هر چند بین کارشناسان مالیاتی و کارشناسان بورسی در مورد ایجاد سود کاغذی اختلاف نظر وجود دارد و کارشناسان مالیاتی معتقدند که بخشی از سود وجود واقعی دارد و کاغذی نیست اما کارشناسان حوزه بورس هشدار می‌دهند که این سود کاغذی است.
سیاوش غیبی‌پور کارشناس حوزه مالیاتی بر این باور است که اختلاف نظر سازمان امور مالیاتی نسبت به نرخ سود تسعیر ارزی، ممکن است، نگرانی‌هایی برای سهامداران بانکی که سودشان را دریافت کرده اند، به وجود بیاورد.
به گفته او ممکن است، بانک‌هایی که هنوز سود خود را توزیع نکرده اند و در اقدامات اولیه حسابرسی باشند و این درآمد برای‌شان محقق شود.
غیبی‌پور در توضیح نرخ تسعیر ارز، گفت: نرخ تسعیر ارزی نرخی است که در آن ما به التفاوت نرخ ارز دولتی نسبت به بازار، طبق استاندارهای حسابداری برای بانک‌های عامل، افراد حقیقی و حقوقی به عنوان درآمد شناسایی می‌شود. با شناسایی این درآمد بعد از کسر هزینه در چارچوبی که بانک انجام می‌دهد، مشمول مالیات می‌شوند. بدین معنی که رقمی به درآمدها اضافه شده و یک چهارم، ۲۵درصد، مالیات جدید یا مابالتفاوت محاسبه می‌شود.
وی با اشاره به دو نرخی بودن این مابالتفاوت گفت: در دفاتر و سیستم حسابرسی بانک‌ها این قیمت ثبت شده براساس ماده ۲۷۲ محاسبه می‌شود و درحال‌حاضر حسابرسان بانک‌ها این فرصت را دارند که برای سال‌های ۹۸ و ۹۹ در مورد این مابالتفاوت اظهار نظر کنند. اگر این فرصت باشد و کتمان شود در دفاتر ثبت نشود، سازمان مالیاتی اجازه قانونی دارد که به عنوان یک عامل و منبع جدید می‌تواند، برگه تشخیص متمم صادر کند.
غیبی‌پور اضافه کرد: اگر هنوز برگ تشخیص اصلی صادر نشده باشد، بانک‌ها باید براساس دفاتر و بخشنامه‌های جدید عمل کنند. اما در این بین اختلافی وجود دارد و بانک مرکزی هم آن را تایید کرده است. سیستم بانکی بر این باور است که با تغییر نرخ تسعیر ارز به بیش از ۱۱ هزار تومان مصوبه بانک مرکزی، متضرر می‌شود، آسیب می‌بیند و مالیات جدیدی به آنها تحمیل می‌شود. در مورد سال‌های که رسیدگی شده، حسابرسی انجام و مالیات قطعی شده است و سود تقسیم شده است، به احتمال قوی منبعی نیست که دولت بتواند مالیات خود را پس بگیرد.
این کارشناس مالیاتی ادامه داد: اما در مورد سال‌هایی که هنوز به صورت‌های مالی و حسابرسی رسیدگی نشده و سودی توزیع نشده است، بخشی از بخشنامه سازمان مالیاتی در مورد مابه التفاوت ارزی قابل شناسایی و ردیابی است. مانعی هم وجود ندارد. به فرض که اختلافی در اعداد و ارقام باشد و این که چه میزان مابالتفاوت‌های ارزی مستندسازی شده است، در مراجع داوری مثل بانک مرکزی و هیات‌های حل اختلاف مالیاتی قبال پیگیری هستند.
غیبی پور شناسایی سود از محل نرخ تسعیر ارزی را چندان در سود بانک‌ها موثر ندانست و گفت: نرخ تسعیر ارز، آنچنان تاثیری بر روی سهم ندارد. بیشتر استاندارد حسابرسی است و به هر میزان مالیات کسر شود، درآمد و سود شرکت‌ها کمتر می‌شود و می‌تواند تاثیر منفی در بورس بگذارد. این شفاف‌سازی مالی و حسابرسی کمکی برای شفاف‌سازی در دوره‌های مالی آتی است.
این کارشناس مالیاتی در مورد احتمال ایجاد سود کاغذی توضیح داد: فرآیند دریافت مالیات مستقیم که برای افراد شناسایی و محاسبه می‌شود، تحقق درآمد است، به این معنی که درآمد سوری و کاغذی نیست و اگر این مابالتفاوت ارزی اتفاق افتاده، وجود دارد و در دفاتر ثبت شده است، یقینا بخشی از آن درست است. یعنی زمانی که قیمت ارز زیر ۱۰ هزار تومان بود بعد به بالایی ۱۰ هزار تومان رسیده، سود واقعی ایجاد شده و اصلا سوری و کاغذی نیست.
