نبض تولید در «دیوزناو» می‌تپد؛ مانع‌زدایی در گرو تحقق وعده‌های بی‌عمل مسوولان/مهاجرت معکوس برای پرورش ماهی+فیلم و عکس

خبرگزاری فارس کردستان؛ شیرین مرادی/«دیوزناو» روستایی مابین رودخانه سیروان و کوه شاهو است که وجه تسمیه آن، یعنی روستایی که در آن درخت گردو وجود دارد.

روستای دیوزناو در جنوب غربی استان کردستان و در منطقه اورامانات سروآباد با فاصله ۴۵ کیلومتری از مرکز این شهرستان واقع شده است.

 قلل مرتفع و گرمسیری بودن، بافت معماری خشکه‌چین و پلکانی و استفاده از مصالح بومی، معماری خاص و فرهنگ سنتی، مرکز پرورش ماهی، واقع‌شدن در دامنه رشته کوه‌های شاهو و  هوارنشینی و کوچ موقت روستانشینان از جاذبه‌های گردشگری این منطقه است.

مجتمع پرورش ماهیان سردآبی دیوزناو بهانه خوبی برای کشاندن تیم خبری خبرگزاری فارس به این روستای بکر و زیبای کردستان بود، رفتیم تا از نزدیک ضمن دیدن زیبایی‌ها، از استعدادها، مردمان سخت‌کوش و برخی موانع دست و پاگیری که مسیر تولید را برایشان سخت کرده است، بنویسیم.

مسیر سخت و صعب‌العبور 

مسیر سخت و صعب‌العبور است، ماشین کمر جاده مالرو را به سختی می‌شکند و به سمت روستا در حرکت است، 10 کیلومتر را با حرکت لاک‌پشتی تا «دیوزناو» ادامه می‌دهیم، تقریبا بعد از یک ساعت مسیر خاکی را پشت سر می‌گذاریم و به زیرساختی بی‌نظیر و بسیار شکیل مواجه می‌شویم.

در مسیر به چند دستگاه خودرو که از استان کرمانشاه و شهرستان مریوان برای بارگیری ماهی به روستا می‌روند هم بر می‌خوریم، اگرچه جاده بسیار ناهموار استو هر لحظه بیم گیرکردن در چاله و یا چپ شدن ماشین وجود دارد، اما زیبایی‌های بی‌نظیر و طبیعت بکر و دست‌نخورده منطقه تمام وجودمان را سرشار از شعف کرده به گونه‌ای که با همه وجود چشم شده‌ایم تا این زیبایی‌ بی‌مثال را در قاب ذهنمان حک کنیم.

بعد از یک ساعت با گذشتن از این راه‌ صعب‌العبور در دامنه رشته کوه‌های شاهو، بلاخره به روستا دیوزناو می‌رسیم، روستایی که دارای قدمتی هزاران ساله است و به علت وجود قلل مرتفع و گرمسیری بودن این منطقه، مردم این روستا پاییز کم‌رنگی را تجربه می‌کنند و هرگز بارش برف را به تماشا ننشسته‌اند.

جریان زندگی در خروش سیروان 

سیروان زیرپای روستا در خروش است و فریاد زندگی می‌زند، مردمان خونگرم، ساده و صمیمی با گویش اورامی به گرمی میزبان ما می‌شوند، لطفات و مهربانی از سیما و کلامشان بر وجود انسان جاری می‌شود اینجا همه چیز بوی حیات و سرزندگی می‌دهد، تا چشم کار می‌کند آب است و آبادانی...

 آرامش نقش اصلی را در زندگی روستایی بازی می‌کند و به حقیقت یکی از مهم‌ترین ویژگی‌ها و برتری‌های زندگی روستایی نسبت به زندگی شهری هم همین آرامش است که تنها در روستاها می‌توان به آن رسید.

زندگی در روستا آدمی را از هر جاروجنجال و قیل و قال و دود و دم رهایی می‌بخشد. بسیاری از شهرنشینان در همهمه شلوغی زندگی شهری رها می‌شوند اما روستانشین زندگی عجیب آرامی دارد در زندگی روستایی غذاها مزه دیگری می‌دهند، خوردن یک فنجان چای در روستا با شهر زمین تا آسمان فرق می‌کند!

