عصر ایران؛ امیر حسن خدیر- تارنمای باشگاه پرسپولیس در آستانۀ یکصدمین شهرآورد یا دربی (مسابقۀ حساس دو تیم پرهوادار همشهری) آماری ارایه داده تا نشان دهد بر خلاف نظر هواداران استقلال برتری عددی در مجموع ادوار دربی با سرخ پوشان بوده است.
هر چند کُریخوانی رسانهای از جذابیتهای قبل از هر بازی است ولی چون بنای نویسندۀ این سطور با مخاطبان یادآوریهای تاریخی است و نقد یا روشن کردن اشتباهات عمدی یا سهوی نکات زیر میتواند در همین راستا ارزیابی شود کما اینکه پیشتر وقتی حسن روشن (ستاره پیشین استقلال) هم در خاطرات خود نکاتی را به اشتباه مدعی شده بود یادداشتی نوشتم و با این نوشته پیوند دارد.
۱. در بیانیه آمده: «بازی سوم مهرماه سال ۱۳۴۹ یک مسابقه دوستانه اما خارج از پروتکلهای فوتبال بوده چون قوانین فوتبال به شما اجازه نمیدهد بازیکنی را تعویض کنید و در ادامه او را دوباره به زمین مسابقه بیاورید. در غیر اینصورت شما از بازیکن غیر مجاز استفاده کردهاید و نتیجه سه بر صفر به سود رقیب خواهد بود، در آن روز چنین اتفاقی روی داد». این که بازیکن تعویضی به زمین بازگشت و گل هم زد درست است اما این که غیر قانونی بوده درست نیست.
با استناد به نوشته مهدی حدادپور آمده: «استقلالیها، مژدهی را تعویض کردند. به جای او بازیکن دیگری به زمین آمد ولی چند دقیقه بعد مژدهی که نفس تازه کرده بود، دوباره به زمین برگشت و اتفاقا گل هم زد و استقلال با آن گل پیروز شد.»
بله چنین بود اما بازگرداندن بازیکن تعویضی در آن زمان غیر فانونی نبود و این اتفاق در حالی برای بیانیهنویس عجیب در نظر آمده که قانون منع بازگرداندن بازیکن تعویضی از سال ۱۹۷۴ اجباری شد. هرچند قبل از منع قانونی هم بین مربیان مرسوم نبود چون یا بازیکن مصدوم بوده یا بازی او مورد رضایت نبوده که بیرون کشیده شده و بازگرداندن به زمین وجهی نداشته اما ممنوع هم نبوده منتها از سال ۱۹۷۴ یا ۱۳۵۳ خورشیدی رسما ممنوع شد یعنی ۴ سال بعد از آن بازی و اصطلاحا عطف به ماسبق نمی شود.
در آن بازی مشهور تاج 2-0 عقب بود و از دقیقه 82 تا 90 با سه گل به بازی برگشت و گل سوم را چنان که اشاره شد عباس مژدهی به ثمر رساند که مجددا به زمین آمده بود.
آن بازی نکته جالب دیگری هم دارد که تنها دربی منصور رشیدی برای پرسپولیس است که از تاج آبادان به پرسپولیس آمده بود و بین نیمه در حالی که گلی نخورده بود تعویض شد و جای خود را به هادی طاووسی داد. تعویض مکرر دروازه بان در آن زمان مرسوم بود و محدویت تعویض وجود نداشت .قانون محدودیت تعویض از سال ۱۹۷۰اعمال شد.
یکی از مشهورترین نمونهها در جام جهانی ۱۹۶۶ بازیکن اسطورهای پرتغال -اوزه بیو -نیمه اول مصدوم و تعویض شد و کره شمالی در پایان نیمه 3-0 به رختکن رفتند اما با باز گشت اوزه بیوه در نیمه دوم و زدن 4 گل به تنهایی نتیجه را 5-3 بردند. با منطق بیانیه نویس این بازی مشهور هم نباید در محاسبات فیفا بیاید!
نکته جالب دیگر این که ماجرا محدود به مربیان نیست و تا قبل سال 1970 و وضع قوانین تازه داور هم میتوانست بازیکنی را که اخراج کرده به زمین باز گرداند! در آن زمان البته داوران کارت زرد و قرمز نداشتند و با صحبت و اشاره اخطار میدادند یا اخراج میکردند.
تابلو تعویض هم از سال ۱۹۷۴ مرسوم شد و قبل از آن روی یک برگه نام بازیکن تعویضی را می نوشتند و بازیکن جدید وقتی وارد زمین می شد آن برگه را به داور می داد تا بازیکن تعویضی را صدا بزند و بیرون برود.
۲. در بازی دوم مورد اشاره بیانیهنویس هم به دلیل هجوم هواداران پرسپولیس در دقیقه 77 به داخل زمین بازی دوستانه -در اوایل انقالاب - - چون پلیس سازماندهی درستی برای برگزاری مسابقه نداشت نیمه کاره ماند ولی چون دوستانه بود 3 بر صفراعلام نشد و بازی با همان تک گل غلام فتحآبادی ثبت شد. یادمان باشد که قوانین فوتبال طی سالها تغییر کرده و زودترین قانونی که در ابتدای فوتبال تصویب شد آفساید بود وگرنه اوایل آفساید هم جزو قوانین نبود و نمی توان نتایج مسابقات قبل از وضع این قانون را انکار کرد.
۳. نکته جالب دیگر این که ماجرای بازگرداندن تعویضیها محدود به مربیان نیست چرا که تا قبل سال ۱۹۷۰ و وضع قوانین تازه حتی داور هم میتوانست بازیکنی را که اخراج کرده به زمین باز گرداند! در آن زمان البته داوران کارت زرد و قرمز نداشتند و با صحبت و اشاره اخطار میدادند یا اخراج میکردند.
