بر اساس برنامه زمانبندی انتخابات ریاست‌جمهوری، قرار است ثبت نام نامزدها در هفته چهارم اردیبهشت‌ماه انجام شود. در فاصله زمانی یک‌ماهه به این موعد، صف چهره‌هایی که برای راهیابی به پاستور اعلام تمایل و نامزدی می‌کنند روز به روز طولانی‌تر می‌شود. به عبارتی کمتر روزی است که نامزدی تازه از راه نرسد.
با وجود داغی بازار نامزدی‌های انتخاباتی، در حال حاضر جامعه چندان با این فضا همراه نشده و به نظر می‌رسد بسیاری سوا از طرفداری یا مخالفت با نامزدها و جریانات سیاسی، از دور این رقابت‌ها را تنها نظاره می‌کنند.
این در حالی است که در این انتخابات نیز مشارکت مردم اصلی اساسی است و رئیس دولت سیزدهم برای اداره قوه مجریه نیاز به پشتوانه مردمی محکمی دارد.
در این زمینه، پژوهشگر ایرنا با «رحمت مهدوی» کارشناس مسائل سیاسی گفت‌وگو کرده و نظر او را درباره رقابت‌های انتخاباتی و چند و چون شکل گیری مشارکت حداکثری جویا شده است.
سه متغیر مهم در شکل و شمایل فضای انتخاباتی
این کارشناس سیاسی در تشریح فضای انتخاباتی اظهار داشت: واقعیت امر این است که عوامل شکل نگرفتن فضای گرم انتخاباتی را به سه دسته عامل‌های طبیعی، اقتصادی و سیاسی می توان دسته بندی کرد. ما همواره تبعات حوادث غیرمترقبه و طبیعی را بیشتر در بخش‌های گوناگون اقتصادی، اجتماعی و ... می‌دیدیم ولی این بار با حادثه طبیعی و غیرمترقبه‌ای به نام کرونا مواجه شدیم که جدا از اینکه بر تمامی حوزه‌های زندگی بشر سایه افکنده، حتی عینی‌ترین فعالیت عرصه سیاسی، یعنی انتخابات را تحت تاثیر قرار داده است.
گرم‌شدن فضای انتخابات با وجود گسترش فضای مجازی همچنان نیازمند تجمع مردم در قالب کمپین‌های انتخاباتی و سخنرانی نامزدهای احتمالی به روال دوره های قبل است که متاسفانه شرایط فعلی حاکم بر کل جهان اجازه چنین فعالیت‌هایی را نمی دهد و به تبع آن شور وشوق لازم در جامعه ایجاد نمی شود، اما مسایل سیاسی و اقتصادی هم نقش عمده و اصلی را در فضای کنونی دارند.
فرق دولت دوازدهم با دولت‌های دوره دوم قبلی در این است که در ادوار پیشین مسایلی مثل تورم عمدتا در سال آخر دولت‌ها اتفاق می‌افتاد ولی در دولت دوازدهم از همان سال اول به دلایل متعددی چون افزایش چند برابری قیمت ارز به واسطه خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم های بی‌سابقه، همچنین ناتوانی اروپا برای حفظ برجام و همچنین برخی مسایل داخلی، فشارهای اقتصادی بشدت مردم را تحت تاثیر قرار داد و این وضع زمینه‌های یاس و نومیدی را در بسیاری از طبقات ایجاد کرد.
از دید بسیاری، اکنون بازگرداندن اعتماد به مردم جز در امور محسوس و قابل لمس همچون گشایش‌های اقتصادی امکان‌پذیر نخواهد بود، چرا که مردم این بار نه در یک سال آخر بلکه طی حدود چهار سال با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم کردند و این سبب ضربه‌ای جبران ناپذیر به اعتماد مردم شد.
در این میان، کارشکنی‌های متعدد برای رفع مشکلات مردم هم مزید بر علت شده و این تصور نزد برخی شکل گرفته که دولت بعدی از توانی برای تغییر اوضاع برخوردار نخواهد بود پس حضور در انتخابات هم عملا معنایی نخواهد داشت.
ما در چند دوره قبلی انتخابات از مجلس گرفته تا ریاست جمهوری با عارضه کرونا مواجه نبودیم ولی در سطح فضای مجازی فعالیت‌های پرشماری را می‌دیدیم. بنابراین باید گفت هرچند بحث وجود بیماری کرونا می‌تواند در سردی فضای انتخابات نقش داشته باشد ولی عامل اصلی نیست. همان طور که عرض شد در فضای مجازی نیز گوش شنوایی برای بحث‌های انتخاباتی وجود ندارد.
نیاز انتخابات به شخصیت های سیاسی
مهدوی در پاسخ به این پرسش که نقش جریانات و شخصیت‌های سیاسی را در انتخابات چگونه می بینید و آیا با مشخص شدن قطعی چهره‌ها امیدی به گرم شدن فضای انتخابات وجود دارد، بیان کرد: قطعا با ثبت نام چهره ها و تایید نهایی آنها از سوی شورای نگهبان، پخش برنامه های تلویزیونی، مناظرات و... این فضای فعلی تغییر می‌کند ولی نکته ای که باید توجه کرد این است که متاسفانه بسیاری از نامزدهای فعلی مطرح شده در جامعه آن توان لازم برای ایجاد فضای گفت‌وگو با جامعه را به نمایش نگذاشتند.
چهره‌هایی که تاکنون نامزدی خود را اعلام کرده‌اند آن قدرت شایسته و بایسته یک چهره کاریزماتیک را برای گفت‌وگو با جامعه به مدت شش ماه، هشت ماه و... تا به این جای کار نشان نداده‌اند، برای همین است وارد فضای انتخابات از شش ماه قبل نشدند.
فقدان سخنان و شعارهای جدید، دیدگاه‌های تازه، برنامه‌های عینی و مشخص و ... از عوامل دیگری است که هنوز فضای رقابتی آنچنان که باید شکل نگرفته است. بسیاری از نامزدها اگر چندین ماه قبل وارد فضای انتخابات می شدند عملا در آستانه انتخابات حرفهایشان بیش از حد تکراری و فاقد جذابیت می شد و شاید برای همین است برای اینکه به اصطلاح دستشان خالی نباشد وارد فضای انتخابات نشدند.
حتی اگر رفتار سیاسی برخی از نامزدهای احتمالی را که اتفاقا از دوره قبل برنامه ریزی کرده بودند زیر ذره بین قرار دهید ملاحظه می کنید با وجود اینکه تا حدودی بخش هایی از جامعه منتظر ورود آنها با فضای انتخابات بود ولی به دلیل اینکه آنها از یک سال پیش تلاش کردند در انتخابات ریاست جمهوری فعلی میدانداری کنند با انجام چند مصاحبه سرنوشت خودشان را تغییر دادند؛ مصاحبه هایی که نابجا و نابهنگام بود و به ضرر این چهره سیاسی ختم شد.
همین وضعیت اثبات کننده این مدعا است که ما بیشتر در انتخابات فعلی چهره سیاسی داریم تا شخصیت سیاسی و چهره سیاسی نمی تواند تنور رقابت را از چندین ماه قبل از انتخابات داغ کند چرا که فقدان کاریزما، برنامه، ایده و حرف جدید در نبود شخصیت ها به چشم می‌آید.
