خبرگزاری فارس ـ گروه قرآن و فعالیت‌های دینی: در ادامه انتشار شرح آیات منتخب قرآن و در دهمین روز از ماه مبارک رمضان شرح و تفسیر آیات منتخب جزء ۱۰ قرآن کریم بر اساس تفسیر نور به همراه توضیحات حجت‌الاسلام محسن قرائتی تقدیم می‌شود.
آیه ۱ سوره مبارکه توبه
«بَراءَةٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَى الَّذِینَ عاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِکِینَ» (این آیات اعلام جدائى و) بیزارى و برائتى است از سوى خدا و پیامبرش، نسبت به مشرکانى که با آنان پیمان بستهاید.
شرح آیه ۱ سوره توبه توسط حجت‌الاسلام قرائتی
سوره‌ای که بدون بسم‌الله‌‌الرحمن‌الرحیم نازل شد
از این که براى این سوره در روایات، نامهاى «برائت» و «توبه» آمده است، مىفهمیم که جزء سوره انفال نیست، بلکه سورهاى مستقلّ است. از این که سوره، به دلیل محتواى قهرآمیزش بدون «بِسْمِ اللَّهِ» شروع شده است، مىفهمیم که «بِسْمِ اللَّهِ» در هر سوره، متعلّق به همان سوره و جزء آن است، نه آنکه به عنوان تشریفات و یا...، در اوّل هر سوره بیاید.
تا طرف مقابل به پیمان وفا دار است تو هم وفا دار باش
اعلام برائت، به خاطر پیمانشکنى کفّار بود که در آیه ۷ و ۸ مطرح شده است، وگرنه قانون کلّى، مراعات پیمانهاست و تا طرفِ مقابل به پیمان وفادار باشد، باید آن را نگهداشت. چنانکه در آیه ۴ آمده است: «إِلَّا الَّذِینَ عاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِکِینَ ثُمَّ لَمْ ینْقُصُوکُمْ شَیئاً وَ لَمْ یظاهِرُوا عَلَیکُمْ أَحَداً فَأَتِمُّوا إِلَیهِمْ عَهْدَهُمْ إِلى مُدَّتِهِمْ» به میثاقتان با مشرکانى که پیمان نشکسته و توطئهاى نکردهاند، تا آخرِ مدّت وفادار بمانید. به علاوه مسلمانان به دلیل ضعف، تن به آن پیمان دادند، وگرنه خواسته مسلمانان، قلع و قمع هر چه سریع‌تر شرک است.
ماجراى نزول این آیات
در سال هشتم هجرى مکّه فتح شد، امّا مشرکان همچنان براى انجام مراسم عبادى خود که آمیخته با خرافات و انحرافات بود، به مکّه مىآمدند. از جمله عاداتشان این بود؛ لباسى را که با آن طواف مىکردند، صدقه مىدادند. یک زن که مىخواست طوافهاى بیشترى انجام دهد، چون دیگر لباسى نداشت، به اجبار کفّار برهنه طواف کرد و مردم به او نگاه مىکردند.
مأموریتی که به فرمان خدا به علی (ع) واگذار شد
این وضع براى پیامبر و مسلمانان که در اوج قدرت بودند، غیر قابل تحمّل بود. پیامبر منتظر فرمان خدا بود تا آنکه این سوره در مدینه نازل شد. پیامبر صلى الله علیه و آله به ابوبکر مأموریت داد تا آیاتى از آن را بر مردم مکّه بخواند. شاید انتخاب ابوبکر به دلیل آن بود که او پیرمرد بود و کسى نسبت به او حساسیت نداشت.
امّا وقتى او به نزدیک مکّه رسید، جبرئیل از سوى خدا پیام آورد که تلاوت آیات را باید کسى انجام دهد که از خاندان پیامبر باشد. آن حضرت، على علیهالسلام را مأمور این کار کرد و فرمود: من از او هستم و او از من است. على علیهالسلام در وسط راه آیات را از ابوبکر گرفت و به مکّه رفت و بر مشرکان قرائت نمود. ماجراى تلاوت آیات این سوره توسّط على علیه السلام، در کتب اهل سنّت نیز آمده در الغدیر[۱] نام ۷۳ نفر که این ماجرا را نقل کردهاند آمده است.