زندگی مردمان ساده و صمیمی روستای دیوزناو بر مدار تولید ماهی و دام و تا حدودی کشاورزی استوار است، از بالای کوه عظمت مجتمع سیروان را دیده بودیم اما هرچه نزدیک‌تر شدیم به عمق این زیرساخت ارزشمند بیشتر و بیشتر پی بردیم.

همه چیز در نظم و انظباط خاصی قرار گرفته است به گونه‌ای که بهترین بهره‌وری را از زمین موجود در این مجتمع برده‌اند، خانه‌های مسکونی مزرعه‌داران مجتمع سردآبی سیروان بر روی مزارع تولید ماهی قرار گرفته، به گونه‌ای که اگر از پنجره‌ خانه‌ها پایین را نگاه کنی ماهی و آب زیر پایت در جریان هستند.

توجه به نکات بهداشتی برای جلوگیری از ورود هر نوع بیماری به مجتمع با حساسیت خاصی از سوی مزرعه‌داران مد نظر قرار گرفته است، کسی غیر از خود مزرعه‌داران اجازه ورود به مجتمع ندارد، البته این موضوع به دوران شیوع کرونا برنمی‌گردد چرا که در اینجا برخلاف مجتمع ماهی پالنگان که در کنار پرورش موضوع جذب گردشگر هم ملاک است اولویت مزرعه‌داران تولید ماهی در بالاترین کیفیت و جلوگیری از لطمه خوردن به این سرمایه عظیم است.

 

مجموعه عظیم پرورش ماهیان سردآبی سیروان با 38 واحد فعال برای 76 خانواده به صورت مستقیم اشتغال ایجاد کرده است ظرفیت اسمی تولید این مجتمع 380 تن است، اما با توجه شرایط فصلی و آب و هوا، خوراک و نوع بچه ماهی، 800 تا هزار تن تولید هم به ثبت رسیده‌ است.

موضوعی که مردمان این دیار به عنوان یک ظرفیت بسیار خوب برای رونق اقتصادی و مهاجرت معکوس به روستا از آن نام می‌برند و می‌گویند اگر حمایت بیشتر مسئولان وجود داشته باشد این روستا نه تنها به یکی از قطب‌های گردشگری بلکه به یکی از قطب‌های اصلی تولید ماهی در غرب کشور تبدیل می‌شود.

طارق صیدی کارشنان مستقر مجتمع سیروان و نماینده شیلات کردستان می‌گوید: با توجه به وضعیتی که از منابع آبی در استان وجود دارد سه مجتمع ماهی سردآبی را در قمچقای بیجار، پالنگان در کامیاران و سیروان در شهرستان سروآباد احداث شد.

ایجاد اشتغال مستقیم برای 73 خانواده

کار مطالعاتی مجتمع سیروان در سال 80 شروع شد و بعد از تملک ‌زمین، وارد فاز اجرا شدیم، ساخت و ساز  مجتمع تا سال 88 طول کشید و سرانجام 38 مزرعه با ظرفیت 10 تنی و اشتغالزایی برای 73 خانواده راه‌اندازی شد.

جهاد کشاورزی این مزارع را به صورت اجاره به شرط تملیک در اختیار مزرعه‌داران قرار داد به ازای هر مزرعه 54 میلیون تومان تسهیلات از طریق بانک کشاورزی در اختیار مزرعه‌داران قرار گرفت که بعد از 5 سال با بازپرداخت تسهیلات سند مالکیت به نام آنها صادر شد.

در حال حاضر هر مزرعه تولید ماهی قزل‌آلای رنگین کمان مجتمع سیروان متعلق به دو خانواده است. شرکت تعاونی توسط جهاد کشاورزی برای اعضای مجتمع تشکیل شد و در حال حاضر تمام اقدامات و کارها از جمله تامین نهاده‌ها، خوراک و بچه ماهی از طریق این شرکت انجام می‌شود و جهاد کشاورزی به عنوان ناظر فنی و دامپزشکی به عنوان ناظر بهداشتی در مجتمع فعالیت دارد.

