«تابناک با تو» - ما در نقش رستم ترک‌هایی را دیدیم که اگر آن‌ها را دنبال کنید به یک فاجعه بزرگ ختم می‌شود. این ترک ما را به سمت یکی از مقبره‌های شاهان هخامنشی می‌برد. سر تا سر ترک پر از چاله‌هایست که تازه شکل گرفته‌اند. بار‌ها تلاش شده تا این ترک پوشیده شود و کسی آن را نبیند. در جای دیگر یکی از بزرگترین ترک‌های فرونشست را پنهان کرده‌اند. آن را با سنگ‌ریزه پوشانده‌اند، اما چون دوباره دارد دهان باز می‌کند ردی از آن معلوم است. اگر این رد را دنبال کنیم به یک قسمت که ترک دو شاخه می‌شود می‌رسیم.
بارش شدید باران در استان فارس حالا روی یک زخم کهنه خطرناک را برداشته؛ زخمی که می‌تواند به زودی نقش رستم را از پا در بیاورد. نقش رستم کوهی در نزدیکی تخت جمشید است که چهار شاه هخامنشی در آن گذاشته شده‌اند. هخامنشیان ۲۵۰۰ سال قبل با کندن چلیپا‌ها مقابر با شکوهی برای شاهان ساخته‌اند. آن‌ها همه تدابیر امنیتی برای ماندگاری این مقابر را پیش‌بینی کرده بودند، به غیر از تصمیمات غلطی که ۲۵۰۰ سال بعد برای این‌جا گرفته می‌شود.
باران سیل آسای استان فارس پرده از یک پنهان‌کاری طولانی برداشته‌است، و آن ترک عظیمی که پیدا شده قبلا در زیر خاک پنهان شده بود. نقش رستم سال‌هاست با بحران ترک‌های فرونشست دست و پنجه نرم می‌کند، اما طی سال‌های گذشته هربار روی ترک‌های به وجود آمده را می‌پوشاندند تا دیده نشود. اما این ترک‌ها همیشه بودند و با شدت بیشتر در حال باز شدند هستند.
ما در نقش رستم ترک‌هایی را دیدیم که اگر آن‌ها را دنبال کنید به یک فاجعه بزرگ ختم می‌شود. این ترک ما را به سمت یکی از مقبره‌های شاهان هخامنشی می‌برد. سر تا سر ترک پر از چاله‌هایست که تازه شکل گرفته‌اند. بار‌ها تلاش شده تا این ترک پوشیده شود و کسی آن را نبیند. اما تا زمانی که برداشت آب از سفره‌های زیرزمین وجود دارد زمین هربار به شکل دیگری ترک‌ها را بزرگتر کرده‌است. همچنان حفره‌ها ادامه دارند و این‌جا حتی حفره‌ها بزرگتر می‌شوند.
در جای دیگر یکی از بزرگترین ترک‌های فرونشست را پنهان کرده‌اند. آن را با سنگ‌ریزه پوشانده‌اند، اما چون دوباره دارد دهان باز می‌کند ردی از آن معلوم است. اگر این رد را دنبال کنیم به یک قسمت که ترک دو شاخه می‌شود می‌رسیم. با دنبال کردن یکی از شاخه‌ها به این‌جا یعنی پلکان کعبه زرتشت می‌رسیم. این‌جا دیگر بخش‌هایی که با خشت مرمت شده کاملا ترک خورده‌اند؛ و معلوم نیست که شاخه دوم آیا به خود بنای کعبه زرتشت رسیده یا نه؟
این چاله‌است که یک ترک فرونشست به وجود آورده در ادامه ترکیست که قبلا دیده بودیم. این ترک هم در شاخه دیگری درست زیر مقبره داریوش دوم ادامه دارد. هرچه جلوتر می‌رویم ترک‌ها و چاله‌های بزرگتری هستند. هرچند از سلطنت داریوش دوم اطلاعات زیادی در دست نیست، اما می‌دانیم او به توسعه کاخ‌های هخامنشی کمک زیادی کرده‌است. حالا مقبره‌ای که برای او ساخته‌اند درست در زیر فرونشستی واقع شده که به علت برداشت آب‌های زیرزمینی برای کشاورزی به وجود آمده‌است.
