عصر ایران؛ محمد حسن گودرزی- تحقیقات جدید نشان میدهد با افزایش نفوذ ابزارهای دیجیتال، پیوندهای عاطفی سنتی در حال گسست است.
جنیفر کابری، پژوهشگر رسانه، هشدار میدهد کودکان امروزی ممکن است به تکنولوژی بیش از والدین خود اعتماد کنند. بررسی دلایل این تغییر رفتار و راهکارهای بازسازی اعتماد در خانواده، موضوع اصلی این گزارش است.
به گزارش آناتولی، کارشناسان در گفت و گو با این خبرگزاری اظهار داشتند دوران کودکی در مقیاسی تاریخی در حال بازطراحی است زیرا پلتفرمهای دیجیتال، هوش مصنوعی و اتصال جهانی، نحوه یادگیری، اجتماعی شدن و رشد جوانان را بازتعریف میکنند.
سیاستگذاران، دانشگاهیان و رهبران رسانهای در حاشیه «اجلاس بینالمللی رسانهای کودکان TRT ۲۰۲۵» که روز شنبه در استانبول برگزار شد، تأکید کردند با وجود اینکه ابزارهای دیجیتال فرصتهای بیسابقهای برای خلاقیت و یادگیری ارائه میدهند، اما خطرات جدیدی را نیز ایجاد میکنند که نیازمند اقدام هماهنگ دولتها، مدارس، خانوادهها و شرکتهای فناوری است.
داگلاس کی. هارتمن (Douglas K. Hartman)، نویسنده و استاد علوم تربیتی، شرایط کنونی را نقطه عطفی بدون پیشینه تاریخی توصیف کرد.
وی با اشاره به سرعت و سهولت ارتباطات آنلاین گفت: فکر میکنم آنچه اکنون با آن روبه رو هستیم، تحولی در مقیاسی متفاوت است. مقیاسی که نوع آن با هر آنچه تاکنون در تاریخ بشر تجربه کردهایم، تفاوت اساسی دارد.
هارتمن افزود: همزمان با بلوغ ما و ورود به دوره جوانی باید به دقت بیندیشیم که رسانهها چگونه میتوانند وارد عمل شده و بخشی از این فرآیند بلوغ باشند.
وی تأکید کرد دوران کودکی دیجیتال دیگر توسط یک بازیگر واحد شکل نمیگیرد.
این نویسنده و استاد علوم تربیتی اظهار داشت: پلتفرمهای دیجیتال، مدارس و دولتها اکنون با هم در حال شکلدهی به دوران کودکی اند.
هارتمن خواستار «نوعی هماهنگی گسترده در سیاستگذاری و مسئولیت مشترک» شد تا «اطمینان حاصل شود زیستبومهای (اکوسیستمهای) دیجیتال به جای منافع کوتاهمدت، در خدمت رفاه بلندمدت کودکان هستند.»
هارتمن همچنین افزود جوامع هنوز «در روزهای ابتدایی درک چگونگی طراحی پلتفرمهایی» هستند که با ارزشهای انسانی همسو باشند.
او از دولتها خواست تا به جای تمرکز بر یک مدل واحد، از رویکردهای متعدد حمایت کنند.
هارتمن گفت: نباید تنها به یک گزینه، یک گزینه واحد بسنده کرد بلکه باید از چندین سبد توسعه حمایت کرد و دید کدامیک از آنها مؤثرترین و اخلاقیترین هستند.
از منظر سیاستگذاری، چی کیم چونگ (Chi Kim Cheung)، پژوهشگر دانشگاهی و رسانه، بر لزوم ایجاد تعادل میان محافظت و توانمندسازی تأکید کرد.
چونگ به آناتولی گفت: محافظت از کودکان بسیار بسیار مهم است، اما باید به جنبه دیگر آن، یعنی توانمندسازی کودکان نیز بیندیشیم.
