خبرگزاری فارس- سمنان: امروز اهمیت و جایگاه میراث فرهنگی و کارکردهای پژوهشی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و هویتی آن بر کسی پوشیده نیست.
استان سمنان به واسط پیشینه تاریخی و فرهنگی بسیار غنی، آثار و محوطه‌های تاریخی و فرهنگی بسیاری را در خود جای داده است؛ موضوعی که ضرورت حفاظت و پژوهش در حوزه میراث فرهنگی را در این استان دوچندان می‌کند. با این‌حال، میراث فرهنگی با چالش‌های چندی روبه‌رو است.
«مالکیت بناها» یکی از عمده مشکلات مطرح در حوزه گردشگری و میراث فرهنگی است و تعدادی از املاک در این استان هستند که در فهرست آثار ملی قرار دارند؛ اما مالکیتشان در دستان اداره کل اوقاف استان و سازمان‌های دیگر است.
به گفته مدیران میراث فرهنگی، این امر خود به معضلی مهم تبدیل و مصداق این ضرب‌المثل معروف شده است که «وقتی آشپز دو تا می‌شود، آش یا شور می‌شود یا بی‌نمک»!
رفع مشکل مالکیت بناهای تاریخی به‌عنوان یک اصل اساسی، مستلزم همدلی و همفکری بیشتری است؛ امری که در چند سال اخیر بسیار کمرنگ شده است.
آغاز مجدد همکاری‌ها با جلساتی امیدوارکننده
با تعیین سرپرست جدیدی برای اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان سمنان از روزهای گذشته شاهد اتفاقاتی خوب در این زمینه هستیم که نمونه آن، جلساتی است که با حضور مدیران اوقاف برگزار شد.
حجت‌الاسلام اسماعیل تدینی، مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان سمنان در همین زمینه در گفت‌وگو با فارس می‌گوید: در روزهای اخیر، جلسه‌ای با حضور مدیران اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان سمنان برگزار شد تا در زمینه املاک وقفی تدبیری ویژه اندیشیده و همکاری‌ها تقویت شود.
وی گفت: اوقاف استان سمنان آمادگی خود را برای هرگونه همکاری در این زمینه با میراث فرهنگی استان سمنان اعلام کرده است و قطعاً چنین هماهنگی‌ها و همکاری‌هایی برای بازگشت آثار تاریخی این خطه از کشور به جایگاه اصلی خود ضروری است.
مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان سمنان البته مشکل سرمایه‌گذاری را یکی از مهم‌ترین مسائل در این حوزه می‌داند و می‌گوید: در یک نمونه، حمام وقفی «قلی» تاکنون دو بار برای واگذاری مزایده شده؛ ولی کسی در آن شرکت نکرده است.
مالکان آثار تاریخی نمی‌توانند مانع بهره‌برداری اصولی و نگهداری از آن شوند
تدینی بیان کرد: چندین سرمایه‌گذار هم از نزدیک از این بنا بازدید داشتند؛ ولی رغبتی به سرمایه‌گذاری نشان ندادند و این یک مشکل مهم است.
او گفت: چنانچه سرمایه‌گذار علاقه‌مندی وجود دارد، می‌تواند به اداره اوقاف شهرستان سمنان یا معاونت بهره‌وری اقتصادی اداره کل اوقاف استان سمنان مراجعه کند.
مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان سمنان اضافه کرد: در جلسه‌ای که با حضور هیأت اندیشه‌ورز دیوان محاسبات در سالن اجتماعات اداره کل دیوان محاسبات استان با حضور سرپرست اداره کل میراث فرهنگی برگزار شد، درباره موضوع تفاهم میراث فرهنگی و اوقاف برای رفع موانع سرمایه‌گذاری در املاک وقفی میراثی به‌ویژه کاروانسراها تبادل‌نظر کردیم و مقرر شد جلسات بعدی در این راستا تشکیل شود.
قدرتی ورای دستورالعمل‌ها
از طرفی، کارشناسان میراث فرهنگی می‌گویند که بحث مالکیت بناهای تاریخی هیچ‌گونه منافاتی با ایفای مسؤولیت‌های میراث فرهنگی ندارد و برای روشن شدن این موضوع لازم است تا اشاره‌ای به قانونی که یک قرن از تصویب آن می‌گذرد، شود.
در این قانون، چنین آمده که مالکان آثار تاریخی می‌توانند بناهای تاریخی را در تصرف خود داشته باشند؛ اما نمی‌توانند مانع بهره‌برداری اصولی و نگهداری از آن باشند.
حمیدرضا دوست‌محمدی، سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان در همین باره اظهار کرد: در مورد بناهای تاریخی که در تملک میراث فرهنگی است، گفت: ۸۰ درصد از این بناها اکنون به‌منظور حفظ و نگهداری از آن واگذار شده است.
بروز بسیاری از مشکلات و وجود خلأهای کنونی در حوزه میراث فرهنگی از فقدان برنامه‌ای مشخص در چند سال اخیر ناشی می‌شود
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان با تأکید بر اینکه حفظ آثار تاریخی در دستور کار قرار دارد، گفت: در جای‌جای استان سمنان، آثار تاریخی فاخری نظیر بافت میامی، مجموعه تاریخی بسطام، تپه حصار و چشمه‌علی در دامغان و ... وجود دارد که تلاش ما این است تا با استفاده از ظرفیت جوامع و متخصصان محلی، بتوانیم شاهد تحولات خوبی در حوزه گردشگری و میراث تاریخی این استان باشیم.
