به گزارش ایرنا، انتخابات شورای اسلامی روستا، نقش آفرینی پر رنگ و برجسته مردم برای مشارکت در حاکمیت و ایجاد اصلاحات، توسعه و بهبود است و این مهم زمانی محقق می‌شود که منطق بر اکثریت برگه‌های رای حکمفرمایی کند.
این شورا نقطه عطفی برای شنیده شدن و برآوردن درخواست‌های مردمی است اما برخلاف برخی تصورهای رایج در روستاها، وظایف شورای روستا بر اساس قانون، مشخص‌‍تر و کلاسه شده‌تر از آنی است که گاهی مردم تصور می‌کنند و گاهی اعضای شورا بر آن واقف نیستند.
این وظایف براساس آنچه در ماده ۷۶ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور بیان شده‌است، نظارت و پیگیری اجرای پروژه‌های عمرانی روستا، کمک رسانی و امداد در مواقع بحرانی، تلاش برای رفع اختلاف‌های اهالی، همکاری با نیروی انتظامی در برقراری امنیت، جلب مشارکت‌های مردمی در فعالیت‌های تولیدی، نظارت بر اجرای قوانین زیست محیطی، انتخاب فردی دارای صلاحیت به سمت دهیار روستا و نظارت بر عملکرد او از مهمترین وظایف این شورا است که البته بر هر یک نیز ضابطه و قانونی حکم‌فرما است و در سایه اقدامات بجا در همین محورها حرکت به سمت توسعه و بهبود آغاز می‌شود.
با این مقدمه، در لابه‌لای گفت و شنودهایی با روستاییان شمال تا جنوب استان بوشهر، به دنبال معیار و ویژگی‌هایی رفتیم که آنها را تشویق به درج یک نام و کد در برگه رای می‌کند و در نهایت آنچه که از شورای شکل گرفته طلب می‌کنند.
سطح تحصیلات، میزان ارتباطات و سطح بالای روابط عمومی اجتماعی، سابقه اجتماعی و فرهنگی و البته سابقه قومی، فامیلی و طایفه‌ای از ملاک‌هایی است که حاصل جمع‌بندی گفته‌های روستاییان بوشهری برای انتخاب نمایندگان خود در شورای اسلامی است.
انتخابات شوراهای روستا؛ دور از هیاهوهای سیاسی
پیشتر گفته شد انتخابات شورای اسلامی در روستاها دور از هیاهوهای جناحی است؛ می‌توان گفت این شاخصه خاص انتخابات روستایی است و به تاکید، در گفته‌های اهالی و دهیار همه روستاهایی که با آنها گفت‌وگو کردیم نیز نمود یافت.
سید مصطفی شاروبندی دهیار روستای دهداران سفلی دشتستان گفت: گرایش‌ها و جناح‌بندی‌های سیاسی در انتخاب روستاییان برای انتخاب اعضای شورا نقشی ندارد زیرا اهالی از نزدیک کاندیداها را می‌شناسند، بنابراین در اینجا بیشتر به "چهره‌ها" رای می‌دهند.
فرخنده احمدی بانوی فعال روستای گورک کله‌بندی تنگستان نیز تاکید کرد که آنچه تاکنون مشاهده و تجربه شده‌است حاکی از آن است که رویکرد سیاسی افراد در این زمینه جایی ندارد و نگاه اهالی گورک بیشتر به عملکرد، سابقه قومی و طایفه‌ای و توان فرد در ایجاد تغییر و تحول معطوف است.
برخی این ویژگی انتخابات شورای اسلامی روستا را مثبت و کارساز و برخی آن را منفی تعبیر می‌کنند، اما در این میان یادآوری این نکته ضروری است که فقدان حضور رویکرد سیاسی کاندیدا در میان معیارهای مورد تاکید روستاییان به معنی کم اهمیت بودن دانش و اطلاعات سیاسی داوطلبان نیست.
جواد لقمان‌زاده، کارشناس مسائل سیاسی در بوشهر در گفت‌وگویی با ایرنا، گفته بود: بین سیاسی کاری و داشتن اطلاعات سیاسی تفاوت اساسی وجود دارد و اعضای شورا ضمن آگاهی از مسائل اساسی و سیاسی کشور باید از ورود به جناح بندی‌های سیاسی در تصمیم‌گیری‌ها خود اجتناب کنند.
