عصر ایران - به واسطه پیشرفت و تکامل هواپیماهای مسافری، امروزه سفر هوایی از محبوبیت‌ترین گزینه های حمل و نقل در جهان محسوب می شود.
معرفی هواپیماهای مسافری این امکان را برای مردم فراهم کرد تا از مکان های جدید بازدید کرده و با افراد دیگر در نقاط مختلف جهان راحت‌تر در ارتباط باشند.
سفر هوایی طی دهه ها تغییرات چشمگیری را تجربه کرده و از نخستین هواپیماهای ساده و چند نفره در اوایل دهه 1900 تا هواپیماهای پیشرفته امروز، مسیری طولانی را طی کرده است. در ادامه نگاهی کوتاه به تکامل کابین هواپیماها طی سالیان گذشته خواهیم داشت.
نخستین پرواز مسافری بین تامپا و سنت پترزبورگ، فلوریدا در سال 1914 انجام شد. اما هواپیماها به اندازه نمونه های امروزی نبودند. به عنوان مثال، پن امریکن ایرویز صندلی تک نفره را در هواپیمای فورد 5-AT Tri-Motor خود ارائه کرد.
مهمانداران نیز در دهه 1920 برای سرو یک فنجان قهوه تازه در هواپیما حضور داشتند.
در روزهای نخست حمل و نقل هوایی تجاری، سفر هوایی گزینه ای لوکس محسوب می شد. در این تصویر فضای داخلی هواپیمای مارتین M-130 کلیپر نشان داده شده است که برای پروازهای شبانه در آن تخت هایی برای راحتی و حفظ حریم خصوصی مسافرین در نظر گرفته شده بود.
فضای داخلی هواپیماهای مسافری اولیه با تقلید از فضای داخلی قطارها طراحی شده و مسافران دور یک میز می نشستند. این تصویر از سال 1931 طراحی آرت دکور فضای داخلی هواپیمای کرتیس کوندور کو ترنسپورت را با کاغذ دیواری نشان می دهد.
هواپیماهای جدید کرتیس کوندور استفاده از میزهای واقعی را کنار گذاشته و از میزهای سینی جداگانه استفاده کردند. در آن دوران از سینی های واقعی و نه نمونه های تاشو که امروز مشاهده می کنیم، استفاده می شد.
در دهه 1930 سفرهای هوایی رشد چشمگیری داشت. تعداد مسافران طی این دهه به طور قابل توجهی افزایش یافته و از شش هزار نفر در سال 1930 به بیش از 450 هزار تا سال 1934 و 1.2 میلیون نفر تا سال 1938 رسید. اما سفر هوایی همچنان دور از دسترس افراد بسیاری قرار داشت و پروازها با توجه به نرخ تورم تا 20 هزار دلار نیز هزینه داشتند.
این تصویر از پرواز TWA در سال 1936 نشان می دهد که فضای پای زیادی حین پرواز برای مسافران وجود داشت، اگرچه فضای حمل بار بالای سر مسافران بسیار کوچک بود. همچنین، مسافران هنگام سوار شدن به هواپیما باید از قوانین خاصی درباره نوع پوشش خود پیروی می کردند.
در سال های نخست سفرهای هوایی، مسافران کلاس درجه یک از فضای بیشتر و لوکس‌تری برخوردار بودند.
هواپیماهای شرکت کانتاس در دهه های 1930 و 1940، همانند تصویر، چنان بزرگ و لوکس بودند که به عنوان "قایق های پرنده لوکس" شناخته می شدند و همچنین از "عرشه گردشگاه" برای پیاده‌روی هنگام پرواز برخوردار بودند.
دلتا ایرلاینز در ابتدا به عنوان یک شرکت بذرپاشی هوایی آغاز به کار کرد، اما در سال 1929 برای نخستین بار پروازهای مسافری را معرفی کرد. این شرکت در سال 1940 از مهمانداران زن استفاده کرد. مهمانداران زن باید مجرد بوده و برخی محدودیت های قد و وزن برای آنها لحاظ می شد.
در این تصویر کابین هواپیماهای DC-3 شرکت دلتا با مهماندار زن در ژانویه 1941 را نشان می دهد.
در این تصویر سرو وعده غذایی در پروازی از شرکت یونایتد ایرلاینز در سال 1941 نشان داده شده است.
در سال 1949، شرکت دلتا سرویس "Coach" خود را معرفی کرد که بلیت های ارزان را ارائه می کرد. این سرویس که فقط برای پروازهای شبانه ارائه می شد، خدماتی مانند وعده های غذایی و سرویس مهماندار دو نفره که در پروازهای روزانه وجود داشتند را ارائه نمی کرد.
