رحیم نیکبخت گفت: یکی از حوادث مهم تاریخ معاصر ایران، بحران آذربایجان است که از ۲۱ آذر ۱۳۲۴ آغاز شد و در ۲۱ آذر ۱۳۲۵ پایان یافت. این واقعه در یک ریشه و بستر تاریخی شکل گرفت زیرا پس از اشغال ایران در شهریور ۱۳۲۰ توسط متفقین، فعالیت‌های فرهنگی ازسوی قوای ارتش سرخ تا ۲۱ آذر ۱۳۲۴ صورت گرفت که به شکل‌گیری فرقه دموکرات آذربایجان منجر شد.
او درباره اهمیت رخداد ۲۱ آذر ۱۳۲۵ که به فروپاشی حکومت خودمختار آذربایجان و به تبع آن فرقه دموکرات آذربایجان انجامید اظهار کرد: با توجه به حوادثی که رخ داد و قدرتی که اتحاد جماهیر شوروی در رقابت‌های منطقه‌ای داشت، ایران در معرض تجزیه و آذربایجان در آستانه جدایی از ایران بود و این نگرانیِ تمام رجال مذهبی و ملی و تمام کسانی که دغدغه ایران و ایرانی داشتند بود.
این پژوهشگر تاریخ معاصر ایران افزود: با این پیشینه، ختم این غائله و رفع این دغدغه از طرف همه نیروهای ملی و مذهبی و ایران‌دوست با استقبال مواجه شد و اگر این اتفاق نمی‌افتاد، ما بخشی از ایران و مناطق مهم سرزمین‌مان را از دست می‌دادیم.
مؤلف کتاب «پیدایش فرقه دموکرات آذربایجان» بیان کرد: در این حادثه نقش مردم آذربایجان و قیام علیه فرقه را باید مورد توجه و تأکید قرار داد. اگرچه حکومت مرکزی با اعزام نیروی نظامی غائله را ختم کرد اما وقتی خبر عزیمت ارتش به آذربایجان منتشر شد، خودِ مردم به پا خواستند و در شهرهای مختلف که زیر یوغ فرقه بود، عوامل آن را مجازات کردند و البته سران آن هم بعد از قیام مردمی، از مرزها گریختند و به شوروی رفتند. درنتیجه این حادثه را باید یک رخداد ملی و حتی فرامنطقه‌ای دانست که نقش مردم و علمای آذربایجان در آزادسازی آذربایجان و رفع بحران، قابل توجه و مهم است.
گفتنی است فرقه دموکرات آذربایجان به سرکردگی سیدجعفر پیشه‌وری، با اعلام موجودیتِ حکومت خودمختار آذربایجان در ۲۱ آذر ۱۳۲۴، تبریز را پایتخت خود اعلام کرد اما درست پس از یک‌سال، در ۲۱ آذر ۱۳۲۵، با حضور ارتش ملی و قیام مردمی، حکومت خودمختار ساقط شد و سران آن به خارج از مرزها گریختند و آذربایجان به مام میهن بازگشت.