مهاجرت معکوس از شهر به روستا

سال 80 وقتی کار مطالعه و احداث مجتمع سیروان شروع شد در روستای دیوزناو 20 خانوار ساکن بودند و افزایش آمار مهاجرت، این روستا را به یک روستای متروکه تبدیل کرده بود ولی با راه‌اندازی این مجتمع مهاجرت معکوس با شتاب قابل‌توجهی شکل گرفت به گونه‌ای که بیش از 320 خانه احداث شده و یا در حال ساخت و ساز است.

در حال حاضر 250 خانه در روستا و در این مجتمع نیز 50 خانواده ساکن هستند و در مجموع بیش از 350 خانواده در روستای دیوزناو زندگی و به صورت مستقیم و غیرمستقیم از تاثیرات بسیار خوب مجتمع سیروان بهره‌مند هستند.

یکی از اهداف مهم سازمان جهاد کشاورزی احداث فاز دوم مجتمع سیروان است که ایجاد 150 مزرعه با ظرفیت یک‌هزار و 500 تن با توجه به ظرفیت آبی که در این منطقه وجود دارد برنامه‌ریزی شده است.

هدف‌گذاری برای گرفتن بازار اقلیم 

این کارشناس شیلات ادامه داد؛ بدون شک بازار یکی از مهم‌ترین مولفه‌ها در رونق و مانایی تولید است ما در کنار صادرات ماهی به بازارهای داخلی از جمله بازار بعثت تهران، بازار تبریز، قم، کرمانشاه و شهرهای دیگر، بازار اقلیم کردستان عراق را نیز در نظر داریم.

ماهی مجتمع سیروان یک برند و محصولی کاملا ارگانیک و بدون استفاده از هیچ نوع آنتی‌بیوتیک تولید می‌شود و الان به صورت زنده‌فروشی در بسیاری از شهرهای استان نیز توزیع می‌شود.

 

با توجه به اینکه ماهی غذای لوکسی است بخش زیادی از جامعه آن را از سبد غذایی خود حذف کرده‌اند ولی با این وجود مشکلی به لحاظ بازار نداریم.

به ازای هر چهار تن تولید ماهی برای یک نفر به صورت مستقیم اشتغالزایی صورت گرفته و  بر اساس برآورد امروز اجرای فاز دوم این طرح 60 میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد.

مجتمع پرورش ماهی سیروان دیوزناو، از نظر سیستم امنیتی، قرنطینه و تعاونی جایگاه دوم کشوری دارد. 

تولید 800 تن ماهی در مجتمع سیروان

آوات منصوریان عضو هیت رئیسه تعاونی مجتمع ماهیان سردآبی سیروان هم می‌گوید: این مجموعه با 38 واحد فعال برای 76 خانواده به صورت مستقیم اشتغال ایجاد کرده است، ظرفیت اسمی این مجتمع 380 تن است، اما با توجه شرایط فصلی و آب و هوا، خوراک و نوع بچه ماهی 800 تا هزار تن تولید داشته‌ایم.

ایجاد این ظرفیت در روستای دیوزناو تاثیر بسزایی در ارتقای سطح اقتصادی و معیشتی مردم این منطقه داشته است، درآمد خوبی برای مردم ایجاد شده و مهمترین تاثیر آن مهاجرت معکوس از شهر به روستا است.

افرادی که الان در مجتمع فعال هستند کسانی بودند که قبل از ایجاد این زیرساخت برای تامین معیشت به شهرها و استان‌های دیگر مهاجرت کرده بودند ولی اکنون دیوزناو با ایجاد این زیرساخت به یکی از روستاهای مهاجرت‌پذیر تبدیل شده است.

شخصا از افرادی بودم که تا 8 سال پیش مجبور شدم برای تامین معیشت خانواده سال‌ها در تهران بودم ولی با راه‌اندازی این مجتمع به اینجا برگشتیم و الان هم از کارم راضی هستم.