برخى از اهل سنّت[۲] تلاش کردهاند که آن را امرى عادّى جلوه دهند تا امتیازى براى حضرت على علیه السلام به حساب نیاید و تحویل مأموریت تلاوت را به على علیه السلام، براى تألیف دلِ او دانستهاند، نه امتیازى براى او. در حالى که براى به دست آوردن دل کسى، کارى بىخطر به او محوّل مىکنند، نه تلاوت آیاتِ برائت از مشرکان، آن هم در منطقه شرک و توسّط کسىکه بسیارى از مشرکان را در جنگها کشته است و عدّهاى کینه او را در دل دارند! وقتى خداوند به حضرت موسى علیهالسلام فرمان داد که نزد فرعون رفته او را به توحید دعوت کند، وى گفت: خدایا من یک نفر از آنان را کشتهام، مى ترسم مرا به قصاص بکشند، برادرم را به همراه من بفرست؛ ولى على علیه السلام که تعداد زیادى از سران شرک را کشته بود، به تنهایى رفت و آیاتِ برائت را در نهایت آرامش خواند، آن هم در جاى حسّاسى چون منى و کنار جمره عقبه.
موضوعاتی که توسّط على علیه السلام به کفّار اعلام شد
۱. اعلام برائت و لغو پیمانها.
۲. ممنوعیت شرکت مشرکان در حج از سال آینده.
۳. ممنوعیت طواف در حالت برهنگى.
۴. ممنوعیت ورود مشرکان به خانه خدا.
در موارد زیادى از قرآن، خدا و رسول در کنار هم مطرح شدهاند، از جمله:
الف: در هدیه و لطف. «أَغْناهُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ»[۳]
ب: در بیعت. «إِنَّ الَّذِینَ یبایعُونَکَ إِنَّما یبایعُونَ اللَّهَ»[۴]
ج: در اطاعت وپیروى. «مَنْ یطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطاعَ اللَّهَ»[۵]
د: در برائت و بیزارى از دیگران. «بَراءَةٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ»
پیام‌هایی از آیه ۱ سوره توبه
۱- لغو اعتبار پیمان با مشرکان، از اختیارات رهبر است. «بَراءَةٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ» (پیمانهاى بسته شده با مشرکان درباره عدم تعرّض به یکدیگر بوده است)
۲- وفا به پیمان آرى، تسلیم توطئه شدن، هرگز. «بَراءَةٌ ... إِلَى الَّذِینَ عاهَدْتُمْ»
۳- گرچه از نظر حقوقى، موظّفیم به پیمان وفادار باشیم، ولى برائت قلبى از مشرکان و منحرفان، یک اصل دینى است.[۶] «بَراءَةٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ»
۴- گرچه قانون‌گذار خداست، «لا یشْرِکُ فِی حُکْمِهِ أَحَداً»[7] ولى در سیره و عمل، خدا و رسول در کنار هم هستند. «مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ»
۵- برائت، نشانه قاطعیت و اقتدار است، همچنان که سکوت در برابر توطئهها و پیمانشکنىها نشانه ضعف است. «بَراءَةٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ»
۶- پیمان بستن با مشرکان در شرایطى مانع ندارد. «الَّذِینَ عاهَدْتُمْ»
۷- اگر به دلیل ترس از توطئه و خیانت، قراردادى لغو شد باید به مخالفان اعلام شود، تا غافل‌گیر نشوند. «بَراءَةٌ مِنَ اللَّهِ ... إِلَى ... الْمُشْرِکِینَ»
آیه ۲ سوره مبارکه توبه
«فَسِیحُوا فِی الْأَرْضِ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَ اعْلَمُوا أَنَّکُمْ غَیرُ مُعْجِزِی اللَّهِ وَ أَنَّ اللَّهَ مُخْزِی الْکافِرِینَ» پس (اى مشرکان!) در زمین به مدّت چهار ماه مهلت دارید که (آزادانه) بگردید و بدانید که شما نمى‌توانید خدا را مغلوب کنید (و از عذاب خدا بگریزید.) و (بدانید) که خداوند، خوارکننده کافران است.
