به گزارش تابناک؛گزارش سالانه پنتاگون که معمولاً تصویری کلی از بازار جهانی تسلیحات و مسیر حرکت قدرتهای نظامی ارائه میدهد، اینبار تمرکز ویژهای بر صادرات جنگندههای ساخت چین داشته است. در این گزارش، از چند کشور بهعنوان مشتریان بالقوه جنگنده J-10 نام برده شده که ایران نیز در میان آنها دیده میشود؛ موضوعی که فارغ از صحت یا عدم تحقق نهایی، پیام روشنی دارد: نیروی هوایی ایران دیگر فقط با ناوگان فعلیاش تحلیل نمیشود، بلکه گزینههای آینده آن نیز در محاسبات خارجیها لحاظ شده است.
جنگنده J-10 که بهعنوان یکی از مهمترین محصولات هوایی چین شناخته میشود، طی سالهای اخیر بهتدریج جایگاه خود را در بازار صادراتی پیدا کرده است. این هواپیما برای کشورهایی طراحی شده که بهدنبال یک جنگنده چندمنظوره مدرن، با هزینه کمتر نسبت به نمونههای غربی و بدون محدودیتهای سیاسی سنگین هستند. همین ویژگیها باعث شده نام آن در کنار کشورهایی مطرح شود که یا با تحریمهای نظامی روبهرو هستند یا ترجیح میدهند به سبد تسلیحاتی متنوعتری تکیه کنند.
قرار گرفتن نام ایران در این فهرست، بیش از آنکه به معنای یک قرارداد قطعی باشد، نشاندهنده این واقعیت است که تهران در حال بررسی گزینههای مختلف برای نوسازی ناوگان هوایی خود است. ناوگانی که سالهاست با اتکا به نگهداری، ارتقاهای داخلی و مدیریت عملیاتی سرپا مانده، اما نیاز به ورود نسل جدیدتری از جنگندهها در آن احساس میشود. از این منظر، J-10 میتواند یکی از گزینههایی باشد که در محاسبات فنی و عملیاتی بررسی شده است.
در بخش دیگری از تحلیلها، به تلاش چین برای تثبیت جایگاه خود در بازار جنگندههای صادراتی اشاره میشود. پکن طی سالهای اخیر نشان داده که صرفاً به تولید برای مصرف داخلی قانع نیست و بهدنبال آن است که محصولات نظامیاش در معادلات منطقهای و جهانی دیده شوند. حضور نام ایران در کنار سایر کشورها در چنین گزارشهایی، نشانهای از همین رویکرد است؛ رویکردی که همزمان پیامهای سیاسی و نظامی خاص خود را دارد.
در فضای غیررسمی و تحلیلی، مدتهاست که درباره ارزیابی جنگندههای مختلف توسط ایران صحبت میشود. J-10 در این میان بهعنوان گزینهای مطرح شده که میتواند بخشی از شکاف نسلی موجود در ناوگان هوایی ایران را پر کند، بیآنکه وابستگی مطلق به یک مسیر خاص ایجاد کند. این جنگنده، نه معجزه است و نه جایگزین کامل برای تمام نیازهای نیروی هوایی، اما میتواند در کنار سایر پلتفرمها، نقش مکمل ایفا کند.
از زاویه نگاه پنتاگون، آنچه اهمیت دارد صرفاً فروش یا عدم فروش یک جنگنده نیست، بلکه پیامدهای منطقهای آن است. نوسازی هرچند محدود نیروی هوایی ایران، بهطور طبیعی در محاسبات توازن قدرت هوایی خاورمیانه اثرگذار خواهد بود. به همین دلیل است که حتی احتمال چنین خریدهایی نیز در گزارشهای رسمی آمریکا بازتاب پیدا میکند.
در نهایت، باید توجه داشت که حضور نام ایران در این فهرست بهمعنای اعلام رسمی خرید یا تصمیم نهایی نیست. این بیشتر تصویری از ذهنیت و برآورد نهادهای نظامی غربی درباره مسیرهای احتمالی آینده است. مسیری که هنوز ایستگاههای تصمیمگیری، ملاحظات فنی، اقتصادی و سیاسی متعددی پیش رو دارد و نتیجه نهایی آن تنها زمانی روشن میشود که از مرحله گمانهزنی عبور کند.
با این حال، نفسِ دیدهشدن ایران در چنین گزارشهایی، نشان میدهد نیروی هوایی کشور همچنان یکی از مؤلفههای مهم در معادلات امنیتی منطقه محسوب میشود؛ مؤلفهای که آینده آن، حتی برای رقبا و ناظران خارجی نیز اهمیت دارد.