بنابراین آنچه از نظر او اهمیت دارد توجه به تخصص گرایی و برنامه محوری به جای انتخاب‌های سیاسی، قومی و طایفه‌ای است تا شاهد تحقق رسالت‌های تعیین شده برای شوراهای روستا باشیم.
اما با گذر از آنچه که نیست یا دست‌کم بسیار کم‌رنگ است، به بیان آنچه که به عنوان ملاک‌های مهم انتخاب از اظهار نظر روستاییان همسایه خلیج فارس برآمده است می‌پردازیم.
نسبت‌های قومی و فامیلی نقش اول انتخابات شورای روستا
از دیلم و گناوه تا جم و عسلویه، جنبه طایفه‌ای، قومی و فامیلی نقشی تعیین کننده در انتخاب کاندیداها به عنوان اعضای شورای شهر دارد و اینطور که از گفته‌ها بر می‌آید و تجربه نیز نشان داده‌است، داوطلب‌های از فامیل‌ها و طایفه‌های شاخص روستا همواره شانس بالایی برای تکیه زدن بر یکی از کرسی‌های سه یا پنجگانه شورای روستا تکیه بزنند.
مدیرکل امور روستایی و شوراهای استانداری بوشهر گفت: با توجه به ارتباط‌های خویشاوندی گسترده در روستاها، تلاش برای پیروزی نامزد منتخب در هر طایفه یکی از دلایل مشارکت در انتخابات روستایی است.
فاطمه دهقانی معتقد است: در صورتی که صلاحیت و شایستگی کاندیدا، فراتر از روابط قومی و طایفه‌ای مورد توجه قرار گیرد و این نحوه ورود به کارزار انتخابات به نحو سالم و به دور از تلاش‌های مخرب باشد، علاوه بر ایجاد شور و نشاط انتخاباتی، شعور انتخاباتی را نیز به همراه خواهد داشت.
بستانی از اهالی روستای مال قائد گناوه در پاسخ به اینکه هم محلی‌های شما در انتخاب کاندیدای مورد نظر خود بیشتر بر کدام جنبه تاکید می‌کنند، نخست عضویت و نسبت فامیلی و طایفه‌ای فرد را بیان کرد و گفت: اینجا بیشتر به افرادی از فامیل‌های برجسته و شاخص روستا رای می‌دهند.
همین جنبه را یکی از اهالی روستای هلیله بوشهر نیز مورد تاکید قرار داد و گفت: هر چند به سایر ویژگی‌ها مانند روابط اجتماعی و توان او در پیگیری مشکلات مردم نیز مورد توجه قرار می‌گیرد اما گاهی جایگاه و نسبت فامیلی در اولویت قرار دارد و بر سایر ویژگی‌های مهم اولویت و ترجیح می‌یابد.
جایگاه این سنگ معیار برای انتخاب اعضای شورایی که نمود حاکمیت مردم در جوامع محلی هستند، به همین چند مثال بیان شده خلاصه نمی‌شود و دست‌کم در استان بوشهر ملاکی غالب در تصمیم‌گیری‌ها است.
سطح تحصیلات معیار رقابت در عرصه اثبات توانمندی داوطلبان
در زمان حاضر براساس ماده ۳۰ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور دارا بودن سواد خواندن و نوشتن برای شوراهای اسلامی روستاهای تا ۲۰۰ خانوار و داشتن مدرک دیپلم برای شوراهای روستاهای بالای ۲۰۰ خانوار کفایت می‌کند اما روستاییان برای حرکت به سمت توسعه، برآوردن خواسته‌های فرهنگی و عمرانی، رفع چالش‌های جاری و هر آنچه که از دست شورای اسلامی روستا بر می‌آید، سطح بالاتری از تحصیلات را برای اطمینان به کارآمدی افراد طلب می‌کنند.
روستای دهداران سفلی دشتستان یکی از روستاهایی است که هم به گفته مردمانش و هم در جمع بندی دهیار، سواد به عنوان عاملی مهم در کارایی کاندیدا تلقی می‌شود.
