امسال به‌علت شرایط کرونا، همایش و تجمعی به مناسبت روز چهارمحال و بختیاری برگزار نمی شود، اما یک حضور پررنگ در فضای مجازی و رسانه‌ها پیش‌بینی شده است. هدف این است که در فضایی غیرجانبدارانه، با نشان دادن واقعیت‌ِ اثرهایی که طرح‌های مدیریت آب بر رودخانه‌ها، تالاب‌ها، مصب‌ها، کوه‌ها، و جامعه‌های متأثر از برنامه‌های سدسازی و انتقال آب داشته، تصویری متفاوت با روایت رسمی از این طرح و برنامه‌ها ارایه گردد. امروزه هیچ‌کس، ازجمله وزیر نیرو و دیگر مدیران بخش آب کشور از وضعیت منابع این ماده‌ی زندگانی‌بخش خرسند نیست. جای پرسش است که چرا با داشتن بیش از چهار دهه فرصت، یک نیروی چندهزار نفره‌ی کارشناس و متخصص، و هزینه‌کرد ده‌ها میلیارد دلار سرمایه، در زمینه‌ی آب به بدترین وضعیت تاریخ خود رسیده‌ایم؟!
بیانیه‌ی امسالِ روز چهارمحال و بختیاری که به امضای ده‌ها سازمان و نهاد رسیده، با طرح چند خواسته، نقطه‌نظرهایی را در موضوع بدمدیریتی منابع آب کشور طرح کرده است. متن بیانیه به‌شرح زیر است:
در حالی که شعار روز جهانی آب (۲۲ مارچ / دوم فروردین) «ارزش نهادن بر آب» بوده و در متن‌های مربوط به آن تأکید شده که ارزش آب بسی بیشتر از قیمت آن است، اما در ایران همچنان شاهد نادیده‌انگاری ارزش زیستی آب و ادامۀ روند مخرب و پرهزینۀ سد سازی و انتقال آبِ بین‌حوضه‌ای هستیم. به گونه‌ای که پروژه‌های بزرگ انتقال آب همچون خرسان، سبزکوه، بهشت‌آباد، کوهرنگ ۳، ونک - رفسنجان و گلاب بر رودخانه‌ی کارون، البرز به تهران بر روی رودخانه‌ی کرج، جیرفت به کرمان بر روی رودخانۀ هلیل رود؛ و پروژه‌های سدسازی همچون سدهای لیرو، بختیاری، زاب، و ده‌ها طرح دیگر از این دست در حال اجرا است. علاوه بر این‌ها وزارت نیرو در صدد به اجرا رساندن طرح شگفت‌آور انتقال آب دریای خزر به سمنان، و طرح‌های بسیار پرهزینه و انرژی‌بر انتقال آب از دریاهای جنوب به اقصی نقاط کشور هم هست. این رویه نشان می‌دهد که ارزش نهادن به رودها و دیگر پهنه‌های آبی در میان مدیران بخش آب کشور جایگاهی ندارد و تفکر سازه‌ای حاکم بر وزارت نیرو، به پایمال کردن این ارزش‌ها ادامه می‌دهد.
ما کنشگران محیط زیست کشور به‌مناسبت ۲۸ فروردین روز چهارمحال و بختیاری، در همگرایی با مردمان طبیعت‌دوست این استان وضمن دفاع ازسرزندگی بزرگترین رودخانۀ وطن یعنی کارون، هم‌سو با جریان‌های جهانیِ مدافع رودخانه‌ها و محیط زیست به مطالبه‌گری خود برای توقف تخریب سرزمین با عنوان فریبندۀ «تأمین آب» ادامه می دهیم.
ما امضاکنندگان این بیانیه:
· معتقدیم سدسازی و انتقال آب بین‌حوضه‌ای از بزرگترین تهدیدها برای حیات رودخانه‌ها و زیستمندان آن است، و تلاش برای پاسداشت رودها و حق‌خواهی برای رعایت حقابه‌های محیط زیستی و حقوق طبیعی مردمان ساکن در اطراف رودخانه‌ها و تالاب‌ها و مصب‌ها را وظیفۀ خود می‌دانیم.
· معتقدیم متوقف نساختن برنامه‌های انتقال آب پیامدهای خطرناک اجتماعی، اقتصادی و محیط زیستی، و همچنین مهاجرت‌های ناخواسته در داخل کشور و حتی به خارج را در پی دارد.
· از قوۀ محترم قضاییه درخواست می‌کنیم در راستای جرم‌انگاری تخریب‌های محیط زیستی، به شکل جدی به موضوع فساد در طرح‌های انتقال آب و سدسازی ورود نماید و اقدام لازم را برای تعقیب قانونی مجرمان این حوزه و سرعت‌بخشی به پرونده‌های محیط زیستی مفتوحه در دادگاه‌ها به عمل آورد.
· درخواست داریم سازوکار لازم برای ایجاد دادگاه‌های ویژۀ محیط زیست، و دادگاه قانون اساسی برای رسیدگی به تخلف‌هایی که از قانونِ مادر کشور صورت می‌گیرد، فراهم گردد.
· ضروری می‌دانیم لایحۀ «قانون جامع آب» با در نظر گرفتن سند ابلاغی مقام معظم رهبری مبنی بر جرم‌انگاری تخلفات محیط زیستی، و لزوم شفافیت در عرصه‌های تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی‌های مربوط به آب، با توجه کامل به اثرات محیط زیستی و اجتماعی طرح‌ها و با مشارک مؤثر جامعۀ مدنی و همۀ ذینفعان تدوین گردد.
· از مجلس محترم شورای اسلامی می‌خواهیم تحقیق و تفحص از پروژه‌های سد سازی و انتقال آب را که اخیراً در دستور کار قرار گرفته سریعاً تصویب و اجرا کند.
· خواستار انحلال شورای عالی آب و تغییر و اصلاح سازوکار این شورا به سمت شکل‌گیری «پارلمان آب» به منظور مشارکتی و دمکراتیک شدن تصمیم‌سازی‌ها و تصمیم‌گیری‌ها پیرامون موضوع آب هستیم.
· خواستار حفاظت جدی از مراتع و جنگل‌های کشور، آبخوان‌داری و آبخیزداریِ غیرسازه‌ای، و جلوگیری از معدن‌کاری‌ها و دیگر فعالیت‌هایی که به تخریب جبران‌ناپذیر پوشش گیاهی می‌انجامد، هستیم.
· ضروری می‌دانیم که اصلاح اساسی در شیوه‌های آبیاری صورت گیرد، توسعۀ کمّی زمین‌های کشاورزی متوقف گردد و الگوی مصرف آب در همۀ بخش‌ها با هدف کاهش مصرف و تطبیق با شرایط جدید اقلیمی تغییر یابد.
*کنشگر محیط زیست
۲۳۵۲۳۷
