فریبرز درتاج روز سه شنبه در گفت وگو با خبرنگار حوزه زنان و خانواده ایرنا با تاکید بر اینکه تغییرات فاحش اجتماعی پس از اتمام کرونا موضوعی نگران کننده است، خاطرنشان کرد: در دوران پساکرونا، انسان دیگر آن موجود اجتماعی ماقبل کرونا نخواهد بود زیرا این ویروس تاجدار، در کنار سایر آسیب‌هایی که بر زندگی انسان وارد کرده باعث ایجاد شکاف عمیق در زندگی اجتماعی بشری شده است.
وی ادامه داد: دنیای غیرحقیقی اینترنت و استفاده ممتد از آن انسان گرم و پرمهر و اجتماعی دیروز را به موجودی سرد، منزوی و خلوت‌گزین، نیمه‌ماشینی بدل خواهد کرد؛ انسان پساکرونا، به دلیل عدم امنیت و ترسی که در دوران کرونا تجربه کرده است به همه چیز با دیده شک و تردید، نگاه خواهد کرد.
رئیس انجمن روان شناسی تربیتی ایران با تاکید بر اینکه این خطر وجود دارد که در دنیای پساکرونا، با جامعه ای غیراجتماعی و نیمه‌ماشینی روبه رو شویم که به دنیای آنلاین و ربات و ماشین وابسته و از صمیمیت، گرمی و همدلی و بسیاری از صفات انسانی فاصله گرفته است، تصریح کرد: این مساله می تواند سونامی از آسیب ها و معضلات نوظهور در زمینه اجتماعی و روانی را در پی داشته باشد که باید مورد بررسی و پیشگیری قرار گیرد.
راهکار پیشگیری از سونامی آسیب ها و معضلات نوظهور در پساکرونا چیست؟
درتاج در پاسخ به این پرسش که راهکار پیشگیری یا کاهش آسیب ها و معضلات اجتماعی در پساکرونا چیست؟ پاسخ داد: اجرای تمهیداتی جهت «ایجاد همبستگی اجتماعی و کاهش گسیختگی اجتماعی» و به ویژه «ارتقای تاب‌آوری اجتماعی» که از عناصر مهم بهزیستی روانشناختی است می تواند به کاهش این روند کمک کند.
وی توضیح داد: در تاب‌آوری اجتماعی مواردی چون افزایش سازگاری، انعطاف‌پذیری و سازندگی و نقاط مثبت زندگی یاد گرفته می شود و این امر در بحران‌های اجتماعی مثل بحران کرونا، نه تنها افراد را به جای قربانی بودن، به یک عضو فعال تبدیل می‌کند بلکه آنان را به حمایت از دیگران وامی‌دارد و آسیب‌های یک بحران را کمرنگ می‌کند.
لزوم ارتباط و همکاری با کشورهای دیگر برای حل این تجربه مشترک
رئیس انجمن روان شناسی تربیتی ایران با بیان اینکه به دلیل گسترش کرونا در تمام جهان، پیامدهای اجتماعی و روانشناختی آن به عنوان یک موضوع جهانی باید مورد بررسی قرار گیرد، خاطرنشان کرد: مشکلات روانشناختی و اجتماعی ناشی از این بحران در دوره پساکرونا، مساله ای فردی نیست بلکه به عنوان یک بحران همگانی باید دیده شود. بنابراین یکی از موضوعات مهمی که باید در دوران پساکرونا مورد توجه قرار گیرد «لزوم ارتباط و همکاری با کشورهای دیگر و استفاده از تجربیات و نتایج تحقیقات انجام شده در سراسر دنیا» جهت حل بحران های پیش رو است.
توجه ویژه به آسیب های روحی و فرسودگی شغلی کادر درمان
درتاج با یادآوری اینکه آسیب های روحی و روانی و فرسودگی شغلی کادر درمان از مسائل ضروری و قابل پیگیری در دوران پساکرونا است، تصریح کرد: پزشکان، پرستاران و سایر نیروهایی که بطور مستقیم با درمان بیماران مبتلا به کرونا ارتباط داشته اند، در طول این دوره علاوه بر خستگی مفرط، به دلیل در معرض ابتلا بودن یا از دست دادن همکاران خود با استرس شبانه روزی روبرو بوده اند. علاوه بر آن شاهد مرگ انسان های متعددی بوده اند که از امکان کمک و نجات آنها خود را عاجز دیده اند. موضوعی که پیامدهای روحی و روانی شدیدی را بر آنها بر جای گذاشته است که باید مورد توجه قرار گیرد.
کمک روحی و معنوی به سوگواران کرونایی
دبیر شورای مرکزی سازمان نظام روان شناسی، در ادامه این گفت و گو، یکی دیگر از مواردی که در دوران پساکرونا، جزء موارد ضروری محسوب می شود را موضوع «افراد داغدیده و مساله سوگ» دانست و گفت: این مساله نوعی سوگ پیچیده است و با سوگی که در شرایطی غیر از بحران کرونا اتفاق می افتاد، بسیار متفاوت است.
