خبرگزاری مهر، گروه بین الملل - آذر مهدوان: علی رغم اینکه یک سال از توافق آمریکا و طالبان در قطر می‌گذرد و مقامات آمریکایی آن را توافقی تاریخی توصیف کردند اما ناامنی و خشونت در افغانستان نه تنها کمتر نشده بلکه جنگ در ولایات و دیگر مناطق افغانستان افزایش پیدا کرده است. با اینکه دولت ترامپ وعده خروج نظامیان آمریکایی از خاک افغانستان را داد اما این امر محقق نشده است دولت دموکرات جو بایدن تمایلی به خروج نظامیانش ندارد.
هرچند طی روزهای اخیر، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان گفت این گروه در نشست استانبول شرکت نخواهد کرد اما از نظر کارشناسان برگزاری نشست صلح افغانستان در استانبول می‌تواند بستر خوبی برای ترمیم روابط آنکارا با واشنگتن باشد.
خبرنگار مهر در خصوص روند مذاکرات صلح افغانستان گفتگویی را با دکتر «قادر ارتاچ چلیک»، استاد دانشگاه «حاج بایرام ولی» آنکارا و عضو مرکز مطالعاتی آنکاسام انجام داده که در ادامه می‌خوانیم:
*درباره چالش‌های پیش رو در روند صلح افغانستان توضیح دهید؟
وجود قدرت‌های خارجی در افغانستان و استفاده از این کشور برای جنگ‌های نیابتی و رقابت چین، روسیه و آمریکا بر سر قدرت جهانی از جمله چالش‌های مذاکرات صلح افغانستان است. البته مسائل داخلی نیز بر وجود این چالش‌ها دامن می‌زند؛ متأسفانه افغانستان هنوز موفق نشده دولت خود را به عنوان یک دولت سیاسی یکپارچه تأسیس کند، از طرفی اختلافات مذهبی در جامعه افغانستان، نتوانسته کشور را به سمت صلحی پایدار سوق دهد. همچنین گروه طالبان، گروهی افراطی است که دقیقاً در تقابل با دولت افغانستان است برای همین ایجاد توافقی پایدار میان دولت افغانستان و طالبان را با سختی مواجه کرده است. وجود طالبان در یک سو، حضور داعش در افغانستان و نیز حضور رهبرانی در دولت داخلی، دستیابی به اتحاد سیاسی در این کشور را غیر ممکن ساخته است.
*طبق توافق دوحه، دولت آمریکا باید تا یکم ماه می میلادی نیروهای خود را از افغانستان خارج کند اما دولت بایدن قصد دارد روند خروج نظامیان را به تعویق بیندازد، پیش بینی می‌شود طالبان با این موضوع موافقت نکند. چرا آمریکا در خروج نظامیان مانع تراشی می‌کند. آیا این موضوع مذاکرات را با مشکل مواجه نخواهد کرد؟
آمریکا دولتی است که سال‌ها با استفاده از ابزار نظامی در امور دیگر کشورها مداخله کرده است و همچنان این سیاستش ادامه دارد. از سویی تاکنون آمریکا در کشورهایی که مداخله نظامی داشته خارج نشده است؛ حتی اگر نظامیانش را خارج کرده باشد به بهانه ارائه مشاوره نظامی همچنان حضور خود را در آن کشور تثبیت کرده است.
دولت ترامپ معتقد بود که حضور نظامیانش در دیگر کشورها هزینه زیادی را برای دولت به همراه داشته است برای همین سعی می‌کرد با کاهش نظامیان در دیگر کشورها و با حضور نیروهای نیابتی اش این روند را ادامه دهد. اما دیدگاه بایدن در این خصوص در نقطه مقابل دولت ترامپ است. بایدن در تلاش است تا آمریکا را به عنوان قدرت جهانی بقبولاند.
در پاسخ تأثیر تصمیم بایدن در روند مذاکرات افغانستان باید گفت که طالبان قبل از آغاز دیدار و مذاکره با دولت کابل قدم در عادی سازی روابطش با آمریکا و مذاکره با دولت این کشور نهاده بود.
