خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها -سولماز پورنعمت: شهرستان نمین یکی از شهرستان‌های مرزی استان اردبیل است که دارای ۶۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور جمهوری آذربایجان است، نمین منطقه‌ای است کوهستانی واقع در حاشیه غربی دریای خزر که ارتفاع آن از سطح دریا یک هزار و ۵۰۰ متر است.
این شهر مرزی در قسمت شمال شرق اردبیل واقع شده که ۲۵ کیلومتر با مرکز استان فاصله دارد و دارای سه شهر به نام‌های نمین، آبی‌بیگو و عنبران است. تاکنون نزدیک به ۹۰ آثار باستانی در سطح شهرستان نمین شناسایی شده است این آثار در دوران مفرغ «برنز» در حدود ۲۱۰۰ سال قبل از میلاد آغاز و به ابتدای دوران آهن مربوط می‌شود و به استناد آثار باستانی شناسایی شده در نمین، این شهرستان قدمتی ۹ هزار ساله دارد.
بقعه شیخ بدرالدین نمینی
شیخ بدرالدین از مریدان پیر قطب‌الدین میانجی است که بقعه آن در داخل شهر نمین قرار دارد که محققان شهرستان نمین، تاریخ زندگی شیخ را قرن هفتم هجری عنوان می‌کنند.
از قرائن چنین معلوم می‌شود پیربدرالدین نمینی از معروف‌ترین اشخاص زمان خود بوده و مقبره ایشان در نمین به شیخ بدرالدین معروف است.
بقعه پیر بدرالدین در شهر نمین و در خیابان امام خمینی (ره)، روبروی ساختمان فرمانداری قرار گرفته است. نمای مقبره پیر، آجری ساده با ازاره سنگی دور تا دور آن و بدون تزئین و قاب بندی است.
شهرستان نمین علاوه بر مقبره تاریخی «شیخ بدرالدین» دارای مقبره‌های تاریخی دیگر نیز است که «بابا روشن» و مقبره «پیر لنگ» از جمله این مقبره‌ها است.
مقبره «باباروشن» در دو کیلو متری روستای «خشه حیران» در دره‌ای سبز و خرم واقع است و مقبره پیر لنگ در روستای ننه کران نیز بر بالای تپه‌ای سر سبز واقع است.
مردم به این بقعه اعتقاد زیادی دارند، بنای قبلی آن کاهگلی بوده که بعد از انقلاب اسلامی، توسط اهالی ننه‌کران بازسازی شده است.
محوطه تاریخی «وجله لیک»
در سال (۱۸۸۸-۱۸۹۰ میلادی) ژاک و هانری دمورگان فرانسوی کاوش‌هایی در گورستان‌های پیش از تاریخ در نواحی شمال شرقی آذربایجان و تالش انجام دادند، از جمله مناطقی که «ژاک دمورگان» در آن دست به کاوش زده منطقه وجله لیک نیارق است که در آن به وجود دلمن‌ها در شش هزار سال قبل اشاره می‌کند.
اصطلاح «دلمن» به محلی گفته می‌شود که از چینش تخته سنگ‌ها در کنار هم و ایجاد سر پناه برای زندگی در هزاره‌های قبل از میلاد تشکیل شده است به‌صورتی که تخته سنگ‌های بزرگی را در کنار هم به‌عنوان دیوار چیده و روی آنها را باز با تخته سنگی بزرگ‌تر پوشانده و از آن به‌عنوان سرپناه و محل سکونت استفاده می‌کردند و این سکونت که در اکثر مناطق نمین و ویلکیج وجود دارد به دلمن نشینی مشهور شده است.
مسجد جامع نمین
این مسجد در میدان اصلی شهرستان نمین، نرسیده به بازار، جنب خانه قدیمی «صارم‌السلطنه» واقع است. مسجد جامع نمین قدیمی ترین مسجد از دوران گذشته در این منطقه است بانی آن خانم خیر و نیکوکاری به نام «فرخنده خانم» است که وی دختر «عباس میرزای قاجار» و عیال مرحوم «میر کاظم خان» بوده و در نمین زندگی می‌کرد. تاریخ احداث آن سال ۱۲۷۶ هجری قمری بوده و در شمال شرقی میدان اصلی شهر نمین واقع شده است.