از ایجاد اشتغال پایدار در روستا تا مهاجرت معکوس

ایجاد اشتغال، درآمد پایدار، مهاجرت معکوس، احیای صنایع صنعتی، رونق دامداری و ...از دیگر برکات ایجاد این زیرساخت در دیوزناو است تا جاییکه امروز خیلی از مردم روستا با تولید صنایع دستی به ویژه ارغوان‌بافی که مواد اولیه آن به وفور در این منطقه وجود دارد منبع درآمدی بسیار خوبی برای خود ایجاد کرده‌اند.

این تولیدات توسط گردشگرانی که در ایام مختلف به این منطقه سفر می‌کنند خریداری می‌شود قیمت منصفانه این محصولات در روستا نسبت به شهر با توجه به قطع شدن دست واسطه‌گران موجب شده خیلی از گردشگران از خرید این دست‌سازه‌های زیبا استقبال کنند.

با توجه به ظرفیتی که در منطقه وجود دارد توسعه این کار وجود دارد امیدواریم با حمایت های مسئولان شاهد توسعه این کار و اجرای فاز دوم مجتمع که بخشی از کارهای زیرساختی آن انجام شده باشیم.

یکی از مهمترین مشکلات در مسیر رونق تولید این منطقه، راه دسترسی نامناسب است که چرخه تولید را با مشکل مواجه کرده است، اگر این مسیر 10 کیلومتری بهسازی شود قطعا بازار فروش بهتری خواهیم داشت.

متاسفانه به خاطر نامناسب‌بودن راه دسترسی، قیمت تمام‌شده ماهی بالا می‌رود و بخاطر جذب مشتری مجبور هستیم با نرخ خیلی پایین‌تر از قیمت واقعی فروش کنیم.

این تولیدکننده می‌گوید: در حالیکه حتی یک هزار تومان برای ما هزینه نمی‌کنند اما امور آب استان سالانه بیش از 100 میلیون تومان بابت استفاده از این آب از ما دریافت می‌کنند.

امسال بیش از 80 میلیون تومان حق‌آبه برای ما نوشته‌اند این در حالی است که آب‌های مرزی از پرداخت حق‌آبه معاف هستند.

رسانه باید صدای مردم باشد

منصوریان رسانه را بهترین ظرفیت برای رساندن صدای مردم به گوش مسئولان می‌داند و می‌گوید: اینکه رسانه صدای مردم را بدون سانسور به گوش مسئولان برساند مهم است این چنین رسانه‌ای بهترین ظرفیت برای مردم هستند.

افرادی همچون آقای نجار استاندار وقت کردستان و رئیس فعلی ستاد بحران کشور، چه در زمان پست استانداری و چه در دوره مسئولیت فعلی و آقایان اسکندری، حجتی و ... از وزرای جهاد کشاورزی در بازدید از این روستا قول‌های زیادی دادند اما به هیچکدام عمل نکردند و این وعده‌ها موجب سلب اعتماد مردم شده است.

مسیری که با حضور استاندار هم هموار نشد!!

براساس وعده آقای مرادنیا استاندار فعلی کردستان که 22 خردادماه سال گذشته به این روستا سفر کرد قرار شد تا آبان ماه سال گذشته جاده این روستا بهسازی و آسفالت شود و اگرچه این وعده استاندار رسانه‌ای هم شد اما در حد وعده باقی ماند.

15 میلیارد تومان برای اجرای این طرح برآور و همانجا مصوب کردند که این جاده و 14 پل موجود در مسیر احداث و تا آبان ماه بهره‌برداری شود.

اگر سال‌های گذشته جاده را تیغه‌زنی می‌کردند امسال این کار را هم انجام ندادند.

مهاجرت معکوس

قادر مجیدی هم که تا سال 88 در تهران کارگری می‌کرد، با راه‌اندازی مجتمع سیروان و رونق آن به روستا برگشته و اکنون هم از اشتغال در این مجموعه خیلی راضی است.

مجیدی می‌گوید: مشکلات اقتصادی و تحریم‌ها تا حدودی روی کار ما تاثیر گذاشته ولی با وجود تمام این مشکلات چرخ‌های تولید در این روستا با رونق می‌چرخد.

