«تابناک با تو» - لوتئین و زآگزانتین در واقع رنگدانه‌هایی هستند که توسط گیاهان تولید می‌شوند و به میوه‌ها و سبزیجات رنگ زرد تا قرمز می‌دهند.
لوتئین و زآگزانتین آنتی اکسیدان‌هایی قوی هستند که سلامت چشم و بسیاری دیگر از اندام‌های بدن را تقویت می‌کنند. برخی از میوه‌ها و سبزیجات مانند کلم برگ، به تنهایی لوتئین بیشتری نسبت به هویج دارند.
لوتئین و زآگزانتین دو کاروتنوئید مهم به شمار می‌روند و در واقع رنگدانه‌هایی هستند که توسط گیاهان تولید می‌شوند و به میوه‌ها و سبزیجات رنگ زرد تا قرمز می‌دهند.
آن‌ها از نظر ساختاری بسیار شبیه به هم هستند، فقط با یک تفاوت جزئی در آرایش اتم هایشان. هر دو این آنتی اکسیدان‌ها بسیار مفید هستند و طیف وسیعی از مزایای سلامتی را ارائه می‌دهند. با این حال همانطور که ممکن است بدانید، لوتئین و زآگزانتین بیشتر برای محافظت از چشم شناخته شده اند. لازم به ذکر است نکاتی که در ادامه مورد بررسی قرار می‌گیرند، از طریق وب سایت مرکز ملی اطلاعات زیست فناوری آمریکا قابل دسترسی هستند.
خواص آنتی اکسیدانی
لوتئین و زآگزانتین به عنوان آنتی اکسیدان‌های قوی، از بدن شما در برابر مولکول‌های ناپایدار به نام رادیکال‌های آزاد دفاع می‌کنند.
بالا رفتن سطح رادیکال‌های آزاد می‌تواند به سلول‌های بدن آسیب برساند، منجر به پیری شده و به پیشرفت بیماری‌هایی مانند امراض قلبی، سرطان، دیابت نوع ۲ و آلزایمر دامن بزند.
لوتئین و زآگزانتین از پروتئین ها، چربی‌ها و DNA بدن در برابر عوامل استرس زا محافظت می‌کنند و حتی می‌توانند به بازیافت گلوتاتیون، یکی دیگر از آنتی اکسیدان‌های کلیدی در بدن یاری برسانند. علاوه بر این، خواص آنتی اکسیدانی آن‌ها ممکن است اثرات کلسترول بد یا همان LDL را کاهش دهد؛ بنابراین هر یک از آن‌ها باعث کاهش تجمع پلاک در شریان‌ها و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی می‌شوند.
لوتئین و زآگزانتین همچنین از چشم در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند. چشمان ما هم در معرض اکسیژن و هم نور هستند که به نوبه خود باعث تولید رادیکال‌های آزاد مضر اکسیژن می‌شود. لوتئین و زآگزانتین این رادیکال‌های آزاد را از بین می‌برند و از آسیب به سلول‌های چشم جلوگیری می‌کنند.
از طرفی دیگر به نظر می‌رسد که این کاروتنوئید‌ها در ترکیب با هم حتی در غلظت‌های یکسان عملکرد بهتری داشته باشند و بتوانند به گونه موثرتری با رادیکال‌های آزاد مبارزه کنند.
محافظت از سلامت چشم
لوتئین و زآگزانتین تنها کاروتنوئید‌های تغذیه‌ای هستند که در شبکیه، به ویژه ناحیه ماکولا یا لکه زرد که در پشت چشم قرار دارد، تجمع می‌یابند. از آنجایی که آن‌ها در مقادیر مشخص در ماکولا یافت می‌شوند، به رنگدانه‌های ماکولا نیز معروف هستند.
ماکولا برای بینایی ضروری است. لوتئین و زآگزانتین با محافظت از چشمان ما در برابر رادیکال‌های آزاد مضر، به عنوان آنتی اکسیدان‌های مهم در این ناحیه عمل می‌کنند. تصور می‌شود که کاهش این آنتی اکسیدان‌ها طی زمان می‌تواند سلامت چشم را مختل کند.