درب ورودی آن با ارتفاع ۲ متر از سطح زمین قرار دارد که دارای پله‌های سنگی بوده که بعد از آنها به درب مسجد می‌رسد و از آنجا وارد دهلیز شده که محل درآوردن کفش‌ها است.
سقف دهلیز از تیرهای جنگلی چوبی بوده که به طور پیوسته در کنار هم قرار گرفته است، بالای دهلیز، شبستان مسجد قرار دارد که برای وارد شدن به این قسمت شبستان از درب قسمت غربی استفاده می‌شد.
مسجد جامع نمین دارای یک مناره آجری بلند است که آجر چینی آن به شکل منظم و نقشه دار و طرح آن به صورت آجرهای ایستاده و خوابیده پایین تا انتهای مناره ساخته شده است که مناره برای گفتن اذان و مناجات استفاده می‌شد.
نوع سازه این مسجد که با مصالح خشت و آجر ساخته شده از شیوه رازی تبعیت کرده معمولاً در معماری قدیم در منطقه برای حفاظت و نگهداری ساختمان در مقابل عوامل جوی قسمت بیرونی بنا از خشت پخته و قسمت داخلی آن را از خشت خام می‌ساختند. این مسجد در ۱۰ دی ماه سال ۱۳۸۱ با شماره ۶۶۹۰ ثبت ملی شده است.
ساختمان «صارم السلطنه»
خانه «صارم السلطنه» این خانه که در میدان اصلی شهر نمین قرار دارد مربوط به «میر کاظم خان صارمی»، یکی از رجال نمین در ادوار گذشته می‌باشد که اقامتگاه خاندان او بوده است. بنای این ساختمان مربوط به دوره قاجار است و عناصر معماری آن دوره به وضوح در بنا قابل مشاهده است. بیشترین قسمت نمای خارجی بنا را چوب تشکیل می‌دهد که با سلیقه‌ای خاص تراسی چوبی برای نمای آن ساخته شده است که از بالای این تراس، نمای زیبایی از شهر قابل رؤیت است. سبک ساخت بنا و به خصوص نمای آن کمتر در بناهای ایرانی مشهود است.
پیکره سنگی «بابا داوود»
پیکره سنگی «بابا داوود» عنبران در استان اردبیل، معروف به «ابوالهول»، ظرفیت گردشگری طبیعی و تاریخی بی نظیر با قابلیت جهانی است.
این پیکره در شهر «عنبران» از توابع شهرستان نمین و در ۴۰ کیلومتری اردبیل قرار دارد که با طی مسافتی یک کیلومتری از شهر «عنبران» به سمت روستای مرزی و تاریخی «عنبران علیا» در دره معروف به «تانگی» و بالاتر از چشمه «خان بلاغی» بر بلندای تپه معروف «بابا داوود»، به این پیکره زیبا می‌رسید.
روستای گردشگری «عنبران علیا»
«عنبران علیا» در نقطه صفر مرزی، یکی از جاذبه‌های شاخص شهرستان نمین است که این روزها اقامتگاه‌های بوم‌گردی آن، مورد توجه گردشگران است.
معابر سنگ فرش شده، زیبایی دوچندانی به روستا داده است؛ روستا بافت سنتی خود را حفظ کرده و معماری پلکانی روستا هدف گردشگری ماسوله را تداعی می‌کند.
۲ اثر ثبتی و بیش از هفت‌گنبد و بنای تاریخی در این روستا وجود دارد، از بناهایی که مربوط به مقبره پیر و باباها بوده به دلیل تخریب در سده‌های اخیر باقی نمانده و تعمیر و احیای بناها در ۲۵۰ سال اخیر و بیشتر در دوره قاجار انجام شده است.
«دیک داشلار»
اثر باستانی «دیک داشلار» در روستای پیرزاده، منطقه پیله چایی در شهرستان نمین قرار دارد. این دو قطعه سنگ در وسط روستای پیرزاده واقع شده است که مورد توجه گردشگران قرار می‌گیرد.
این دو قطعه سنگ به شکل ایستاده است، یکی از سنگ‌ها به رنگ سفید و دیگری سیاه می‌باشد و هر ۲ سنگ به یک سنگ در زیر این دو وصل شده‌اند.