شرح آیات ۲ و ۳ سوره توبه توسط حجت‌الاسلام قرائتی
مهلت ۴ ماهه خدا برای کسانی که قبلاً پیمانی نداشتند
اعلام برائت، روز دهم ذی‌حجّه (عید قربان) بود. بنابراین پایانِ مهلت چهار ماهه، دهم ربیع‌الثانى خواهد شد.[۸] طبق روایات، [۹] مهلت چهار ماه براى کسانى بود که قبلًا پیمانى نداشتند، امّا مهلتِ صاحبان پیمان، تا پایان مدّت قراردادشان بود، چه کمتر از چهارماه باشد و چه بیشتر از آن.
پیام‌هایی از آیه ۲ سوره توبه
۱- بعد از ابطال قراردادها وپیمانها، به دشمن فرصت دهید تا فکر کند. «فَسِیحُوا ... أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ» (به نقل تاریخ، بسیارى از مشرکان در این چهار ماه به اسلام گرویدند.)
۲- در زمان اقتدار، بدون اعلام قبلى حمله نکنید. «فَسِیحُوا ... أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ»
۳- آنان که نمىخواهند اسلام را بپذیرند، بدانند که هرجا بروند، نمىتوانند از حکومت خداوند فرار کنند. «غَیرُ مُعْجِزِی اللَّهِ»
۴- جنگ با اسلام، جنگ با خداست. «غَیرُ مُعْجِزِی اللَّهِ»
۵- سنّت خدا این است که اگر فرصت بازگشت را از دست بدهید، بدبخت شوید. «مُخْزِی الْکافِرِینَ»
آیه ۳ سوره مبارکه توبه
«وَ أَذانٌ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَى النَّاسِ یوْمَ الْحَجِّ الْأَکْبَرِ أَنَّ اللَّهَ بَرِیءٌ مِنَ الْمُشْرِکِینَ وَ رَسُولُهُ فَإِنْ تُبْتُمْ فَهُوَ خَیرٌ لَکُمْ وَ إِنْ تَوَلَّیتُمْ فَاعْلَمُوا أَنَّکُمْ غَیرُ مُعْجِزِی اللَّهِ وَ بَشِّرِ الَّذِینَ کَفَرُوا بِعَذابٍ أَلِیمٍ» (و این آیات، اعلامى است) از سوى خدا و پیامبرش (به مردم) در روز حجّ اکبر (عید قربان یا روز عرفه) که خدا و رسولش از مشرکان بیزارند. (با این حال) اگر توبه کنید (و دست از شرک و کفر بردارید،) این برایتان بهتر است. و اگر روى بگردانید، پس بدانید که (کارى از شما ساخته نیست و) هرگز نمى‌توانید خدا را ناتوان کنید. و کافران را به عذابى دردناک بشارت ده.
آیه اوّل این سوره، اعلام برائت به خود مشرکان بود، اینجا اعلام برائت از مشرکان به عموم مردم است. «حجّ اکبر»؛ یا روز عید قربان است،[۱۰] یا روز عرفه و یا مراسم حج[۱۱]، در برابر مراسم «عمره» که حجّ اصغر است.