غیبی پور با اشاره به این تفاوت محاسبه نرخ تسعیر ارز با فرآیند تجدید ارزیابی، گفت: از نظر رسیدگی یک ساله الزاما تجدید دارایی‌ها اتفاق نمی‌افتد، بلکه درآمدهای ابرازی و صورت‌های مالی که براساس استاندارد حسابرسی آماده شده، در اجرای ماده ۲۷۲ سود شناسایی کرده است، روی آن بحث می‌کنیم. حالا این سود شامل مابالتفاوت هست یا نیست. به لحاظ مالیاتی هر آنچه که در دفاتر بانک‌ها ثبت شده است مبنا قرار می‌گیرد اگر این سود در دفاتر بانک‌ها ثبت شده باشد باید مالیات آن شناسایی شود.
یک کارشناس بازار سرمایه با تایید اختلاف نظر بین بانک‌ها و سازمان امورمالیاتی بر سر نرخ تسعیر ارز، گفت: سازمان امور مالیاتی نرخ ۱۱ هزار تومانی تسعیر ارز را نپذیرفته، اما هنوز نرخ جدیدی اعلام نشده است.
مهدی سوری تاکید کرد: در حالی که سازمان امور مالیاتی نرخ تسعیر ارز مصوب بانک مرکزی را رد کرده، هنوز ابلاغیه رسمی درمورد تغییر نرخ تسعیر ارز صادر و ابلاغ نشده است.
این کارشناس بازار سرمایه در توضیح علت تصمیم گیری بانک مرکزی برای نرخ ۱۱ هزار تومانی نرخ تسعیر ارز، گفت: بانک‌ها در ۶ ماهه اول سال نرخ تسعیر ارزی خودشان را شناسایی کرده بودند و در ۶ ماهه دوم، نرخ ارز جهش زیادی داشت. اما اگر قرار باشد که بانک‌ها در ۶ ماهه دوم، با قیمت بالاتری مثلا ۲۴ هزار تومان تسعیر کنند، سود تسعیری که در بانک‌ها شناسایی می‌شود، بسیار چشم گیر خواهد بود.
سوری ادامه داد: به عنوان مثال بانک ملت می‌تواند در حد قیمت سهم خود، فقط سود تسعیر ارزی شناسایی کند. اما سودی که شناسایی می‌شود، عملا کاغذی است و سودی نیست که بابت آن پولی وارد شرکت شده باشد، چرا که تغییری در دارایی‌های شرکت اتفاق نیافتاده است.
این کارشناس بازار سرمایه علت ایجاد سود کاغذی از محل تسعیر ارزی را، ترازنامه‌های ریالی دانست و گفت: سودی که پیش‌بینی می‌شود ناشی از این است که بانک‌ها نمی‌توانند ترازنامه‌های خود را ارزی بنویسند و باید آن را ریالی بنویسند و این باعث می‌شود که از محل تبدیل دلار به ریال، سودی شناسایی شود.
سوری تاکید کرد: زمانی که گفته شد در ۶ ماهه دوم سال ۹۹ مانند ۶ ماهه اول سال نرخ تسعیر ارزی شناسایی شود، برای جلوگیری از شناسایی سود کاغذی در بانک‌ها انجام شد که قیمت سهام بانک‌ها تحت تاثیر قرار نگیرند، جهش چشمگیری نداشته باشد و ریسکی را وارد نکنند. اما اگر این مبنا تغییر کند رقمی مانند ۲۴ هزار تومان تعیین شود، سود تسعیر به شدت نرخ بالایی است و از نظر روانی تقاضای زیادی برای سهام بانک‌ها ایجاد می‌کند و احتمال دارد که قیمت‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.
این کارشناس بازار سرمایه توجه معامله گران بورس را به دو نکته جلب کرد و از آنها خواست: ممکن است در این مقطع برای کاهش رفتارهای هیجانی در بازار سرمایه نرخ تسعیر ارزی به نرخ واقعی نزدیک هم نشود اما بالاخره یک روزی این متناسب‌سازی صورت خواهد کرد. سهامداران باید این نکته را در نظر داشته باشند که این دارایی ارزی است که بانک‌ها دارند و خیلی اهمیت ندارد که با چه نرخی تسعیر می‌شود. با این دید از رفتارهای هیجانی در مورد نمادهای بانکی بپرهیزند.
سوری ادامه داد: نکته دوم این است که اگر نرخ تسعیر بالاتر از ۲۴ هزار تومان بازار آزاد، تصویب شود، درست است که از نظر کاغذی سودی را در بانک‌ها شناسایی می‌کنند اما این سودی نیست که بابت آن پولی وارد بانک‌ها شده باشد و بتواند درآمدهای عملیاتی یا عملکرد بانک‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.
وی در پایان به سهامداران گفت: اگر نرخ تسعیر تغییر نکند، سهامداران نباید نامید باشند و فکر کنند که از سودی محروم مانده‌اند و با یک رفتار هیجانی، عجولانه وارد فاز منفی شوند و از سهم‌های بانکی خارج شوند. اما اگر مسئولان تصمیم بگیرند که نرخ تسعیر را به نرخ بازار آزاد نزدیک کنند، از این محل سود غیر واقعی و کاغذی به وجود می‌آید که به واسطه ورود پول جدیدی نیست. افراد در این مقطع هم نباید وارد جو مثبت غیر واقعی شده و تصمیمات هیجانی برای خرید و معامله بر روی سهم‌های بانکی بگیرند.