اینکه تحریم هزینه تولید را بالا برده و خرید مواد اولیه برای تولید کننده در هر محصولی افزایش چند درصدی دارد را نمی‌توان منکر شد، اما اگر هزینه غذا و بچه ماهی افزایش پیدا کرده و قیمت تمام شده محصول نسبت به گذشته افزایشی است، قیمت در عرضه هم به تناسب این موضوع افزایش دارد.

سالی دو دوره در مزارع بچه‌ریزی انجام می‌شود، دو سال پیش به خاطر شیوع بیماری در مجتمع‌ پالنگان و سیروان، با مشکل مواجه شدیم ولی به لطف خدا و تلاش تولیدکنندگان دوباره سرپا شد.

مجتمع ماهیان سردآبی سیروان خیلی از جوانان روستای دیوزناو را از آوارگی و مهاجرت به حاشیه شهرها نجات داد، مردم روستا اگر معیشت و اقتصادشان تامین باشد، قطعا هیچ انگیزه و تمایلی به مهاجرت به شهرها و زندگی در حاشیه شهر ندارند.

 

برخی از مردم مشغول دامداری و برخی‌ها نیز در زمینه صنایع دستی فعالیت دارند، ولی بزرگترین ظرفیت در روستا همین مجتمع تولید ماهی است که بیش از 70 خانواده را به صورت مستقیم صاحب شغل و درآمد پایدار کرده است.

روستای دیوزناو نیازمند دیده‌شدن است

یکی دیگر از پرورش‌دهندگان ماهی که‌ سال‌های زیادی را در شهرهای دیگر کشور کار کرده است، می‌گوید: روستای دیوزناو ظرفیت‌های بسیار خوبی دارد، اما متاسفانه به خاطر نبود برخی زیرساخت‌ها که راه دسترسی مناسب مهم‌ترین آن است با مشکلات زیادی مواجه هستیم.

وی از درآمد تولید این مجتمع راضی است و می‌گوید: دیوزناو در واقع یکی از روستاهای هدف گردشگری است، اما متاسفانه آنگونه که باید از سوی مسئولان دیده نشده است.

کاوه احسان‌زاده که تقریبا کم سن و سال‌ترین تولیدکننده این مجتمع است، می‌گوید: وقتی مجتمع راه‌اندازی شد سن و سال ما کم بود و ایجاد این ظرفیت موجب شد که رنج مهاجرت را تجربه نکنیم.

همزمان با تحصیل در مجتمع فعالیتم را آغاز کردم، کار سختی‌هایی دارد اما همینکه به قول دیگران برای درآوردن لقمه نان آواره دیگر شهرها نمی‌شویم، خوب است.

رونق تولید زیر چتر حمایت ممکن می‌شود

کار تولید همیشه برایم لذت‌بخش بوده است، وقتی می‌بینیم تولید در روستایمان پویا و جوانان زیادی دور از هر نوع حاشیه‌ای کار می‌کنند بسیار خوب است، البته برای رونق بیشتر کارمان نیاز به حمایت داریم.

در سال جهش تولید مسئولان وعده دادند که جاده روستا را درست کنند این راه بزرگترین مانع در مسیر رونق اقتصاد، اشتغال و پویایی روستای دیوزناو است.

در حالی که این روستا به لحاظ گردشگری و وجود این مجتمع جاذبه‌های بسیاری برای جذب گردشگران و در دست گرفتن بازار خیلی از نقاط داخل کشور را دارد ولی به خاطر وضعیت جاده کمتر کسی حاضر است به اینجا بیاید اگر مسیر دسترسی درست شود قطعا وضع تولید هم به مراتب بهتر خواهد شد.

مردم نالان از وضعیت امکانات درمانی و بهداشتی

آقا اردشیر دیگر ساکن روستای دیوزناو هم می‌گوید: یکی از مهم‌ترین مشکل مردم در این روستا نبود بهداشت است، روستا، برق، گاز و آب دارد، اما به لحاظ امکانات بهداشتی و آموزشی در بدترین شرایط ممکن است.

چرا روستایی با این جمعیت باید از امکانات لازم بهداشتی و درمانی محروم باشد مگر مردم ساکن در روستاها بهداشت و امکانات درمانی نیاز ندارند.

