به گزارش خبرنگار مهر، اصلاح الگوی کشت بیش از پنج دهه است که در اسناد و قوانین بالادستی کشور مطرح شده، اما در عمل کمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ موضوعی که موجب شده در شرایط تشدید کمآبی و بحران منابع آب، همچنان شاهد کشت محصولات آببر در بسیاری از مناطق کشور باشیم. با گذشت بیش از نیم قرن، به نظر میرسد دولت درصدد است برای مدیریت بحران آب، اجرای این قانون مغفولمانده را در دستور کار جدیتری قرار دهد.
روز گذشته عباس علیآبادی، وزیر نیرو، در نشست علنی نوبت عصر مجلس شورای اسلامی و در جریان بررسی راهبردها، سیاستها و شیوههای حکمرانی مطلوب آب و تعدیل مصرف آب در بخش کشاورزی، تأکید کرد: یکی از مهمترین مسائل کشور، مسئله آب است و برای حل این مشکل باید با برنامهریزی دقیق و تصمیمگیری درست حرکت کنیم.
وی با اشاره به شرایط اقلیمی کشور افزود: مسئله اصلی ما ندانستن بحران نیست؛ ایران در منطقهای خشک قرار دارد و تغییرات اقلیمی نیز شرایط را پیچیدهتر کرده است. بهعنوان نمونه، در بندرعباس بیش از ۳۳۰۰ درصد افزایش بارش نسبت به مدت مشابه سال گذشته ثبت شده، اما بهدلیل نبود زیرساختهای مناسب ذخیرهسازی، بخشی از این آب به دریا وارد شده و تنها توانستیم بخشی از آن را حفظ کنیم. این موضوع نشان میدهد باید سازوکار بهرهبرداری بهتری از این منابع فراهم شود.
وزیر نیرو: در برخی محصولات باید الگوی کشت را کنار بگذاریم
علیآبادی در ادامه صحبتهای خود به موضوع اصلاح الگوی کشت اشاره کرد و گفت: ما آمادهایم از دیدگاههای نمایندگان مجلس استفاده کنیم تا بتوانیم تحولات بنیادین و اساسی برای حل مشکل آب ایجاد کنیم. معتقدیم در برخی محصولات باید الگوی کشت فعلی کنار گذاشته شود؛ تصمیمی که نیازمند اتخاذ تصمیمات بزرگ و شجاعانه است. در این مسیر، برگزاری جلسات مشترک با دانشگاهیان و اساتید این حوزه را در دستور کار داریم.
در مقابل، غلامرضا نوری قزلجه، وزیر جهاد کشاورزی، با تأکید بر لزوم نگاه جامع به بحران آب اظهار کرد: کمبود و بحران آب را نباید صرفاً متوجه بخش کشاورزی دانست. برای طرح درست این مسئله باید تبیین دقیقی صورت گیرد و یک بخش بهتنهایی متهم نشود.
وی همچنین از ورود نخستین محموله محصولات کشاورزی حاصل از کشت فراسرزمینی به کشور خبر داد و گفت: این محموله طی روزهای آینده وارد کشور میشود و تا دو ماه آینده نیز نخستین روغن خوراکی تولیدشده از محل کشت فراسرزمینی به بازار داخلی خواهد آمد.
اگرچه این اقدام میتواند گامی در جهت اصلاح الگوی کشت تلقی شود، اما وزیر جهاد کشاورزی در سخنان خود بهطور مشخص به ابعاد اجرایی اصلاح الگوی کشت نپرداخت و بیشتر بر ضرورت متهم نکردن بخش کشاورزی در بحران آب تأکید کرد؛ این در حالی است که طبق آمار رسمی، بیش از ۸۰ درصد مصرف آب کشور در بخش کشاورزی انجام میشود.
اصلاح الگوی کشت؛ مسئلهای میانبخشی
اصلاح الگوی کشت موضوعی میانبخشی است که سالها از سوی وزارت نیرو پیگیری شده، اما همواره با عدم همراهی کامل وزارت جهاد کشاورزی مواجه بوده است. در همین رابطه، وزیر نیرو پیشتر در گفتوگویی اختصاصی با خبرنگار مهر تأکید کرده بود: مسئولیت اصلی اصلاح الگوی کشت بر عهده وزارت جهاد کشاورزی است و مذاکراتی نیز میان دو وزارتخانه انجام شده است. همانگونه که برای بهینهسازی مصرف انرژی سازمانی مستقل شکل گرفته، ضرورت دارد سازوکاری مشابه نیز در حوزه آب ایجاد شود.
علیآبادی در پایان خاطرنشان کرد: آب باید بهصورت بهینه مصرف شود تا با مقدار مشخصی آب در هر هکتار، تولید بیشتری حاصل شود. این رویکرد از برنامههای مشترک وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی است.
بر اساس این گزارش، با توجه به تغییرات اقلیمی و موقعیت جغرافیایی ایران، اصلاح الگوی کشت امری اجتنابناپذیر به شمار میرود؛ با این حال به نظر میرسد اجرای آن، حتی پس از گذشت بیش از نیم قرن، همچنان با چالشهای ساختاری و مدیریتی روبهروست. چرا که تحقق اصلاح الگوی کشت، علاوه بر هماهنگی جدی میان دستگاههای اجرایی، نیازمند مطالعات کارشناسی دقیق و تصمیمگیریهای کلان و بعضاً پرهزینه است.