لوتئین و زآگزانتین در عین حال با جذب انرژی اضافی نور به عنوان یک ضد آفتاب طبیعی نیز عمل می‌کنند. محققان معتقد هستند که این دو ترکیب به ویژه از چشمان ما در برابر نور آبی مضر محافظت خواهند کرد.
به نظر می‌رسد که لوتئین و زآگزانتین در شرایط زیر هم کمک کننده باشند:
- تباهی لکه زرد یا دژنراسیون ماکولا
- جداشدگی شبکیه یا پارگی شبکیه
- یوئیت یا التهاب لایه میانی چشم
- رتینوپاتی دیابتی
- آب مروارید
کمک به تامین سلامت پوست
تنها چند سالی است که اثرات مفید لوتئین و زآگزانتین روی پوست کشف شده است. فواید آنتی اکسیدانی این دو ترکیب به آن‌ها این امکان را می‌دهند که از پوست در برابر اشعه‌های مضر ماوراء بنفش (UV) خورشید محافظت کنند.
یک مطالعه دو هفته‌ای روی حیوانات آزمایشگاهی نشان داد که موش‌های صحرایی که رژیم ۰.۴ درصدی غنی شده با لوتئین و زآگزانتین دریافت کرده بودند، نسبت به موش‌هایی که فقط ۰.۰۴ درصد از این کاروتنوئید‌ها را مصرف کرده بودند، التهاب پوستی ناشی از UVB کمتری داشتند.
علاوه بر این، مطالعات حیوانی نشان می‌دهند که لوتئین و زآگزانتین ممکن است از سلول‌های پوست در برابر پیری زودرس و تومور‌های ناشی از UVB نیز محافظت کنند. با این حال قبل از ارائه هر گونه توصیه خاصی، به طراحی مطالعات بیشتری نیاز است.
مکمل‌ها و دوز توصیه شده
امروزه انواع مکمل‌های دارویی حاوی لوتئین و زآگزانتین از طریق داروخانه‌های سراسر کشور قابل تهیه هستند.
این مکمل‌ها به ویژه در میان افراد مسن که نگران سلامت چشم خود هستند، محبوبیت بالایی دارند. همانطور که گفته شد سطوح پایین لوتئین و زآگزانتین در چشم‌ها با دژنراسیون ماکولا (AMD) و آب مروارید مرتبط با سن ارتباط دارند. این در حالی است که سطوح خونی بالاتر این کاروتنوئید‌ها با کاهش خطر ابتلا به AMD تا ۵۷ درصد مرتبط است.
مکمل لوتئین و زآگزانتین همچنین می‌تواند وضعیت آنتی اکسیدانی کلی بدن را بهبود ببخشد و محافظت بیشتری در برابر عوامل استرس زا ارائه دهد. از این رو این دسته از مکمل‌ها صرفا محدود به افرادی نیستند که با بیماری‌های چشمی دست و پنجه نرم می‌کنند.
در حال حاضر هیچ رژیم دارویی توصیه شده‌ای برای لوتئین و زآگزانتین وجود ندارد. علاوه بر این، میزان لوتئین و زآگزانتین مورد نیاز بدن ممکن است به میزان استرسی که بدن تحمل می‌کند نیز وابسته باشد. به عنوان مثال، افراد سیگاری به لوتئین و زآگزانتین بیشتری نیاز دارند، زیرا در مقایسه با افراد غیر سیگاری سطح کاروتنوئید آن‌ها پایین‌تر است.
تخمین زده می‌شود که آمریکایی‌ها به طور متوسط روزانه ۱ تا ۳ میلی گرم لوتئین و زآگزانتین مصرف می‌کنند. با این حال، ممکن است برای کاهش خطر ابتلا به دژنراسیون ماکولا وابسته به سن (AMD) به دوزی بسیار بیشتر از این نیاز داشته باشیم. در واقع، ۶ تا ۲۰ میلی گرم لوتئین در روز با کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های چشمی مرتبط است.
تحقیقات انجام شده در مطالعه بیماری‌های چشمی مرتبط با سن ۲ (AREDS۲) نشان داده اند که ۱۰ میلی گرم لوتئین و ۲ میلی گرم زآگزانتین باعث کاهش قابل توجه در پیشرفت دژنراسیون ماکولا وابسته به سن می‌شوند.
منبع: عصرایران