در این تصویر فضای داخلی یکی از چشمگیرترین هواپیماهای مسافری اولیه به نام بوئینگ 377 استراتوکروزر نشان داده شده است.
این مدل که با الگوبرداری از بمب افکن B-29 طراحی شده بود، از جدیدترین فناوری های هوایی و قابلیت حمل تا 100 مسافر برخوردار بود و بین سال های 1947 تا 1950 به ارائه خدمات پرداخت.
در تلاش برای راحت‌تر کردن سفر هوایی برای نوزادان، شرکت بریتیش ایرویز تخت ویژه حمل نوزاد را معرفی کرد. والدین نوزاد خود را هنگام برخاستن و نشستن هواپیما در آغوش می گرفتند، اما حین پرواز می توانستند آنها را در تخت های ویژه که به قسمت بار بالای سر مسافران متصل می شد، قرار دهند.
در اکتبر 1959، شرکت کانتاس پرواز کانگورو خود بین استرالیا و لندن را با استفاده از هواپیمای لاکهید سوپر کانستلیشن معرفی کرد که یکی دیگر از هواپیماهای انقلابی در سال های اولیه سفر هوایی بود.
خوراکی هایی مانند خاویار و خرچنگ در کلاس درجه یک این هواپیما سرو می شد.
حتی در کلاس اقتصادی هواپیماهای شرکت کانتاس، وعده های غذایی در ظروف چینی سرو می شد و مسافران از وسایل غذاخوری نقره برای خوردن غذای خود استفاده می کردند.
کودکان اغلب در کارت پستال های تبلیغاتی مانند این نمونه از شرکت پسیفیک سوث‌وست ایرویز در سال 1960 نشان داده می شدند. اعضای خانواده می توانستند در کنار هم در هواپیماها حضور داشته باشند و همانند امروز نگرانی درباره جدا شدن اعضای خانواده در یک پرواز وجود نداشت.
سیگار کشیدن در هواپیماها نه تنها مجاز بود، بلکه سیگار اغلب پس از وعده های غذایی بین مسافران توزیع می شد. این شرایط تا اواخر دهه 1980 که شرکت نورث امریکن ایرلاینز سیگار کشیدن در هواپیما را ممنوع کرد، ادامه داشت. البته، سیگار کشیدن تا سال 1990 (با چند مورد استثنا برای سفرهایی که بیش از شش ساعت طول می کشیدند) به طور کامل ممنوع نشده بود.
افزون بر سرو کیک تازه، مسافران در این پرواز اسکاندیناوی ایرلاینز (SAS) نخستین افرادی بودند که از سامانه رزور الکتریکی برای خرید بلیت خود استفاده کردند.
شرکت دلتا سرویس رویال خود را در سال 1969 معرفی کرد، که یک درجه بالاتر از کلاس درجه یک بود و در آن غذاهای مختلف و خدماتی مانند حوله های معطر گرم ارائه می شد.
در تلاش برای ارائه رفتار و رسیدگی مناسب به مسافران، شرکت دلتا نخستین سالن های استراحت فرودگاهی به نام "اتاق های تاج" را در سال 1958 معرفی کرد. امروز، این سالن های استراحت به نام "دلتا اسکای کلابز" شناخته می شوند، اما سرویس رویال دیگر وجود ندارد.
در سال 1970، شرکت دلتا سطح خدمات خود را بار دیگر ارتقا داده و پنت هاوس 747 را معرفی کرد. افرادی که بلیت این قسمت که دارای شش صندلی بود و در عرشه بالایی هواپیما قرار داشت را خریداری می کردند، از خدمات مهماندار اختصاصی و پذیرایی ویژه برخوردار می شدند.
در دهه 1960، سرگرمی به پرواز اضافه شد و تا دهه 1970 هدفون های پنوماتیک ویژه در اختیار مسافران قرار گرفت. این هدفون ها امکان گوش دادن به موسیقی را برای مسافران فراهم می کردند.
شرکت های هواپیمایی دیگر نیز برای استفاده از عرشه بالایی هواپیمای 747 به عنوان یک بخش کلاس درجه یک وارد عمل شدند. این تصویر از داخل یکی از هواپیماهای شرکت کانتاس ثبت شده است.
زمانی که هواپیمای کنکورد نخستین پرواز آزمایشی خود را در سال 1969 انجام داد، مسافران امیدوار بودند که این هواپیمای فراصوت زمان پرواز ترانس آتلانتیک را به 3.5 ساعت کاهش دهد. این هواپیما چنین پروازی را در سال 1973 برای نخستین بار انجام داد.
