر صورت آنچه مشخص است این که این روزها شاید دلیل عمده رشد قیمت مرغ و ورود آن به کانال ۱۹ هزار تومان افزایش هزینه‌های مرغداران به دلیل افزایش غیرمنطقی قیمت کنجاله سویا و ذرت است. افزایش قیمت نهاده‌های طیور در حالی است که به گفته نائب رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس هم اکنون محموله‌های نهاده‌های مورد نیاز مرغداران در بنادر تخلیه شده و ترخیص آنها نیازمند تخصیص ارز است. به هر حال سرنخ این ماجرا گویا به بانک مرکزی بازمی‌گردد و باید از مسئولین پرسید چرا به محموله‌های نهاده‌های طیور ارز تخصیص نیافته است.
از سوی دیگر، باید به این نکته اشاره کرد که در زمان کاهش قیمت مرغ و رسیدن آن به زیر ۱۰ هزار تومان خرید‌های تضمینی انجام شد و حالا پرسش این است که این مرغ‌های خریداری شده چرا هم اکنون برای کاهش قیمت مرغ و رسیدن آن به یک قیمت منطقی و متعادل به بازار تزریق نمی‌شود؟ یا اگر تزریق شده است چرا قیمت همچنان بالاست؟
و در آخر روی صحبت با ستاد تنظیم بازاری است که گویا در زمینه تنظیم قیمت مرغ کارایی لازم را ندارد و یک روز شاهد کاهش قیمت مرغ و رسیدن آن به زیر قیمت تولید و اعتراض مرغداران هستیم و روز دیگر شاهد افزایش قیمت مرغ و اعتراض مصرف کنندگان می‌باشیم. چرا این ستاد قدرت پیش بینی و تنظیم بازار را از دست داده است؟ هم اکنون نیز هشدار داده می‌شود که اگر روند قیمت نهاده‌های طیور همچنان افزایش یابد، در آینده‌ای نه چندان دور شاهد افزایش قیمت مرغ و رسیدن آن به کانال‌های بالاتر از ۲۰ هزار تومان خواهیم بود. چاره کار رایزنی با نهاد‌های ذیربط جهت تخصیص ارز و ترخیص محموله‌های نهاده‌های طیور از گمرکات است.