عده‌ای از اهالی معتقد هستند که این دو سنگ انسان بوده‌اند و به دلیل ارتکاب گناه خداوند این دو را تبدیل به سنگ کرده است. سنگ سفید نماد زن و سنگ سیاه را نماد مرد می‌دانند. عده‌ای هم می‌گویند؛ این مکان قلعه بوده که وجود روستای قلعه و محوطه قلعه زنگی در نزدیکی این سنگ‌ها این مطلب را تصدیق می‌کند. در ۶۰۰ متری این اثر مسجد «شیخ شهاب الدین» قرار دارد که داخل مسجد قبر پیری وجود دارد که به گفته اهالی این سنگ‌ها دروازه قبر پیر بوده است.
«محمد علیزاده»، پژوهشگر تاریخ در تحقیقات خود در خصوص این سنگ‌ها می‌نویسد: «این سنگ‌ها به فاصله ۲۸۰ سانتی متر از هم قرار دارند و ابعاد سنگ‌ها که به صورت ایستاده بدین ترتیب است»، ابعاد سنگ غربی ۹۰*۲۹*۱۷۵ سانتیمتر و سنگ شرقی ۵۰ *۱۹۰*۱۰۰ سانتیمتر است.
«قیز قلعه‌سی حور»
در سرزمین کهن «و پهناور ایران در حال حاضر ده‌ها قلعه به نام «قلعه دختر» یا «قیز قلعه سی» ده‌ها روستا و نیز ده‌ها پل قدیمی با همین نام وجود دارد که یکی از آنها در شهرستان نمین قرار دارد.
طبق تحقیقات «محبت فروغی راد» یکی از مهمترین استحکامات طبیعی شهرستان نمین «قیز قلعه سی حور» است. قیز قلعه سی حور در سه کیلومتری جنوب شرقی دهستان حور در بخش ویلکیج جنوبی نمین قرار دارد. این بنا یک قلعه طبیعی بوده و از استحکامات ساخت بشر استفاده اندکی در احداث آن شده است.
باستان شناسان قدمت «قیز قلعه سی حور» را به هزاره اول قبل از میلاد نسبت می‌دهند ولی بیشترین استفاده از آن مربوط به دوره ساسانیان است به طوری که بنابر روایات تاریخی در دوران ساسانیان مدخل ورودی قلعه از سمت شرقی آن و روی رودخانه قسمت شرقی قلعه پلی بوده که ورود و خروج قلعه تنها از روی آن پل امکان پذیر بوده است.
پس از «ساسانیان»، «سلجوقیان»، «چوپانیان»، «جلایریان» و «قراقوینلوها» در این قلعه اسکان داشته‌اند، بعد از یورش مغولان به دلیل عدم وجود حکومت مرکزی مقتدر این قلعه بین حکومت‌های محلی دست به دست شده تا زمانی که «اینانلوها» یکی از طوایف متحد «قراقوینلوها» از این قلعه استفاده کرده‌اند. بعد از انقراض «قرا قوینلوها» و استقرار «آق قوینلوها» و حکومت صفویه در این منطقه از سرگذشت این قلعه خبری در تاریخ نیست.
به روایت تاریخ، طرفداران بابک خرمدین نیز از این قلعه استفاده کرده‌اند و حضور حکومت‌های مختلف در این قلعه باعث شده این استحکامات در منطقه نمین تاریخ ساز باشد. این قلعه در تاریخ ۱۳۸۱/۱۰/۱۰ به شماره ۶۶۹۲ به ثبت رسیده است.
راه اصلی دسترسی به شهرستان نمین راه گردنه سحرانگیز حیران است که استان گیلان را به شهرستان نمین وصل می‌کند راه دوم مسیر جاده سرچم به اردبیل است که بعد از طی کردن ۲۵ کیلومتر از مرکز استان به شهرستان نمین وارد می‌شوید.
شهرستان نمین برای اقامت، اماکن بوم گردی در روستای عنبران علیا و روستای «نوشنق» دارد و همچنین دارای ۲ باب هتل در نمین و خارج از شهر نمین برای اقامت مسافرین و گردشگران است.
