به گزارش بهداشت نیوز، دکتر زهرا فرهنگیان، فوقتخصص غدد و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز افزود: دیابت یکی از بیماریهای شایع در جهان است که مشخصه اصلی آن افزایش قند خون یا گلوکز خون میباشد. در صورت پایدار ماندن این افزایش، تمامی ارگانهای بدن در معرض آسیب قرار میگیرند.
دکتر فرهنگیان ادامه داد: غده پانکراس یا لوزالمعده در بدن هورمون اصلی انسولین را ترشح میکند و انسولین همانند کلیدی عمل میکند که ورود گلوکز حاصل از غذا به سلولها را ممکن میسازد تا انرژی تولید شود.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز گفت: در دیابت نوع یک، انسولین بهطور کامل از بین میرود یا انسولین ترشح نمیشود و درمان تنها با تزریق انسولین امکانپذیر است.
این فوقتخصص غدد خاطرنشان کرد: در برخی موارد انسولین وجود دارد اما عملکرد آن مختل میشود و مقاومت به انسولین در سلولها ایجاد میگردد. در این شرایط، گلوکز وارد سلولها نمیشود و فرد دچار کاهش انرژی و احساس خستگی خواهد شد.
دکتر فرهنگیان با ابراز نگرانی از کاهش سن ابتلا به دیابت افزود: دیابت نوع یک بیشتر جنبه ژنتیکی و ایمنی دارد و نقش پزشک در پیشگیری از آن محدود است، اما دیابت نوع دو به دلیل سبک زندگی نادرست، چاقی و کمتحرکی حتی در سنین زیر ۱۰ سال نیز مشاهده میشود.
وی تأکید کرد: اصلاح سبک زندگی باید از دوران پیش از بارداری آغاز شود. مادرانی که بدون اطلاع از ابتلا به دیابت وارد دوران بارداری میشوند، سلامت جنین را در معرض خطر قرار میدهند.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز اظهار داشت: غربالگری دیابت بارداری در هفتههای ۲۴ تا ۲۸ انجام میشود و در صورت عدم کنترل قند خون، جنین از همان ابتدا تحت تأثیر قرار گرفته و در بزرگسالی با ریسک بالای ابتلا به دیابت مواجه خواهد شد.
دکتر فرهنگیان توصیه کرد: مادران باید حداقل سه تا شش ماه پیش از اقدام به بارداری، وزن خود را کاهش دهند، فعالیت بدنی منظم داشته باشند، رژیم غذایی مناسب دریافت کنند و در صورت نیاز با مشاوره تغذیه دریافت نمایند.
وی افزود: در صورت تشخیص اختلال تحمل گلوکز یا دیابت، دارو باید پیش از بارداری آغاز شود و در طول دوران بارداری ادامه یابد تا از بروز خطرات جدی جلوگیری شود.
این فوقتخصص غدد با تأکید بر مراجعه پیش از اقدام به بارداری اظهار داشت: زنان پیش از اقدام به بارداری باید به پزشک مراجعه کرده و آزمایشهای غربالگری لازم را که در مراکز و خانههای بهداشت درخواست میشود، انجام دهند. در صورت مشاهده مشکل، مادران به سطوح بالاتر درمانی ارجاع داده میشوند و این امر نیازمند مسئولیتپذیری مادر در قبال سلامت خود، جنین و جامعه است.
دکتر فرهنگیان، ضمن بیان اینکه دیابت تنها یک بیماری فردی نیست، گفت: بیماری دیابت پیامدهای اجتماعی گستردهای دارد و خانواده و جامعه را درگیر میکند. بنابراین مادران باید روند درمان در دوران بارداری، مراقبتهای پزشکی و داروهای تجویز شده توسط پزشک را بهطور کامل رعایت کنند.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز خاطرنشان کرد: در بسیاری از موارد دیابت بارداری پس از زایمان برطرف میشود، اما خطر ابتلا به دیابت نوع دو در آینده همچنان وجود دارد. غربالگری پس از زایمان، بهویژه در هفتههای چهارم تا دوازدهم، ضروری است و مادران باید برای بررسی قند خون به پزشک مراجعه کنند تا در صورت وجود دیابت پایدار یا مرحله پیشدیابت، اقدامات درمانی و مراقبتی لازم از همان ابتدا آغاز شود.
وی ادامه داد: باید این ذهنیت نادرست تغییر کند که هر ماده طبیعی و گیاهی بیضرر است. بیماران تصور میکنند مصرف موادی مانند خرما یا عسل که قند طبیعی دارند، بیخطر است؛ در حالی که این باور کاملاً اشتباه است و میتواند زمینهساز افزایش قند خون و ابتلا به دیابت شود.