چونگ با بیان اینکه اینترنت و هوش مصنوعی میتوانند یادگیری را گسترش دهند و «هیچ محدودیتی برای آن وجود ندارد»، افزود این ابزارها کودکان را در معرض آسیب نیز قرار میدهند، زیرا «آنها نمیتوانند درست را از نادرست تشخیص دهند.»
چونگ استدلال کرد دولتها باید با مقررات آگاهانه مداخله و همزمان بر آموزش بزرگسالانی که با کودکان در ارتباط اند، سرمایهگذاری کنند. او خاطرنشان کرد معلمان و والدین برای دست یابی به سواد رسانهای و سواد هوش مصنوعی نیازمند حمایت هستند.
این پژوهشگر دانشگاهی و رسانه گفت: کودکان بومیان دیجیتال (Digital Natives) هستند،» در حالی که بسیاری از والدین «باید بدانند چه اتفاقی در جریان است تا بتوانند به کودکان کمک کرده و به شیوهای ایمنتر از آنها محافظت کنند.
چونگ در خصوص چالشهای فرامرزی مانند اطلاعات نادرست، بهرهبرداری از دادهها و دسترسی نابرابر، تصریح کرد که هیچ کشوری به تنهایی قادر به پاسخگویی نیست.
وی به مقایسههای بینالمللی و مطالعات سواد رسانهای اشاره کرد و یادآور شد اگرچه فنلاند اغلب به عنوان نمونهای مثبت ذکر میشود اما هر کشوری باید متناسب با بافت خود (Contextualized) بیندیشد که چه اقداماتی قابل انجام است.
به گفته این پژوهشگر دانشگاهی، همکاری میتواند به تبدیل بحران به فرصت کمک کند.
جنیفر کابری (Jennifer Kaberi)، بنیانگذار «Mtoto News» و چهره دانشگاهی، هشدار داد تغییرات سریع فناوری از توانایی خانوادهها برای سازگاری پیشی گرفته است.
وی با نقل قول از امینه اردوغان، بانوی اول ترکیه، گفت: ما مهاجران دیجیتال نیستیم؛ ما این جهان را ساختیم. اما اکنون، کودکان ما در آن جهان دیجیتال رشد میکنند.
کابری گفت: والدین ناگزیرند دائماً خود را با پلتفرمهایی که روزانه تکامل مییابند هماهنگ کنند، و این مسأله بر «توجه و دلبستگی» در درون خانوادهها تأثیر میگذارد.
وی اظهار داشت: همه در یک خانه هستند، اما هرکس در دنیای خودش است. فناوری جایگزین اشکال سنتی پیوند عاطفی، از وعدههای غذایی مشترک گرفته تا قصههای قبل از خواب، شده است.
کابری هشدار داد: در نتیجه این وضعیت، کودکان ممکن است به فناوری بیشتر از روابط انسانی اعتماد کنند. این کودکان در حالی بزرگ میشوند که به فناوری بیشتر از والدین خود اعتماد دارند.
وی اجلاس استانبول را فضایی کمیاب و به موقع برای شنیدن صداهایی فراتر از اروپا، ایالات متحده و چین توصیف کرد، به ویژه برای بحثهایی که فرهنگ، ارزشها و مذهب را در سیاستگذاری دیجیتال ادغام میکنند.
کابری با اشاره به شنیدههایش از مقامات ترکیهای گفت ارزشهای ما در حال رقیق شدن (کمرنگ شدن) هستند. پیامی که به گفته او به ندرت در کنفرانسهای فناوری بیان میشود.
وی همچنین بر اهمیت مشارکت دادن مستقیم کودکان در شکلدهی به آینده دیجیتال خود تأکید کرد و گفت: ما نمیتوانیم بدون کودکان دنیای دیجیتال بسازیم.»
کابری افزود: ما نمیتوانیم بدون حضور کودکان تصمیمگیری کنیم.
وی به جای اعمال ممنوعیت بدون مشورت، خواستار گفتگو، برگزاری کارگاهها و طراحی مشترک (Co-design) شد و تأکید کرد: اجازه دهید خودشان برای خودشان بسازند.
