یک کشف شگفتانگیز در ناحیهای از شهرستان سافک بریتانیا نشان میدهد که انسانها حدود 400 هزار سال پیش توانایی روشنکردن و کنترل آتش را داشتهاند، یعنی نزدیک به 350 هزار سال زودتر از آنچه پیشتر تصور میشد.
در این محل که یک معدن خاک رس متروکه در نزدیکی روستای Barnham است، پژوهشگران باستانشناس شواهدی مانند خاک سوخته، تیشههای مُشتی حرارتدیده و تکههایی از پیریت آهن یافتند. به گزارش گاردین، این کشف که توسط تیمی از موزه تاریخ طبیعی بریتانیا انجام شد، نشان میدهد روشنکردن آتش توسط انسانها بسیار قدیمیتر از نمونههای 50 هزار ساله شمال فرانسه است.
تحقیقات ژئوشیمیایی نشان میدهد که خاک سرخشده در این منطقه چندین بار حرارت دیده و دمای آن به بیش از 700 درجه سانتیگراد رسیده است، که این امر بهروشنی نشان میدهد آتش توسط انسانها کنترل و ایجاد شده و خودبهخود شکل نگرفته است. همچنین کمیابی پیریت در منطقه حاکی از آن است که این ماده از نقاطی دور حمل شده و بهطور هدفمند برای روشنکردن آتش استفاده شده است. براساس این شواهد، احتمال میرود ساکنان این منطقه نئاندرتالهای اولیه بوده باشند که حدود 400 هزار سال پیش در بریتانیا زندگی میکردند، درحالیکه گونه هوموساپینس هنوز خارج از آفریقا حضور پایدار نداشت.
کنترل آتش اثرات ژرفی بر تکامل انسان داشت. آتش گرما، نور و محافظت در برابر شکارچیان فراهم میکرد، امکان پخت غذاهای متنوع را فراهم میساخت و قابلیت بقای انسانها را افزایش میداد. افزونبراین، آتش به عنوان مرکز تعاملات اجتماعی، اشتراکگذاری غذا، روایت داستانها و شکلگیری زبان عمل میکرد. دکتر «راب دیویس» از موزه بریتانیا، توضیح میدهد که این توانایی به انسانها امکان داد در محیطهای سردتر و سختتر گسترش یابند، گروههای بزرگتر تشکیل دهند و انرژی لازم برای رشد و توسعه مغز خود را تأمین کنند.
پروفسور «کریس استرینگر» از موزه تاریخ طبیعی اشاره میکند که در آن دوره اندازه مغز انسانها به حد امروزی نزدیک شده بود و کنترل آتش به آنها اجازه میداد انرژی مغز را تأمین کنند، یاد بگیرند، آموزش دهند و ارتباطات اجتماعی مؤثر برقرار کنند. شواهد همچنین نشان میدهد دانش ساخت آتش احتمالاً از اروپا به بریتانیا منتقل شده و پلهای زمینی آن زمان مسیر سکونت مجدد انسانها را فراهم کرده بود.
یافتههای این کشف که در مجله Nature منتشر شده، با شواهد گستردهای از خاک سوخته، ابزارهای سنگی حرارتدیده و تکههای پیریت تأیید شده و قدیمیترین نمونه روشنکردن آتش توسط انسانها به شمار میرود. پژوهشگران آن را یکی از برجستهترین یافتههای باستانشناسی چهار دهه اخیر میدانند، کشفی که برداشت ما از تواناییها و رفتارهای انسانهای اولیه را به شکل بنیادین تغییر میدهد.