پیام‌هایی از آیه ۳ سوره توبه
۱- براى جلوگیرى از مظلومنمایى دشمن و تبلیغ علیه شما، مردم را در جریان بگذارید. «أَذانٌ .... إِلَى النَّاسِ»
۲- در تبلیغ، از عنصر زمان و مکان غفلت نکنید. «یوْمَ الْحَجِّ الْأَکْبَرِ»
۳- از تشویق و تهدید، هر دو استفاده کنید. «فَإِنْ تُبْتُمْ ... خَیرٌ لَکُمْ وَ إِنْ تَوَلَّیتُمْ فَاعْلَمُوا»
۴- هنگام قطع روابط، روزنهاى براى پیوند باقى گذارید. «فَإِنْ تُبْتُمْ»
۵- مهلت چهار ماهه، نشان لطف خداست، نه عجز او. «غَیرُ مُعْجِزِی اللَّهِ»
آیه ۴ سوره مبارکه توبه
«إِلَّا الَّذِینَ عاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِکِینَ ثُمَّ لَمْ ینْقُصُوکُمْ شَیئاً وَ لَمْ یظاهِرُوا عَلَیکُمْ أَحَداً فَأَتِمُّوا إِلَیهِمْ عَهْدَهُمْ إِلى مُدَّتِهِمْ إِنَّ اللَّهَ یحِبُّ الْمُتَّقِینَ» مگر کسانى از مشرکان که با آنان پیمان بستهاید و چیزى از تعهّدات خود نسبت به شما فروگذار نکردهاند و کسى را در برابر شما یارى ندادهاند، پس پیمانشان را تا پایان مدّتشان نگهدارید (و وفادار باشید)، که همانا خداوند، اهل تقوا را دوست دارد.
شرح آیات ۴ و ۵ سوره توبه توسط حجت‌الاسلام قرائتی
برائت از پیمان‌شکنان و مهلت دادن به کسانی که بر پیمان وفادار بودند
اعلام برائت، تنها شامل مشرکان پیمانشکن و توطئهگر مىشود، و گرنه کسانى مانند بنوضمره و بنوخزیمه که وفادار ماندند، این آیه آنان را استثنا مىکند. على علیه السلام فرمود: با هر کس پیمانِ مدّتدار بستهاید، تا آن مدّت وفادار بمانید و به پیمان هرکس که بى مدّت است، چهار ماه مهلت دهید.
پیام‌هایی از آیه ۴ سوره توبه
۱- آنان که به پیمانها احترام مىگذارند، پیمانشان محترم است. «عاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِکِینَ ثُمَّ لَمْ ینْقُصُوکُمْ»
۲- وفا به پیمان لازم است، گرچه با مشرکان باشد. «عاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِکِینَ ... فَأَتِمُّوا»
۳- کسىکه دشمن شما را یارى کند، دشمن شماست. «لَمْ یظاهِرُوا عَلَیکُمْ أَحَداً» (چون جزء شروط پیمانها، کمک نکردن به دشمنان اسلام بوده است، پس اکنون که کمک کردند، شرط را زیر پا گذاشته و دشمن شمایند.)
۴- وفا به پیمان، نشانه تقواست. «فَأَتِمُّوا ... إِنَّ اللَّهَ یحِبُّ الْمُتَّقِینَ»
آیه ۵ سوره مبارکه توبه
«فَإِذَا انْسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِکِینَ حَیثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَ خُذُوهُمْ وَ احْصُرُوهُمْ وَ اقْعُدُوا لَهُمْ کُلَّ مَرْصَدٍ فَإِنْ تابُوا وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ فَخَلُّوا سَبِیلَهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ» پس چون ماه‌هاى حرام سپرى شود، مشرکان را هر جا یافتید بکشید و دستگیر کنید و در محاصره قرار دهید و در همه جا به کمین آنان بنشینید. پس اگر توبه کردند و نماز برپا داشتند و زکات پرداختند، راهشان را باز کنید (و آزادشان بگذارید) که همانا خداوند، آمرزنده و مهربان است.