با تمام مشکلات و موانع سر راه تولید ما محکم پای تولید ایستاده‌ایم و اجازه ندادیم تحریم‌ها و گرانی غذای ماهی مسیر تولید را در این مجتمع سد کند.

 

قیمت خوراک ماهی طی ماه‌های اخیر با افزایش سرسام آوری مواجه بوده اگرچه با افزایش قیمت تولید قیمت خود محصول هم افزایش پیدا می‌کند اما نکته بسیار مهم در اینجا این است که قدرت خرید مصرف کننده روز به روز کمتر می‌شود و این آسیب و لطمه به تولید می‌زند.

البته با توجه به اینکه این مجتمع ماهی سردآبی نقاط مختلفی را تامین می‌کند به لحاظ عرضه مشکلی نداریم، هر چند روز یک بار از نقاط مختلف مریوان، کرمانشاه برای بارگیری می‌آیند و صادرات به اقلیم هم در برنامه تعاونی قرار دارد.

تولید بچه ماهی در کنار پرورش ماهی امکان پذیر نیست، زیرساخت برای تولید بچه ماهی در نقطه دیگری از روستا ایجاد شده و به صورت یک یا چند گرمی در استخرهای پرورش ماهی رهاسازی می‌شود.

ماشین‌ها یکی پس از دیگر برای بارگیری ماهی در محل مستقر می‌شوند سبدها در کنار هم روی سکو قرار می‌گیرد ماهی‌ها از درون لوله‌ای که ابداع خود مزرعه‌داران است به درون سبدها ریخته می‌شود و خیلی سریع بعد از ریختن یخ برای سردماندن تا رسیدن به مقصد در یخچال ماشین قرار می‌گیرد و راهی می‌شود.

و اما...

بدون شک پایداری، نیازی مهم و روزافزون برای فعالیت‌های بشری است و ایجاد پیشرفت پایدار یک هدف کلیدی در پیشرفت بشری ایفا می‌کند در عصر حاضر دستیابی به پایداری و توسعه پایدار به یک چالش اساسی برای جوامع بین‌المللی تبدیل شده است.

نقش روستا در تامین مواد اولیه برای صنعت و امنیت غذایی در جوامع کلیدی بوده و توسعه پایدار روستایی به معنای ارتقای سطح رفاه و معیشت روستاییان به عنوان یکی از دغدغه‌های اندیشمندان و سیاستگذاران توسعه می‌تواند نقش بسزایی را در توسعه هرچه بیشتر تولید در هر کشوری ایفا کند.

مناطق روستایی با توجه به قابلیت‌های موجود می‌توانند مهم‌ترین نقش را در توسعه پایدار داشته باشند. لذا ضروری است برنامه‌ریزی جامع و کامل برای توسعه پایدار در روستاهای همچون دیوزناو که امروز پایه‌های تولید در آنها بنا شده است انجام شود.

تولید 10 هزار تن ماهی در سال

سالانه 10 هزار و 30  تُن ماهی در مزارع پرورش ماهی فعال استان تولید می‌شود، با بهره‌برداری از ۱۱ مزرعه در دست احداث، مجموع مزارع تولید ماهی در کردستان به ۲۴۲ مزرعه می‌رسد.

 مجتمع دیوزناو یک هزار و 500 تن ظرفیت تولید دارد که در فاز اول 380 تن تولید می‌شود و با احداث فاز دوم آن یک هزار و 120 تن به تولید این مجتمع اضافه می‌شود.

تکمیل مجتمع پرورش ماهیان سردآبی سیروان تأثیر بسزایی در تولید، افزایش مصرف سرانه آبزیان، درآمدزایی و تثبیت شغل در منطقه، امنیت غذایی و توسعه و رونق اقتصاد کشور دارد و در صورت راه‌اندازی فاز دوم این پروژه در کنار ایجاد اشتغال برای صدها خانواده از مردم روستای دیوزناو، ظرفیت قابل توجهی برای صادرات این محصول به داخل و خارج از کشور خواهد بود.

انتهای پیام/2330/71/ر