شاروبندی می‌گوید: در چند دوره اخیر شوراها اعضا دست کم مدرک تحصیلی فوق‌دیپلم یا لیسانس داشته‌اند و مردم معتقدند این عامل در کنار روابط عمومی بالا می‌توانند عواملی موثر در موفقیت اعضا برای پیگیری مسائل روستا باشند.
حسن احمدی دهیار هلیله بوشهر نیز می‌گوید: از دوره پیشین انتخابات شوراها، معیارها تغییر کرده‌است و اقبال به سمت جوان‌گرایی و سواد افزایش یافته است، طوریکه به معیاری اثر گذار در انتخاب یک فرد تبدیل شده‌است.
مدیرکل امور روستایی و شوراهای استانداری بوشهر نیز سطح تحصیلات را عاملی مهم در کارایی اعضای شورا و به حرکت درآوردن روستا در مسیر توسعه می‌داند و حتی معتقد است لازم است در قانون، حداقل تحصیلات داوطلبان بازنگری شود.
دهقانی معتقد است: تعامل سازنده تر بین اعضای شورا و دهیار منتخب و امکان ارتقا نگرش اعضای شورای اسلامی به مدیریت روستا بویژه در پیش بینی اجرای پروژه‌های عمرانی در بودجه سالانه دهیاری، لازم است مقررات مرتبط با شرایط علمی و تجربی اعضای شوراهای اسلامی روستایی مورد بازنگری مجدد قرار گیرد.
روابط عمومی بالا، سطح ارتباطات اجتماعی و وجه مردمی
زمانی که به بررسی ویژگی‌های اعضای شورای اسلامی در روستاها بپردازیم، شمار افرادی که دارای وجه اجتماعی مطلوب و دارای ارتباطات گسترده درون روستایی هستند بسیار بیشتر از افرادی است که چنین نیستند، این ویژگی البته در بسیاری از موارد بی ارتباط با سابقه‌های فامیلی و طایفه‌ای و یا سطح بالای تحصیلات نیست. در هر صورت این ویژگی برای عمل به بسیاری از وظایف اعضای شورا مانند رفع اختلاف اهالی و جلب مشارکت‌های مردمی، راهی هموار فراهم می‌آورد.
این ویژگی در میان سخنان اهالی روستاهای علی‌آباد جایینک تنگستان، دهداران سفلی و زیارت دشتستان و هلیله و چاه کوتاه بوشهر بسیار مورد تاکید قرار گرفت.
یکی از اهالی روستای هلیله بوشهر معتقد است: ارتباطاتی که یک فرد شاخص در روستا دارد و همین طور قدرت او در ارتباط برقرار کردن با مسئولان دستگاه‌های مختلف می‌تواند در پیش بردن عمران و آبادی روستا بسیار اثرگذار باشد.
شوراها تاثیرگذارترین حلقه مردم سالاری در روستاها
آنچه باعث حضور اهالی در انتخابات شوراهای اسلامی می‌شود امید به ایجاد تغییر مطلوب برای ایجاد توسعه در روستای محل زندگی است، توسعه در روستا به معنی تغییر بافت منطبق بر ضوابط شهری نیست بلکه ایجاد بهبود در مدیریت روستا، توجه به نیازهای اهالی متناسب با دغدغه‌های روزمره زندگی و نیازمندی‌های شغلی و به دنبال آن تلاش برای ایجاد تغییر مطلوب عمرانی و اقتصادی از مهمترین دلایل اهمیت انتخابات شورا در روستا است، از سوی دیگر با توجه به ارتباط‌های خویشاوندی گسترده در روستاها، تلاش برای پیروزی نامزد منتخب در هر طایفه نیز از دیگر دلایل مشارکت در انتخابات روستایی است .
اگر از نسبت‌ها و حضور فرد در طایفه‌ها که خود شور انتخاباتی را در روستاها به دنبال دارد اما گاهی با ندیده گرفتن سایر ویژگی‌های دارای اهمیت به آسیب این انتخابات و نتیجه آن تبدیل می‌شود، بگذریم، همراهی شاخصه‌های سواد، قدرت روابط عمومی بالا، گستره ارتباطات اجتماعی درون و برون روستایی و وجه مطلوب در میان مردم برای اعضای شورای روستا می‌تواند به عنوان نیروی به حرکت درآوردن قطار بهبود و توسعه در این جوامع باشد.
