هجدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور هیئت‌های ایران و گروه ۱+۴ جمعه سیزدهم فروردین به ریاست معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی، انریکه مورا، از طرف جوزف بورل نماینده عالی اتحادیه اروپا و با حضور نمایندگان چین، فرانسه، آلمان، روسیه، بریتانیا و ایران در سطح معاونین و مدیران سیاسی وزرای امور خارجه به صورت ویدیو کنفرانس برگزار شد و آخرین تحولات پیرامون برجام را مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
در این نشست سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه ، ریاست هیئت کشورمان را بر عهده داشت و بحث‌های صریح و جدی مطرح شد. معاون وزیر امور خارجه کشورمان در این نشست، ضمن تشریح مواضع اصولی کشورمان، لغو تحریم‌های آمریکا را اولین گام جهت احیای برجام دانسته و اظهار کرد: ایران به محض لغو تحریم‌ها و راستی آزمایی آنها، گام‌های جبرانی هسته‌ای را متوقف خواهد کرد. برای بازگشت ایالات متحده به برجام نیاز به هیچ مذاکره‌ای نیست و مسیر آمریکا در این خصوص کاملا روشن است. ایالات متحده همانگونه که از توافق خارج شد و تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران وضع کرد، به همان صورت نیز می‌تواند به توافق برگشته و قانون‌شکنی را خاتمه دهد.
در این نشست اعضای برجام با اشاره با ابعاد فاجعه‌بار خروج آمریکا از برجام بر انتفاع ایران از برجام، بر از دست ندادن زمان در این مقطع تاکید کردند و در نهایت شرکت کنندگان تصمیم گرفتند ادامه این نشست را روز سه شنبه ۱۷ فروردین به صورت حضوری در وین دنبال کنند.
«ند پرایس» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا درباره گمانه زنی‌ها در خصوص حضور آمریکا در نشست کمیسیون مشترک برجام که قرار است سه‌شنبه برگزار شود، گفت: ما در جلسه وین شرکت خواهیم کرد تا درباره بازگشت متقابل به توافق هسته‌ای ایران بحث کنیم. انتظار دستیابی فوری به نتیجه در پرونده هسته‌ای ایران را نداریم. ما انتظار گفت‌وگوی مستقیم با ایران را فعلا نداریم، اما آمریکا آمادگی خود را برای برقراری ارتباط مستقیم با ایران ابراز می‌کند.
پرایس این را هم گفت که در مذاکرات آتی، آمریکا در خصوص فرآیند افزایش تعهد ایران به توافق هسته‌ای گفت‌وگو می‌کند و گام‌های مربوط به کاهش تحریم‌های ایران هم بررسی خواهد شد. یک روزنامه آمریکایی به نقل از منابع آگاه گزارش داده حاضران در نشست وین در روز سه‌شنبه در تلاش برای حصول دو توافق جداگانه در خصوص برجام هستند.
در واقع این نخستین دیدار رو در رو میان مقام‌های ایران و آمریکا از اواخر سال ۲۰۱۷ میلادی خواهد بود. دولت «دونالد ترامپ» ماه مه سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای برجام خارج شد.
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال نشستی که قرار است روز سه‌شنبه در وین برگزار شود را «گسترده‌ترین» تلاش برای احیای برجام از زمان روی کار آمدن «جو بایدن» به عنوان رئیس‌جمهور آمریکا توصیف کرده است. مقام‌های ارشدِ طرف‌های توافق هسته‌ای (شامل ایران، فرانسه، آلمان، انگلیس، روسیه، چین و اتحادیه اروپا) به همراه مقام‌های ارشد آمریکا قرار است از روز سه‌شنبه برای بحث درباره برجام این نشست را در پایتخت اتریش برگزار کنند، این در حالی است که ایران هرگونه گفت‌وگوی مستقیم با آمریکا در خصوص مسائل هسته‌ای را منتفی دانسته. با این وجود، نمایندگان هر دو کشور در این جلسه حاضر خواهند بود.
سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه عصر ۱۳ فروردین با بیان اینکه هیئت ایرانی هیچ مذاکره‌ای با هیئت آمریکایی در هیچ سطحی نخواهد داشت، گفت: آمریکا در هیچ نشستی که ایران در آن حضور داشته باشد، از جمله نشست کمیسیون مشترک برجام، حضور نخواهد داشت و این قطعی است.