وی ادامه داد: در دوران کرونا، افراد سوگ دیده در مرحله انکار و شوک قرار دارند و بطور ناخودآگاه نمی خواهند که خود را با حقیقت روبرو کنند و قبول کنند که عزیزی را از دست داده اند. این دوره می تواند شرایط قبل از طوفان درونی برای فرد باشد به طوری که وقتی در دوران پساکرونا، زندگی و کارکرد عادی خود را بازیابد، تازه بحران آغاز می شود و رویارویی با جای خالی قربانیان مشکل می شود.
درتاج با تاکید بر اینکه در پساکرونا، بازماندگان از دوره بهت و ناباوری وارد دوره خشم می شوند، خاطرنشان کرد: فرد ممکن است در مرگ جانباخته، خود یا دیگران را مقصر بداند. خشمی که می تواند متوجه خود شخص، اطرافیان یا در بُعد اجتماعی اتفاق بیفتد و از آنجایی که جانباختگان کرونا در جامعه ای مثل ایران زیاد است، ممکن است که این خشم در برخی از موارد بهم بپیوندد و در قالب اعتراضات اجتماعی نمود پیدا کند.
وی افزود: علاوه بر بازماندگان افراد داغدیده، مشکلات و معضلات افراد بهبود یافته نیز از مسائل ضروری در دوران پساکرونا است. گزارشات بالینی نشان داده، که شدت و علائم این بیماری در افراد مختلف، متفاوت بوده است و برخی که دوران سختی را طی کرده اند و خود را با مرگ روبرو دیده اند و بعد بهبود یافته اند، ممکن است دچار ضربات و آسیب های روحی شدیدی شده باشند. این افراد به تنهایی نمی توانند با ترس ها و بی قراری های خود کنار بیایند و از کابوس بیماری رهایی پیدا کنند و نیاز به روان درمانی خواهند داشت.
حمایت در جهت کاهش جرم و پرخاشگری
معاونت پژوهش سازمان نظام روانشناسی در بخشی دیگر از این گفت و گو، یادآور شد: به دلیل مشکلات اقتصادی و عوارض قرنطینه با خطر پرخاشگری و روی آوردن جامعه به جرم و اعتیاد روبرو خواهیم بود بنابراین در بُعد آسیب های اجتماعی دوران پساکرونا، افزایش جرم و پرخاشگری باید مورد توجه قرار گیرد. همچنین لازم است از همین امروز، اقدامات و طرح های پیشگیرانه برای جلوگیری و کاهش این آسیب اجتماعی انجام شود.
درتاج، مساله اقتصاد را از دیگر مسایل ضروری و مهم دوران پساکرونا عنوان و تصریح کرد: بقیه مسائل مثل آسیب های اجتماعی، روانشناختی، آموزشی، فرهنگی و ... باید ذیل موضوع اقتصاد کرونا دیده شوند و مورد بررسی قرار گیرند. بنابراین لزوم تشکیل اتاق های فکر، متشکل از صاحبنظران، پژوهشگران و اساتید حوزه های مختلف (اجتماعی، روانشناختی، آموزشی، فرهنگی و ...) و همکاری بین آنها جهت تدوین برنامه هایی در برابر کاهش انواع آسیب ها و مدیریت بحران پساکرونا، بسیار ضروری و حائز اهمیت است.
کرونا به عنوان یک پدیده اقتصادی، جامعه‌شناختی و روانی با تغییر سبک زندگی بشر، تحول در ارتباطات اجتماعی، افت شدید اقتصاد در جهان و کاهش درآمدهای اقتصادی همراه بود، این رویداد همچنین روابط بین فردی، عاطفی، اجتماعی، دوستانه و حتی عشق و علاقه را تحت تاثیر قرار داد و جهان را نیازمند شناخت روانشناسی دوران پساکرونا کرد.
به گزارش ایرنا، ویروس کرونا عامل بیماری کووید ۱۹ از اواخر سال ۲۰۱۹ در شهر ووهان چین مشاهده و در مدت کوتاهی در همه جهان منتشر شد؛ به طوری که سازمان بهداشت جهانی در اسفند ۹۸ (فوریه ۲۰۲۰) بروز پاندمی (همه‌گیری جهانی) این بیماری را تأیید کرد.
بر اساس آمار رسمی کشورها ویروس کرونا تاکنون بیش از ۱۲۰ میلیون نفر را در دنیا مبتلا کرده و حدود دو میلیون و ۶۰۰ هزار نفر نیز بر اثر بیماری کووید۱۹ جان خود را از دست داده‌اند.
ویروس کرونا با دست آلوده یا عطسه، سرفه و حتی قطرات تنفسی از طریق دهان، بینی و چشم به افراد منتقل می‌شود. تنگی نفس، خستگی و بدن درد، اختلال در بویایی و چشایی و مشکلات گوارشی از جمله علائم بیماری کووید ۱۹ است. بیش از ۸۰ درصد مبتلایان به ویروس نیز دچار بیماری خفیف می‌شوند.
جهش ویروس کرونا در انگلستان و آفریقا که موجب افزایش سرایت، بیماری‌زایی و مرگ و میر آن شده، نگرانی‌های جدیدی را در جهان به وجود آورده است.
از: فاطمه دهقان نیری