دوست‌محمدی با بیان اینکه مواد قانونی، بخش‌نامه‌ها و ... هیچ‌گاه به اندازه یک جامعه محلی قدرت ندارد، اظهار کرد: جامعه محلی باید حساسیت بیشتری نسبت به حوزه میراث فرهنگی از خود نشان دهند و اگر بنای تاریخی تخریب می‌شود، از خود عکس‌العمل نشان دهند؛ چنانچه دیدیم زمانی که نخستین هنگ ژاندارمری استان سمنان تخریب شد، مردم هیچ عکس‌العملی از خود نشان ندادند.
وی حفظ بناهای تاریخی را مستلزم تخصیص اعتبارات لازم دانست و خاطرنشان کرد: جایگاه سازمان‌ها و نهادهای موازی با میراث فرهنگی در برنامه‌های توسعه لحاظ شده است.
درها را بگشاییم
از دیگر مسائل بسیار مهمی که باید بیش از گذشته بدان توجه شود، مسأله حمایت از نیروهای متخصص در حوزه میراث فرهنگی بوده و لازم است نیروهای متخصص در این حوزه برنامه ارائه دهند؛ چراکه بروز بسیاری از مشکلات و وجود خلأهای کنونی در حوزه میراث فرهنگی از فقدان برنامه‌ای مشخص در دو سه سال اخیر در حوزه میراث ناشی می‌شود.
به‌هرحال دغدغه جدی مردم در شرایط فعلی مسائلی نظیر مرمت آثار تاریخی است؛ امری که در جذب گردشگر و توسعه گردشگری بسیار حائز اهمیت است و دیگر اینکه باید به موضوع تخریب بافت تاریخی در نقاط شهری توجه و رسیدگی شود؛ چراکه بافت تاریخی با هویت شهرها گره خورده است و از این حیث بسیار حائز اهمیت است.
حمیدرضا دوست‌محمدی، سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان در همین باره اظهار کرد: فضاها و بناهای تاریخی باید از حالت متروک خارج شوند و برنامه‌ریزی لازم همراه با فعالیت فرهنگی مناسب باید انجام تا درهای این بناها برای عموم مردم باز شود و مردم بتوانند از این جاذبه‌ها دیدن کنند.
مساجد باید به قطب‌های فرهنگی تبدیل شوند
وی با بیان اینکه باز کردن درهای این بناها مستلزم کاری فرهنگی است، گفت: در ایام نوروز در استان‌هایی نظیر اصفهان و یزد، بازارها و درهای حجره‌ها باز است و مردم خود این استان‌ها بعد از نوروز سفر می‌کنند؛ اما در استان سمنان این مقوله فرهنگی جا نیفتاده است و ما در میراث فرهنگی، این کار فرهنگی را آغاز کرده‌ایم و می‌طلبد که مردم نیز پای‌کار باشند.
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان بیان کرد: بسیاری از فضاها همچون مساجد، فضای عام‌المنفعه محسوب می‌شوند و همان‌طور که رهبر معظم انقلاب نیز تأکید کرده‌اند، مساجد باید به قطب‌های فرهنگی تبدیل شوند.
دوست‌محمدی ادامه داد: مساجد تاریخی بسیاری در استان سمنان وجود دارد که باید از فضای آن به‌عنوان یک فضای فرهنگی استفاده و برای مثال، در هر شهرستان مساجد تاریخی به موزه فرهنگی تبدیل شود.
او بیان کرد: در حوزه توسعه گردشگری، مهم‌ترین موضوع مدیریت گردشگری و توجه به تاب‌آوری منطقه است؛ برای مثال، اگر میلیون‌ها گردشگر را به سمت جنگل ابر سوق دهیم و اقدامی نسنجیده بدون آسیب‌شناسی انجام شود، مسلماً یک اثر فاخر از بین می‌رود؛ بنابراین باید به اصل مهم مدیریت گردشگری توجه شود.
فضاها و بناهای تاریخی باید از حالت متروک خارج شوند
دوست‌محمدی بر تهیه بانک اطلاعاتی از بافت‌های تاریخی استان سمنان و اقدامات انجام‌شده در این راستا تأکید کرد و گفت: کارگروه‌های ساماندهی بافت‌های تاریخی باید فعال و تقویت شوند.
وی تعدد تشکیل کارگروه‌های ساماندهی بافت‌های تاریخی در استان سمنان را مناسب ندانست و گفت: باید کارگروه‌های موجود تقویت و مورد حمایت قرار گیرند.
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان سمنان گفت: حفاظت و مرمت بافت‌های تاریخی هویت شهرها را رقم می‌زند؛ بنابراین باید اقدامات انجام‌شده در این راستا بسیار دقیق و با برنامه‌ریزی اصولی باشد.
طیف وسیعی از مزایا
حفظ آثار تاریخی به لحاظ طیف وسیعی از مزایای فرهنگی و اجتماعی که به همراه دارد، همواره دارای اهمیت است.
این آثار از رفاه اجتماعی و فرهنگی ساکنان منطقه حمایت می‌کند، غرور مدنی جوامع را ارتقا می‌دهد و به همان اندازه می‌تواند وسیله‌ای برای دست‌یابی به اهداف اقتصادی بلندمدت همچون رشد و احیای مجدد شهرها، مشاغل کوچک و تأمین مسکن باشد و باید به این موارد امروز بیشتر توجه کرد.
عکس‌ها: آرامگاه شیخ علاءالدوله سمنانی/ علی ابک- فارس سمنان
انتهای پیام/۷۴۰۰۷/ز/م/ی