برانیف اینترنشنال ایرویز در سال 1982 به واسطه هزینه های بالای سوخت و همچنین قانون مقررات‌زدایی ایرلاین مجبور به متوقف کردن فعالیت های خود شد، اما تا پیش از آن با استفاده از صندلی هایی با روکش چرم و فرش های مخملی مورد توجه قرار گرفته بود.
پیپل اکسپرس یکی از نخستین شرکت های هواپیمایی بود که بلیت های ارزان قیمت را ارائه می کرد. این شرکت در سال 1981 آغاز به کار کرد و بلیت هایی به ارزانی 23 دلار را ارائه می کرد. مسافران حتی می توانستند هنگام سوار شدن به هواپیما بلیت خود را خریداری کنند.
اما خدمات پیپل اسکپرس به اندازه ای ضعیف بود که با نام مستعار پیپل دیسترس "People Distress" یا پریشانی مردم شناخته می شد و پس از شش سال در سال 1987 فعالیت های خود را متوقف کرد.
شرکت دلتا با معرفی "صندلی های مدالیون" در سال 1983 بازی خطوط هوایی را تغییر داد. این صندلی ها نه مشابه صندلی های کلاس درجه یک و نه صندلی های کلاس اقتصادی بودند. این صندلی های بزرگتر با فضای بیشتر و جداگانه برای کلاس در حال رشد مسافران تجاری طراحی شده بودند.
کلاس تجاری به اندازه ای محبوب شد که بیشتر شرکت های هوایپمایی کلاس درجه یک را برای جایگزینی صندلی های کلاس تجاری کنار گذاشتند.
زمان زیادی از دورانی که تنها روش تماشای فیلم در هواپیما از طریق یک سیستم مشترک شامل نمایشگرهایی که در راهرو هواپیما قرار داشتند، نمی گذرد.
در دهه 1990، ایرفون ها نیز همچنان از ویژگی های مورد استفاده در هواپیماها بودند. این دستگاه ها در سال 1984 معرفی شده و به مسافران اجازه می دادند تماس های تلفنی گران قیمت برقرار کنند.
سرگرمی در هواپیماهای مسافری بیشتر مورد توجه قرار گرفته و شرکت های هواپیماهایی سیستم های سرگرمی با نمایشگرهایی که در پشت صندلی قرار می گرفتند را معرفی کردند تا مسافران فیلم، برنامه های تلویزیون و سیستم بازی خود را داشته باشند.
نوزادان دیگر از بخش بار بالای سر مسافران آویزان نمی شوند و می توان آنها را در تخت های ویژه که در بخش های خاص نصب می شوند، قرار داد تا سفر هوایی بهتری را تجربه کنند.
شرکت بریتیش ایرویز صندلی هایی که به تختخواب تبدیل می شوند را به هواپیماهای خود بازگرداند. اگرچه هواپیماها در ابتدا دارای تختخواب بودند و بریتیش ایرویز نیز در اواسط قرن صندلی هایی مشابه را در کلاس درجه یک ارائه می کرد، اما این صندلی های جدید برای نخستین بار در کلاس تجاری استفاده شدند.
در شرایطی که مسافران از سیستم های جدید سرگرمی و بعدا وای فای بهره‌مند شدند، اما فضای پا و نشستن برای آنها هر روز کمتر می شد. شرکت های هواپیمایی در تلاش برای صرفه جویی در هزینه های خود از صندلی های کوچکتر و به هم فشرده‌تر برای حمل مسافر بیشتر استفاده کردند.
برخی شرکت های هواپیمایی در پی معرفی روش هایی برای سرگرم کننده‌تر شدن سفر هوایی بودند. به عنوان مثال، در سال 2017 شرکت سوث‌وست طی همکاری با شرکت وارنر موزیک نشویل اجرای کنسرت در سفرهای هوایی را آغاز کرد که البته این برنامه چندان دوام نیاورد.
افرادی که می توانند هزینه های پرواز در کلاس درجه یک و تجاری را پرداخت کنند، همچنان از مزایای آن بهره‌مند می شوند. به عنوان مثال، در این تصویر سوئیت خصوصی در یکی از پروازهای شرکت سنگاپور ایرلاینز نشان داده شده است. این سوئیت دارای صندلی و تخت اندازه کامل برای پروازهای طولانی است.
---------------------------------------------------------
بیشتر بخوانید:
*شکنجه‌گاه هواپیماهای پنتاگون!
*آشنایی با بزرگترین هواپیماهای باری جهان
*هواپیمایی که می توانید آن را کنار خانه خود پارک کنید!
*بالچه‌ها و نقش موثر آنها در کاهش مصرف سوخت و آلایندگی هواپیما