انتخابات شورای‌های اسلامی روستا همواره در دوره‌های مختلف با شور ویژه این ایام همراه بوده‌است و آنطور که از گفته‌ها و جو حاکم بر روستاها بر می‌آمد، امسال نیز شور حاکم است، اما از همین مردم و دهیارهایی که نظرشان را درباره ملاک و معیارهای انتخاب اعضای شورا جویا شدیم، درباره توقعات و انتظاراتی که از شورای شکل گرفته دارند نیز سوال پرسیدیم.
گفته‌ها و خواسته‌های روستاییان بوشهری هر چند بطور کامل همسو نیست اما متناسب با شرایط اقلیمی، جمعیت، جغرافیا و فرهنگ، هر یک بعدی از توسعه و حل چالش‌های غالب در روستاها را بیان می‌کنند.
فعال سیاسی و مدرس علوم سیاسی در دانشگاه‌های استان بوشهر معتقد است: شاید انتخاب شوراهای روستایی را بتوان نقطه عطف استقرار نظام شورایی در کشور دانست زیرا برکت‌های فراوانی مانند احیای مجدد روستاها، مدیریت مهاجرت به شهرها و آبادی و سرزندگی دوباره روستاها را به همراه آورد.
محمد مظفری می‌گوید: شوراها به عنوان نمایندگان مردم در مسائل اجرایی و مدافع حقوق آنها و گروهی که به دنبال حل و فصل امور جامعه هستند، می‌توانند تاثیرگذارترین حلقه مردم سالاری به شمار آیند.
اما آگاهی مردم از آنچه در توان و اختیار قانونی شوراها است، مطالبه‌گری آنها را در مسیری منطقی و اثرگذار قرار می‌دهد و آگاهی اعضای شورا از وظایف قانونی و ظوابط اجرایی راه را برای تامین نیازهای روستا روشن می‌سازد.
دهیار هلیله بوشهر برخی از تصورات و خواسته‌های مردم از حوزه اختیارات و وظایف شورا را غیر منطقی دانشت و ادامه داد: گاهی مردم فکر می‌کنند شورا می‌تواند همه امور را چاره کند، بنابراین برای مشکل قطعی برق منزل خود تا دریافت سود سهام عدالت با شورا تماس می‌گیرند.
حسن احمدی البته نقش شورا را در توسعه روستا بسیار مهم می‌داند و می‌گوید: اگر سیاست‌گذاری محل بدرستی صورت گیرد، می‌تواند اشتغال و رفاه را برای مردم روستا به همراه داشته باشد، به عنوان مثال ایجاد اصولی یک راه گردشگری می‌تواند میلیاردها تومان سرمایه نصیب روستاییان کند و در توسعه روستا موثر باشد.
عمران و آبادانی خواسته مشترک روستاییان از برنامه‌های داوطلبان
توجه به عمران روستا و توسعه زیرساختی آن از انتظاراتی است که به کرات در میان گفته‌های روستاییان شهرستان‌های مختلف بوشهر با هر شرایط اقلیمی و اجتماعی شنیده می‌شد.
آقای بستانی از اهالی مال قائد گناوه بهبود خدمات رسانی، بهسازی معابر و پیگیری مشکل ارضی مردم روستا با دستگاه‌های مرتبط را مهمترین خواسته‌های خود و هم محلی‌هایش از شورای اسلامی عنوان کرد.
یکی از اهالی روستای زیارت دشتستان نیز به نیازهای عمرانی زیارتی‌ها اشاره کرد و توسعه زیرساخت‌های فرهنگی مانند مراکز فرهنگی، کتابخانه و مراکز ورزشی را برای جوانان و نوجوانان روستا به عنوان مهمترین مطالبه‌ها از نتیجه صندوق‌های رای عنوان کرد.
فرخنده احمدی نیز توجه به توسعه فرهنگی و عمرانی گورک کله‌بندی تنگستان را در برنامه‌های ارائه شده از سوی کاندیدا جستجو می‌کند.
