برای کشورهای منطقه از جمله عربستان سعودی، استفاده از هوش مصنوعی در پایش زمین بهسرعت به ابزاری ضروری برای پیشبینی خطرهای اقلیمی، مدلسازی پدیدههای شدید آبوهوایی و حفاظت از زیرساختهای حیاتی ملی تبدیل شده است.
به گزارش ایندیپندنت، این ضرورت در آزمایشگاه تحقیقاتی آیبیام در زوریخ بهوضوح دیده میشود، و دانشمندان در حال توسعه هوش مصنوعی ژئوفضایی و فناوریهای کوانتومیاند تا کشورها بتوانند با دههای از ناپایداری فزاینده محیطزیستی مواجه شوند.
این مرکز که یکی از پیشرفتهترین پایگاههای آیبیام در حوزه مدلسازی اقلیم، تحلیل دادههای ماهوارهای و رایانش کوانتومی به شمار میرود، نشان میدهد چگونه مبانی علمی جدید، شیوه تفسیر تصاویر ماهوارهای، رصد تغییرات محیطی و طراحی راهبردهای تابآوری بلندمدت را شکل میدهند.
دستاوردهای این تحقیقات برای عربستان سعودی، که سازگاری با تغییرات اقلیمی، فناوریهای فضایی و سیاستگذاری دادهمحور با اهداف چشمانداز ۲۰۳۰ همراستا است، اهمیت فزایندهای دارد. هسته اصلی پژوهشهای این آزمایشگاه تغییری بنیادین در نگاه به دادههای ماهوارهای ایجاد میکند.
در حالی که برنامههای فضایی متعارف بیشتر بر مهندسی فضاپیما و انباشت تصاویر تمرکز داشتند، آینده این حوزه در استخراج مفهوم از حجم عظیم دادهها نهفته است. به گفته خوان برنابه مورنو، مدیر پژوهش آیبیام در اروپا، ماهوارهها صرفا داده جمعآوری میکنند و اثر واقعی زمانی ایجاد میشود که نهادها بتوانند با استفاده از مدلهای پایه ژئوفضایی، این دادهها را تفسیر کنند.
این مدلهای متنباز به دولتها، پژوهشگران و نوآوران امکان میدهد هوش مصنوعی پایش زمین را متناسب با جغرافیا و فشارهای محیطی خاص خود تنظیم کنند. کاربردهای عملی این رویکرد تاکنون نتایج دور از انتظاری همراه داشته است، از شناسایی محلهای دفع غیرقانونی زباله گرفته تا اندازهگیری نقش جنگلهای حرا در خنکسازی شهرها و تهیه نقشههای خطر سیلاب برای مناطقی که معمولا با سیل مواجه نیستند.
این قابلیتها برای عربستان سعودی اهمیت ویژهای دارد، زیرا طرحهای توسعه ساحلی به مدلسازی دقیق محیطی نیاز دارند، احیای جنگلهای حرا در دریای سرخ یکی از اولویتهای «ابتکار سبز سعودی» است و شهرهایی مانند ریاض و جده اخیرا شاهد بارشهای شدیدی بودهاند که سیستمهای زهکشی را تحت فشار قرار داده است. امکان شبیهسازی چنین رویدادهایی پیش از وقوع میتواند به تصمیمگیری بهتر در حوزه کاربری زمین، زیرساخت و مدیریت بحران کمک کند.
این حرکت به سوی اطلاعاتی که بر اساس آن بشود اقدام کرد، بازتابدهنده تحول بزرگتری در فرهنگ پژوهش است. پیشرفتهای مهم در پایش زمین بیش از پیش به نوآوری متکی شدهاند، به بیان دیگر، دادههای مشترک، ابزارهای متنباز و مدلهای شفاف که همکاری جهانی را ممکن میسازند.
به گفته برنابه مورنو، سازمانهایی مانند ناسا، آژانس فضایی اروپا و آیبیام برای پرهیز از تاخیرهای ناشی از مذاکرات مالکیت فکری، به این رویکرد باز تکیه میکنند.
عربستان سعودی نیز از این مسیر استقبال کرده است و از طریق نهادهایی مانند سازمان داده و هوش مصنوعی سعودی (سدایا) و دانشگاه ملک عبدالله، در حال گذار از مصرفکننده صرف پژوهش جهانی به مشارکتکننده فعال است. مدلهای متنباز ژئوفضایی به توسعهدهندگان سعودی اجازه میدهد برنامههایی کاملا بومی و متناسب با واقعیتهای اقلیمی و اولویتهای اقتصادی کشور طراحی کنند.
در کنار هوش مصنوعی ژئوفضایی، آزمایشگاه زوریخ در حال پیشبرد حوزه راهبردی دیگری است: رایانش کوانتومی. هرچند این فناوری هنوز در مراحل اولیه قرار دارد، میتواند حوزههایی مانند تدارکات، علم مواد و مدلسازی پیشرفته محیطی را دگرگون کند.
الساندرو کوریونی، مدیر این آزمایشگاه، تاکید میکند که ارزش کوانتوم نباید با معیار دستیابی به هوش عمومی مصنوعی سنجیده شود، بلکه باید آن را ابزاری برای گسترش تواناییهای انسانی دانست که قادر است مسائلی غامضتر و فراتر از توان رایانههای متداول مانند شبیهسازی دینامیک سیالات یا بهینهسازی سامانههای پیچیده را حل کند.
او در عین حال به چالشهایی چون ثبات سختافزاری و یکپارچگی با سیستمهای کلاسیک اشاره میکند و معتقد است با بلوغ این لایهها، ظرفیتهای این فناوری گسترش پیدا خواهد کرد.
سرمایهگذاریهای عربستان در زیرساخت دیجیتال، رایانش ابری و نهادهای پژوهشی پیشرفته جایگاه این کشور را برای ورود به عصر کوانتوم تقویت کرده است.
در حالی که پژوهشگران در سوئیس ابزارهای فردا را طراحی میکنند، عربستان سعودی از هماکنون در حال بررسی است که چگونه این دستاوردها میتوانند به پایداری، تابآوری و مزیت راهبردی تبدیل شوند.