کافرانی که لایق هیچ گذشت و فرصت دوباره‌ای نبودند
کافرانى که ۱۳ سال پیامبر صلى الله علیه و آله و مسلمانان را در مکّه آزار دادند و پس از هجرت نیز ۹ سال از هیچ توطئهاى فروگذار نکردند، مستحقّ سرکوبى شدیدند. کلمه «حَیثُ» هم در مورد زمان بکار مىرود و هم در مورد مکان، یعنى هر جا و هر زمان که مشرکان را یافتید. امام باقر علیه السلام فرمودند: راه توبه از شرک، ایمان آوردن است.[۱۲]
پیام‌هایی از آیه ۵ سوره توبه
۱- پس از طىّ همه مراحلِ دعوت، استدلال و پیمانبستن، اگر مشرکان باز هم توطئه و دشمنى کردند، براى سرکوبشان از همه شیوهها استفاده کنید. مثل کشتن، اسیر گرفتن، راه بستن و محاصره. «فَاقْتُلُوا، خُذُوهُمْ، أُحْصِرُوا»
۲- هم قاطعیت لازم است هم نرمش. «فَاقْتُلُوا، فَخَلُّوا»
۳- آزادى مذهب آسمانى آرى، امّا انحراف فکرى و سقوط عقل و انسانیت، قابل تحمّل نیست. «فَاقْتُلُوا الْمُشْرِکِینَ حَیثُ وَجَدْتُمُوهُمْ
۴- مسلمانان باید همواره در کمین توطئهگران باشند. «وَ اقْعُدُوا لَهُمْ کُلَّ مَرْصَدٍ»
۵- تشکیلات اطلاعاتى مسلمانان باید چنان باشد که حتّى توطئهگران را در خارج از مرزها زیر نظر داشته باشند. «کُلَّ مَرْصَدٍ»
۶- براى سرکوبى دشمنان توطئهگر، مرزها و تمام راه‌هاى نفوذ را کنترل کنیم. «وَ اقْعُدُوا لَهُمْ کُلَّ مَرْصَدٍ»
۷- توبه را حتّى هنگام جنگ هم بپذیرید. چون اسلام دین سماحت و بزرگوارى است، نه عقدهگشایى و انتقام. «فَاقْتُلُوا .... فَإِنْ تابُوا»
۸- توبه باید همراه با عمل باشد. از توبه بىعمل، فریب نخوریم. «فَإِنْ تابُوا وَ أَقامُوا ...»
۹- توبه از شرک، ایمان است و نشانه توبه واقعى، نماز و زکات است. «تابُوا وَ أَقامُوا الصَّلاةَ ...»
۱۰- نماز، در رأس عبادتهاست. به کسىکه به شعائر دینى (نماز و زکات) احترام مىگذارد، تعرّض نکنید. «أَقامُوا الصَّلاةَ ... فَخَلُّوا سَبِیلَهُمْ»
آیه ۶ سوره مبارکه توبه
«وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِکِینَ اسْتَجارَکَ فَأَجِرْهُ حَتَّى یسْمَعَ کَلامَ اللَّهِ ثُمَّ أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ ذلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا یعْلَمُونَ» و اگر یکى از مشرکان از تو امان و پناه خواست، پس به او پناه بده تا کلام خدا را بشنود، سپس او را به مکان امنش برسان. چرا که آنان گروهى ناآگاهند (و با شنیدن آیات الهى، شاید هدایت شوند)
شرح آیه ۶ سوره توبه توسط حجت‌الاسلام قرائتی
پیام‌هایی از آیه ۶ سوره توبه
۱- به درخواست پناهندگى دشمن براى تحقیق و شناخت عقاید و افکار اسلامى، پاسخ مثبت دهید. «اسْتَجارَکَ فَأَجِرْهُ»
۲- راه فکر و تعقّل، حتّى براى مشرکان مهدورالدّم باز است و براى احتمال هدایت یک نفر هم باید حساب جداگانه باز کرد. «أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِکِینَ»
۳- اسلام، دین رأفت، شرافت و کرامت است. «اسْتَجارَکَ فَأَجِرْهُ»
۴- به دشمن هم فرصت فکر و انتخاب بدهید و حتّى در شرایط جنگى نیز مردم را از رشد فکرى باز ندارید. «اسْتَجارَکَ فَأَجِرْهُ»
۵- انتخاب حقّ و پذیرش عقاید صحیح، مهلت مىطلبد. «فَأَجِرْهُ حَتَّى یسْمَعَ کَلامَ اللَّهِ»