دکتر فرهنگیان با اشاره به عوامل خطر ابتلا به دیابت از دوران کودکی و نوجوانی آغاز میشوند، هشدار داد: مهمترین عامل در ابتلا به دیابت، افزایش وزن و چاقی است؛ خانوادهها نباید از چاقی کودکان خوشحال شوند، زیرا این وضعیت یکی از جدیترین عوامل خطر محسوب میشود. مدیریت وزن کودکان بر عهده والدین است و باید با تغذیه صحیح و سبک زندگی سالم کنترل شود.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز توضیح داد: اگر کودکی علاوه بر چاقی، سابقه خانوادگی دیابت نیز داشته باشد، باید از سن ۱۰ سالگی یا همزمان با آغاز دوره بلوغ، تحت بررسی قند خون قرار گیرد. همچنین در بزرگسالان، ترکیب چاقی با عوامل دیگری مانند بیتحرکی، فشار خون بالا یا چربی خون بالا، ضرورت مراجعه به پزشک و انجام آزمایشهای غربالگری را دو چندان میکند.
وی گفت: حتی افراد بدون عوامل خطر نیز از سن ۳۰ سالگی باید آزمایش غربالگری دیابت انجام دهند. اگر نتیجه آزمایش طبیعی باشد، این غربالگری باید هر دو تا سه سال یک بار تکرار شود. در صورت وجود پیشدیابت، توصیه میشود فرد سالانه قند خون خود را بررسی کرده و سبک زندگی سالمی را در پیش گیرد تا از بروز عوارض جدی جلوگیری شود.
دکتر فرهنگان نقش خواب را در سلامت بدن و کنترل دیابت بسیار مؤثر دانست و افزود: بسیاری از کودکان تحت تأثیر سبک زندگی والدین، تا دیر وقت بیدار میمانند. این دیر خوابیدن بر رشد قدی، بلوغ و وزن کودکان اثر منفی گذاشته و خطراتی مانند بلوغ زودرس، کوتاهی قد و چاقی مفرط را به همراه دارد.
این فوقتخصص غدد عنوان کرد: اگر دیابت از سنین پایین آغاز شود، عوارض آن در جوانی بروز خواهد کرد. کودکی که در ۱۰ سالگی مبتلا به دیابت شود، ممکن است در ۲۰ سالگی با نابینایی یا نارسایی کلیه مواجه گردد. این موضوع اهمیت پیشگیری و غربالگری زودهنگام را برجسته میکند، زیرا کاهش سن ابتلا به دیابت به معنای بروز سریعتر عوارض خطرناک آن است.
وی هشدار داد: دیابت به عنوان یک بیماری خاموش، تبعاتی به مراتب خطرناکتر از بسیاری بیماریهای شناختهشده دارد. بهرغم شیوع گسترده این بیماری در جامعه و تبدیل شدن آن به یک امر عادی، دیابت در صورت عدم کنترل میتواند در مدت سه تا پنج سال به عوارض جدی از جمله مشکلات چشمی، درگیری کلیوی و آسیبهای عصبی منجر شود.
دکتر فرهنگیان ادامه داد: بر اساس گزارشها، بیماران مبتلا به دیابت نوع دو اغلب از همان زمان تشخیص با عوارضی همچون گزگز پا یا حتی سکته مغزی مواجه میشوند. این موضوع اهمیت غربالگری و تشخیص زودهنگام بیماری را دو چندان میکند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اهواز با تاکید بر لزوم مدیریت دیابت، افزود: کنترل این بیماری بر پایه اصلاح سبک زندگی، تغذیه مناسب، فعالیت بدنی منظم و خودمراقبتی روزانه استوار است. رعایت بهداشت پا، شستوشوی روزانه و بررسی زخمها از جمله اقدامات سادهای است که میتواند از بروز زخم دیابتی و قطع عضو جلوگیری کند. با این حال، در برخی موارد بیماران همچنان در پذیرش مصرف داروهای تجویز شده مقاومت نشان میدهند و ترجیح میدهند با داروهای گیاهی و دمنوشها قند خون خود را کنترل کنند؛ رویکردی که به گفته پزشکان روند درمان را دشوار میسازد.
وی تأکید کرد: پایبندی به درمان، مسئولیتپذیری فردی و انجام فعالیتهای جسمانی منظم به میزان حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته میتواند بخش بزرگی از تبعات دیابت را کاهش دهد و کیفیت زندگی بیماران را حفظ کند.