دیدارهای طالبان با دولت ایران و اجرای پروژه راه ابریشم جدید از سوی کشور چین از جمله موضوعاتی است که آمریکا خواهان تحقق آنها نیست برای همین برای تداوم حضور خود در منطقه نیاز به ایجاد بی ثباتی در منطقه دارد.
مذاکرات بین الافغانی روندی صرفاً سیاسی خواهد بود که رضایت دو طرف را به همراه نخواهد داشت.
*اهداف اصلی آمریکا از ورود به روند مذاکرات صلح افغانستان چیست و آیا نشست استانبول می‌تواند نتیجه بخش باشد؟
مهم‌ترین اهداف آمریکا از ورود به مذاکرات صلح افغانستان تحت کنترل قرار دادن چین، روسیه و ایران در منطقه است. در واقع آمریکا قصد دارد از مسیر افغانستان در آسیای میانه حضور داشته باشد. تا اینگونه بازیگران منطقه‌ای مانند ایران را تحت تأثیر قرار دهد.
همچنین افغانستان همیشه در طول تاریخ گذرگاه تجاری بوده است برای همین از سوی دولت‌های مختلف مورد اشغال قرار گرفته است، آمریکا نیز می‌خواهد با ورود به مذاکرات افغانستان و تداوم اشغالگری خود این گذرگاه‌ها را به دست گیرد. وجود منابع زیر زمینی در افغانستان نیز از دیگر دلایلی است که موجب شده آمریکا چشم طمع به این کشور داشته باشد. برگزاری نشست صلح افغانستان در استانبول اعتماد طرفین را به همراه خواهد داشت. روابط ترکیه با غرب و جهان اسلام در سطح خوبی است، از طرفی ترکیه عضوی از ناتو است؛ برای همین برای جلب اعتماد طرفین استانبول مقصد خوبی برای برگزاری این نشست بود.
*همانطور که می‌دانید کشور ترکیه بر سر مسائل مختلف از جمله موضوع فعالیتش در مدیترانه شرقی و همکاری اش با روسیه با دولت آمریکا اختلافات عمیقی را تجربه می‌کند. از نظر برخی کارشناسان برگزاری نشست مذاکرات در استانبول و ورود ترکیه به این موضوع می‌تواند در روابط آنکارا و واشنگتن تأثیری مطلوب داشته باشد. ارزیابی شما از این موضوع چیست؟
بله درست است؛ ترکیه در بعد ژئوپولوتیک به خاطر فعالیت حفاری اش در مدیترانه شرقی و موضوع همکاری اش با روسیه بخصوص خرید موشک‌های اس -۴۰۰ با آمریکا اختلافاتی دارد. همچنین اخیراً تنش‌های جدی در روابط دو کشور بر سر مسائلی در عراق و حمایت آمریکا از پ-ک-ک مشاهده می‌شود.
همچنین از منظر راهبردی، اختلافاتی در سوریه و لیبی میان آنکارا و واشنگتن وجود دارد. اما تغییر نگاه غرب نسبت به حضور ترکیه در مدیترانه شرقی و یا مثلاً تبریک رئیس جمهور ترکیه پس از پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا فضای سیاسی نرم‌تر میان دو کشور ایجاد کرده است. در نتیجه انتظار می‌رود نشست استانبول در روابط دو کشور تأثیری مطلوب بگذارد.
*روز گذشته محمد نعیم سخنگوی دفتر سیاسی طالبان طی سخنانی گفت که طالبان در نشست استانبول شرکت نخواهد کرد. دلیل امر چیست؟
طالبان می‌خواهد بعد از ماه رمضان در این نشست‌ها شرکت کند. نکته مهم این است که پایان ماه رمضان همزمان با اول ماه (می) می‌شود؛ یعنی تاریخی که آمریکا وعده خروج نظامیان خود را داده است. برای همین طالبان می‌خواهد اینگونه وقت کشی کند تا اقدام آمریکا را در تحقق وعده خود مشاهده کند. احتمال می‌رود آمریکا به وعده خود جامه عمل نپوشاند و روند مذاکرات صلح با مشکلات مختلفی مواجه شود.