۶- قرآن، کلام قابل فهم است که زمینه هدایت را فراهم مىسازد و چنان نیست که فهمش خارج از عهده انسان باشد. «یسْمَعَ کَلامَ اللَّهِ»
۷- حکومت اسلامى باید زمینه شنیدن کلام خدا و فرصت مطالعه آن را براى منحرفان فراهم کند، چون انحراف بعضى، به خاطر عدم تبلیغ ماست، نه از روى کینه. چه بسا اگر حق را بشنوند، تغییر یابند. «حَتَّى یسْمَعَ کَلامَ اللَّهِ»
۸- اسلام، دین آزادى است و ایمان از روى فهم ارزش دارد، نه از روى ترس یا اجبار. «فَأَجِرْهُ، یسْمَعَ، أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ»
۹- مکتبى که منطق دارد، عجله ندارد. به دشمن فرصت دهید تا آن را بشنود، و امنیت او را تضمین کنید تا با فکر آسوده انتخاب کند. «یسْمَعَ، أَبْلِغْهُ مَأْمَنَهُ»
۱۰- کفر بعضى، از جهل سرچشمه مىگیرد و اگر آگاه شوند، حقّ را مىپذیرند. «ذلِکَ بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا یعْلَمُونَ»
آیه ۷ سوره مبارکه توبه
«کَیفَ یکُونُ لِلْمُشْرِکِینَ عَهْدٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ عِنْدَ رَسُولِهِ إِلَّا الَّذِینَ عاهَدْتُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ فَمَا اسْتَقامُوا لَکُمْ فَاسْتَقِیمُوا لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ یحِبُّ الْمُتَّقِینَ» چگونه مىتواند نزد خدا و رسولش، پیمانى با مشرکان (عهد شکن) باشد، مگر کسانىکه نزد مسجدالحرام با آنان پیمان بستید. پس تا هنگامى که به عهدشان وفا دارند، شما هم وفادار بمانید که خداوند، متقین را دوست دارد.
شرح آیه ۷ سوره توبه توسط حجت‌الاسلام قرائتی
تا هنگامى که به عهدشان وفا دارند، شما هم وفادار بمانید
این آیه، توجیه آیات نخست سوره برائت و دلیلى براى دستور برائت و بیزارى است، چرا که آنان وفادار به پیمانهایشان نبودند. چون از هر طرف کعبه تا ۴۸ میل، جزو حرم محسوب مىشود، به قراردادهایى که در این مناطق بسته مىشود، «عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ» گفته مىشود. مثل پیمان حدیبیه که در ۱۵ میلى مکّه بسته شد.
آوردن کلمه «مسجدالحرام» در بیان محلّ قرارداد، اشاره به اهمیت آن مکان است، و گرنه پیمانهاى دیگر نیز که در کنار مسجدالحرام نباشد، لازم الوفاست.
پیام‌هایی از آیه ۷ سوره توبه
۱- چون مشرکان، بیشترین دشمنى را با مسلمانان دارند، «لَتجدنَّ اشدّ الناسِ عَداوةً للّذین آمنوا الیهود و الّذین اشرکوا»[۱۳] از بیشتر آنان انتظار وفادارى نداشته باشید. «کَیفَ یکُونُ...»
۲- هنگام انتقاد، کلّى نگوییم و به افراد سالمِ گروه‌ها هم توجّه کنیم. «إِلَّا الَّذِینَ عاهَدْتُمْ»
۳- با دشمنان خود، در وفادارى به پیمانها یا نقض آن، مقابله به مثل کنید. «فَمَا اسْتَقامُوا لَکُمْ ...»
۴- تقوا و وفاى به عهد، ملازم یکدیگرند. «فَاسْتَقِیمُوا لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ یحِبُّ الْمُتَّقِینَ»
پی‌نوشت‌ها
[۱] . ج ۶، ص ۳۳۸
[۲] . مثل فخررازى و آلوسى در تفسیرهایشان.
[۳] . توبه، ۷۴
[۴] . فتح، ۱۰
[۵] . نساء، ۸۰
[۶] . تفسیر اطیبالبیان
[۷].کهف، ۲۶
[۸] . کافى، ج ۴، ص ۲۹۰
[۹] . تفسیر نورالثقلین
[۱۰] . کافى، ج۴، ص۲۹۰
[۱۱] . تفسیر برهان
[۱۲] . کافى، ج ۵، ص ۱۰
[۱۳] . مائده، ۸۵
انتهای پیام/