وی در پاسخ به سوال خبرنگاران در خصوص خبری با مضمون حضور آمریکا در نشست آتی در وین گفت: نشست وین که هیئت ایران در آن شرکت خواهد کرد یک نشست کمیسیون مشترک برجام است که با هدف بررسی بازگشت احتمالی آمریکا به برجام برگزار خواهد شد و صرفا اعضای کنونی برجام در آن حضور خواهند داشت. اینکه سایر طرف‌های برجام بخواهند در ارتباط با اقداماتی که آمریکا باید انجام دهد، به صورت دوجانبه یا چندجانبه با آمریکا رایزنی‌هایی داشته باشند، چه در وین و چه در هرجای دیگر، به خودشان مربوط است و البته مسبوق به سابقه است.
در ادامه محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران ۱۳ فروردین در توییتر نوشت: «در جلسه مجازی کمیسیون مشترک برجام، ایران و اتحادیه اروپایی/تروئیکای اروپایی+۲، توافق کردند سه‌شنبه در وین گفت‌وگو را به صورت رو در رو از سر بگیرند. هدف: سریعا نهایی کردن رفع تحریم‌ها و اقدامات هسته‌ای، از طریق طراحی مسیر رفع تمام تحریم‌ها، و پس از آن توقف تدابیر جبرانی از سوی ایران. او همچنین اعلام کرد: ایران و ایالات متحده دیداری نخواهند داشت و غیرضروری است».
رابرت مالی عصر جمعه با اشاره نشست برجام در توییتر نوشت: این نخستین گام است. رایزنی‌هایی سخت، اما در مسیر صحیح در پیش است. مقام‌های آمریکایی و اروپایی که اشاره‌ای به نامشان نشده در گفت‌وگو با وال‌استریت‌ژورنال مدعی شده‌اند که واشنگتن و تهران در هفته‌های گذشته از طریق میانجی‌های اروپایی پیشنهاد‌هایی درباره گام‌های اولیه‌ای که هر طرف می‌تواند بردارد، رد و بدل کرده‌اند.
شبکه سی ان ان به نقل از یک مقام ارشد دولت بایدن گزارش داد که راب مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران ریاست تیم آمریکا در مذاکرات غیرمستقیم برجام که قرار است در وین برگزار شود، برعهده خواهد داشت.
اما کارشناسان بر این باورند که شخصی که از سوی آمریکا در این نشست شرکت می‌کند، مهم نیست بلکه موضوع با اهمیت این است که آمریکا اراده لازم را برای برقراری یک نوع رابطه همراه با احترام با ایران داشته باشد، تحریم‌ها را لغو کند و حق تهران را برای داشتن یک چرخه سوخت و غنی سازی مندرج در برجام مورد احترام قرار دهد.
حسن هانی زاده کارشناس مسائل بین الملل در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره نشست کمیسیون مشترک برجام، گفت: نشست اخیر معاونان وزارت خارجه ایران و کشور‌های روسیه، چین، انگلیس، آلمان و فرانسه به صورت مجازی برگزار شد که گشایش جدیدی در حوزه برجام تلقی می‌شود. در این نشست تصمیم گرفته شد که سه شنبه در وین نشستی با حضور نماینده آمریکا برگزار شود.
او همچنین گفت: به نظر می‌رسد که یک سری نرمش‌هایی از سوی سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان انجام گرفته است که طبیعتا این نرمش بدون چراغ سبز واشنگتن انجام نمی‌شد، اخیرا آمریکایی‌ها و تیم جو بایدن رئیس جمهور آمریکا اظهار تمایل کرده است که بخشی از تحریم‌های اعمال شده علیه ایران لغو شود.
هانی زاده با بیان اینکه به نظر می‌رسد در سه شنبه ۱۷ فروردین اتفاقات خوبی در حوزه برجام رخ خواهد داد، تصریح کرد: تا زمانی که آمریکا به صورت عملی گام‌هایی برای برداشتن بی قید و شرط تحریم‌های اعمال شده علیه ایران برندارد و تهران هم تا زمانی که در یک فرآیند زمانی مشخصی نیت واشنگتن را راستی آزمایی نکند، طبیعتا نمی‌توان امیدوار بود که در حوزه برجام اتفاق جدیدی رخ دهد.