صداقت، شفافیت و پاسخگویی فصل مشترک خواسته‌های انتخاباتی
شفافیت در عملکرد و پاسخگو بودن در برابر آنها از انتظاراتی است که مردم از برگزیده‌های سطوح مختلف انتخاباتی کشور از رئیس جمهوری و نمایندگان مجلس گرفته تا اعضای شورای روستا دارند.
دهیار روستای دهداران سفلی دشتستان می‌گوید: در چند سال گذشته و همین امسال مردم چند بار از اعضای شورا ارائه عملکرد خواستند.
شاروبندی می‌گوید: امروزه شفافیت و صداقت در عملکرد به یکی از خواسته‌های اساسی روستاییان تبدیل شده‌است.
احمد آریان‌پور نیز به خبرنگار ایرنا گفت: امروز اهالی روستای قائدی جم نیز مانند بسیاری از روستاییان کشور آگاه شده‌اند و پیگیری چالش‌های روستا را به نحوی روشن از شورای برگزیده خود مطالبه می‌کنند.
مطالبه‌گری و پیگیری مجدانه؛ به مثابه وظیفه شورا
آریان پور ادامه داد: مردم همینطور که خود از شورا مطالبه می‌کنند، انتظار دارند شورا نیز خواسته‌های مردم را با دستگاه‌های بالادستی مطرح و رسیدگی به آن را مطالبه کنند، با دستگاه‌های خدمت‌رسان تعامل داشته باشند و برای رفع چالش‌های متعدد روستا تلاش کنند.
خانم محمدی از اهالی علی‌آباد جایینک تنگستان نیز در این ارتباط گفت: فردی که تصمیم می‌گیرد به عضویت شورای اسلامی روستا درآید، به صورت خودخواسته مسئولیتی مهم را پذیرفته است، بنابراین باید برای پیگیری مشکلات و رفع نیازهای روستا زمان بگذارد.
نخستین دوره انتخابات سراسری شوراهای اسلامی کشور در هفتم اسفند سال ۱۳۷۷ با استقبال زیاد مردم در بیش از ۴۰ هزار حوزه انتخاباتی برگزار شد و فعالیت این شورا اردیبهشت ۱۳۷۸ کلید خورد. امروز ۲ دهه از آن روز می‌گذرد و داوطلبان شورای اسلامی روستا در ششمین دوره روی خط آغاز قرار گرفته‌اند.
هنوز چندین گام تا تشکیل شورای ششم مانده‌است و نتیجه آن در میزان رای ملت مشخص می‌شود اما آنچه که اهمیت دارد بایدها و نبایدهایی است که این نمود حاکمیت محلی را به محرکی برای توسعه جوامع روستایی بدل می‌کند.
اشرافیت کامل بر شرایط اجتماعی، جغرافیایی، فرهنگی و اقتصادی روستای محل خدمت، آگاهی به شرح وظایف اعضای شورا، مسئولیت‌های دهیار و قوانین و مقررات مرتبط با آن، انصاف و وجدان کاریو تلاش از الزاماتی است که کارشناسان برای موفقیت شورا در نیل به وظیفه خطیر این نهاد بر شمرده‌اند و حضور در صحنه انتخابات و انداختن برگه‌های رای به صندوق چون گوی و میدانی برای شایسته‌گزینی در اختیار روستاییان قرار گرفته است.
انتخابات شوراهای اسلامی روستایی امسال در ۴۱۴ روستا و تیره عشایری بوشهر شامل ۳۹۹ روستا و ۱۵ تیره عشایری برگزار می‌شود و از این شمار صندوق‌های رای در ۴۶ روستا برای انتخاب ۵ عضو شورا و در ۳۵۳ روستا برای انتخاب ۳ عضو شورای اسلامی روستا به کارزار انتخاباتی می‌آیند.
براساس قانون، شورای اسلامی در روستاهای تا یکهزار و ۵۰۰ نفر جمعیت سه و در روستاهای بالای یکهزار و ۵۰۰ نفر جمعیت، پنج کرسی دارد.
انتخابات ششمین دوره شوراهای اسلامی شهر، روستا و عشایر همزمان با سیزدهمین دوره رئیس جمهوری، دومین میان دوره‌ای پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری و نخستین میاندوره‌ای یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی ۲۸ خردادماه ۱۴۰۰ برگزار می‌شود.
