به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، هادی خانیکی، استاد ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، در بخشی از گفت و گوی خود با خبرگزاری خبرآنلاین، درباره روایت ها از ریزش سرمایه اجتماعی مسعود پزشکیان گفت: بحث سرمایه اجتماعی و وضعیت آن در ایران، اهمیتش بیشتر از آن است که روی مصداقهای خاص صحبت کنیم. به این معنا که اگر سرمایه اجتماعی در وضعیت خوبی نیست - که به نظر میآید بر اساس همه مطالعاتی که انجام گرفته است در وضعیت خوبی نیست – جهت مشخص و خاصی ندارد که بگوییم نسبت به آقای پزشکیان یا دولت کاهش پیدا کرده است. اساسا سرمایه اجتماعی در سه پیمایش ملی که انجام گرفته بود، در سه سطح سرمایه اجتماعی کلان، خرد و میانه سنجیده میشود. سرمایه اجتماعی کلان که شاید مهم ترین بخش باشد، به میزان اعتمادی که جامعه به حاکمیت، خود و امیدی که به آینده دارد، بر میگردد.
وی ادامه داد: سرمایه اجتماعی میانی به دستگاههایی مانند دولت و بخشهای مختلف آن و نهادهای دیگری مانند مجلس، قانون گذاری، قوه قضاییه و امثال اینها و همچنین میزان اعتمادی که به گروههای سیاسی، اجتماعی و میزان مشارکت جامعه در امور مختلف بر میگردد. از جمله بالاترین مصداقش، شرکت در انتخابات و مشارکتهای سیاسی است. نهایتا سرمایه اجتماعی در حد خرد، شامل میزان اعتمادی است که افراد نسبت به خود دارند و اینکه چقدر خود را موثر میدانند و حاضرند اثربخشی داشته باشند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه در بخش سرمایه اجتماعی میزان اعتماد، مشارکت، امید به آینده و رضایت سنجیده میشود، گفت: خودش یک پدیده چند وجهی و در هم تنیده است که از مسائل نزدیک و مبتلابه مانند معیشت، زندگی، اشتغال و زمینههای اقتصادی شروع میشود تا وضعیتهای دورتری مانند وضعیت فرهنگی و اجتماعی و تحولاتی که در جامعه و در سبک زندگی و باورها و نظایر اینها رخ میدهد.
خانیکی تصریح کرد: البته برای سنجش سرمایه اجتماعی، همانطور که اشاره کردید، طبیعتا رصد منظم افکار عمومی از این جهت اهمیت دارد که افکار عمومی نسبت به چه مسائلی و طی چه دورههایی تغییر میکند؛ بهتر میشود یا بدتر؟ مثلا درمورد مسئلهای که درباره میزان رضایت یا عدم رضایت از عملکردهای دولت آقای پزشکیان اشاره کردید، ما در همین سال جاری سه مقطع را میتوانیم مقایسه کنیم. مقطعی که قبل از جنگ ۱۲ روزه و تجاوز اسراییل به ایران رخ داد، مقطعی که جامعه در جنگ قرار گرفت و مقطعی که بعد از جنگ شکل گرفته است.
وی با اشاره به انسجام مردم در ایان جنگ ایران و اسرائیل و پس از آن بیان کرد: در بازه بعد از جنگ، در هر کدام از اینها میتوانیم بخشهای کوچک تری انتخاب کنیم؛ مثلا آنجایی که نقاط عطفی در سیاست خارجی است؛ اسنپ بک تصویب میشود و قبل و بعد از آن و همچنین نظایر اینها؛ ولی اگر بخواهیم تقسیم بندی کوچک را کنار بگذاریم و تقسیم بندی کلی را نگاه کنیم، میبینیم که اگر انتخابات ۱۴۰۳ را معیاری برای سرمایه اجتماعی آقای پزشکیان و دولت بگیریم، میبینیم حدود ۵۰ درصد جمعیت ایران وارد انتخابات شدند و آقای پزشکیان در میان آنهایی که وارد انتخابات شدند، رای اکثریت را گرفته است و بخش زیادی از آن ۵۰ درصدی که وارد انتخابات نشده اند، منتقدان و معترضانی بودند که همگرایی با رویکردها و شعارهای انتخاباتی دارند. یعنی خواستار تغییر رویهها و رویکردهای رسمی و نگاهی هستند که حاکمیت به شهروندان و گروههای پیشران تغییر در ایران داشته است؛ یعنی جوانان، زنان و اقوام که ویژگی مشترکشان هم ضدیت با تبعیض است و خواستار دوری از تبعیض در حکمرانی هستند. اینها اگر چه در انتخابات شرکت نکرده اند، ولی با رویکرد تغییر یا اصلاح شیوه حکمرانی، همراه و همنوا هستند. بخشی هم در جامعه وجود دارد که کلا از اصلاحات در حاکمیت و شیوه اداره کشور مایوس و طبیعتا مخالف است و اگر نگاه کنیم، معمولا در سه دهه گذشته به نوعی مخالف وضعیت بودهاند.
وی افزود: پس این اکثریت غالبی که وارد تعامل و همنوایی با دولت و حاکمیت شده است، به دنبال تغییر روشهایی بودند که از آن ناراضی است. وقتی ایران مورد تهدید قرار گرفته است، مسئله بزرگ تری به نام ایران اولویت قرار میگیرد و احساس عمومی جامعه هم این بوده است که دولت در این مدت، به رغم همه محدودیتها و ناتوانیهایی که داشته، کارش را نسبتا خوب انجام داده است. در نتیجه میزان رضایت، اعتماد و امید به آینده که مولفههای سرمایه اجتماعی هستند، بالا رفته است. ولی بعد از جنگ، به میزانی که میبیند امید به تغییری که در رسانهها و فضای عمومی و در توجه به زندگی و در فضای سیاسی و رسانه ای بوده است کم شده و محدودیتها زیاد شده است و با همان تعبیری که در رسانهها به کار میرود، تنظیم شیوههای حکمرانی در خیلی از قسمتها به تنظیم کارخانه برگشته است، در اینجا شاهد کاهش رضایت و یا اعتماد و امید به آینده هستیم.
29215