کارشناس مسائل بین الملل تاکید کرد: باید در انتظار گام‌های عملی آمریکا بود. اگر واشنگتن تحریم‌های یک جانبه خود را لغو کند و با ایران وارد تعامل احترام انگیزی شود، قطعا کشورمان هم به تعهدات خود عمل خواهد کرد، اما اگر واشنگتن همچنان درصدد کارشکنی و ادامه تحریم‌ها باشد، همچنین نگاه دو گانه‌ای داشته باشند قطعا اتفاقی در حوزه برجام رخ نخواهد داد، به نظر می‌رسد که اکنون کشور‌های اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان درصدد هستند که سیاست مستقل تری نسبت به آمریکا اتخاذ کنند، هرچند که به نظر می‌رسد تیم بایدن در مقایسه با تیم ترامپ نرمش بیشتری در حوزه برجام خواهد داشت.
سید عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه در آستانه سفر به وین، گفت: آنچه در کمیسیون مشترک وین دنبال می‌کنیم دقیقا مبتنی بر مواضع نظام است که توسط مقام معظم رهبری و مسئولین کشور بار‌ها اعلام شده است. ما در وین هیچ مذاکره مستقیم یا غیر مستقیم با آمریکایی‌ها نخواهیم داشت، بلکه با کمیسیون مشترک و کشور‌های ۱+۴ مذاکره می‌کنیم و خواسته و شرط خود برای بازگشت به برجام را به آنها اعلام می‌کنیم. می‌گوییم شرط ما این است که ابتدا آمریکا همه تعهدات برجامی خود را انجام دهد و تمام تحریم‌هایی که گذاشته است را بردارد و پس از راستی آزمایی ما بر می‌گردیم. اگر کشور‌های ۱+۴ توانستند آمریکایی‌ها را به هر روشی که خودشان می‌دانند و به ما ربطی ندارد، راضی کنند طبیعی است که ما به آن مسیر عمل می‌کنیم.
او با تاکید بر اینکه گفت‌وگو‌های صورت گرفته در وین کاملا فنی است، اظهار کرد: این گفت‌وگو‌ها در مورد تحریم‌هایی که باید برداشته شود و اقداماتی که باید انجام شود و انجام راستی آزمایی‌هایی که باید صوررت بگیرد است. ما هیچ طرح گام به گام یا پیشنهاد گام به گامی را نه داریم و نه قبول می‌کنیم. از نظر ما یک گام بیشتر وجود ندارد و آن این است که آمریکا تمامی تعریف‌هایی که در دوران ترامپ مجدد اعمال شد، یا جدیدا اعمال شد و یا برچسب آنها عوض شد باید برداشته شود، این‌ها باید تعریف شود و مشخص شود. گام نهایی که آنها و ما باید انجام دهیم، باید دقیقا تعریف شود و این موضوع فقط در گفت‌وگو‌های فنی ما با کشور‌های ۴+۱ صورت پذیر است.
هانی زاده کارشناس مسائل بین الملل هم درباره مباحثی که باید در نشست آتی کمیسیون مشترک برجام مطرح شود، اظهار کرد: ایران باید در درجه اول به آمریکا و کشور‌های اروپایی فشار وارد کند تا به تعهدات خود در برجام عمل و تحریم‌ها را لغو کنند و یک خط تبادل مالی بین ایران و اروپا فعال شود، علاوه بر این آمریکا هم خارج از برجام هیچ گونه مذاکره‌ای نداشته باشد و ایران هم بعد از اینکه تحریم‌ها برداشته شد به صورت تدریجی به تعهدات خود بازخواهد گشت.
این کارشناس مسائل بین الملل اضافه کرد: ایران پیش شرط‌های سختی ندارد و تنها موضوع این است که آمریکا تحریم‌ها را لغو کند و ایران در یک فرایند زمانی آمریکا را راستی آزمایی کند و بعد آن ایران به تعهدات خود عمل کند، لذا این شرط‌های سختی نیست و ایران تصمیم کاملا منطقی اتخاذ کرده است.