نقش رستم علاوه بر مقبره شاهان هخامنشی پر از نقش‌هایی از دوره ساسانیان است. این یکی از مشهورترین آن‌هاست که شاپور اول ساسانی را هنگام به اسارت کشیدن والرین و فیلیپ عرب نشان می‌دهد. مدتیست که در حال مرمت کردن آن هستند، اما درست در کنار این نقش ترک فرونشست دیگری آغاز می‌شود. این ترک همچنان ادامه دارد و از کنار مقبره اردشیر اول هم می‌گذرد مدت‌هاست که آن را پنهان کرده بودند، اما طبیعت با این سبزه‌ها رد آن را نشان‌مان می‌دهد. در مسیر فروچاله‌های کوچکی هم بیرون زده‌است. این یکی از بزرگترین ترک‌های نقش رستم است که تا انتهای محوطه ادامه دارد. وقتی برگردیم و به عقب نگاه کنیم متوجه می‌شویم این درست همان ترکی است که هنگام بارندگی دوباره شسته شده و خودش را نشان داده‌است.
در فیلم بالا انتهای حصار نقش رستم را می‌بینید که آخرین مقبره یعنی قبر خشایارشاه آن‌جا واقع شده‌است. مدت‌هاست که این مقبره در حال مرمت است و یک تیم حرفه‌ای کار مرمت را انجام می‌دهند. اما هیچ‌کس حواسش به این حفره‌های کوچک که فروچاله‌های یک ترک فرونشست هستند توجهی نمی‌کند. اگر این مسیر پیاده را تا پایان حصار نقش رستم ادامه دهید به این شواهد فرونشست می‌رسید، اما در ادمه فاجعه‌ای بزرگتر وجود دارد. کم‌کم تعداد فروچاله‌ها بیشتر می‌شود و به یکی از بزرگترین فروچاله‌ها نزدیک می‌شویم. ترکی که از زیر مقبره اردشیر اول عبوی می‌کند در ادامه به این‌جا و این فروچاله بزرگ می‌رسد. این‌جا را نپوشانده‌اند و برای همین شدت فاجعه به خوبی قابل دیدن است.
وقتی این‌جا را برای گذاشتن جسد شاهان هخامنشی انتخاب کردند هیچ زمین کشاورزی وجود نداشت. برج و بارویی هم وجود داشت که اجازه ورود به هیچ‌کس را نمی‌داد. اما حالا دور تا دور مقبره شاهان هخامنشی پر از زمین‌های کشاورزی است که آب‌های زیر زمینی را بالا می‌کشند و همین باعث بروز ترک‌های فرونشست شده‌است.
توسعه زمین‌های کشاورزی بدون برنامه همان تصمیم غطی است که ۲۵۰۰ سال بعد از هخامنشیان برای این‌جا گرفته شده و بحران بزرگی را برای نقش رستم و همه جای ایران به وجود آورده‌است. مدیر جدید محوطه میراث جهانی پارسه گفته‌است به زودی به وضعیت ترک‌های فرونشست رسیدگی می‌شود. اما او چطور می‌تواند این‌کار را بکند در حالی که با آمدن رئیسی ردیف بودجه محوطه میراث جهانی پارسه قطع شده‌است. هیچ پولی از فروش بلیط هم به تخت‌جمشید و پارسه تعلق ندارد. برای همین است که مرمت‌های تخت‌جمشید و نقش رستم و آثار هخامنشی منطقه بلاتکلیف مانده‌است. قطع ردیف بودجه تخت جمشید و پارسه دوباره این احتمال را که دولت برای آثار پیش از اسلام ارزشی قائل نیست تقویت کرده‌است؛ و حالا همه نگرانند مبادا این ترک‌های فرونشست که باران آن‌ها را دوباره آشکار کرده بحرانی جدی برای آثار ۲۵۰۰ ساله هخامنشیان باشند.
منبع: عصرایران
