دعا در فرهنگ اسلامی مسلمانان جایگاه بسیار والایی داشته و ادعیه متعددی از چهارده معصوم(ع) و بزرگان دینی وجود دارد که هریک از آن‌ها فضایل و ویژگی‌های خاص خود را دارد. شناخت و معرفی این دعاها و بیان فضایل آن‌ها می‌تواند موجب بهره‌بری بیشتر در راستای مسیر رسیدن به کمال دنیوی و اخروی، در میان مسلمانان سراسر جهان شود. بر این اساس همزمان با ماه مبارک رمضان به معروف‌ترین دعاهایی که خواندن آن‌ها در این ماه مبارک توصیه شده است می‌پردازیم.
در فرهنگ اسلامی ما ایرانیان، از تلاوت قرآن به عنوان سخن گفتن خدا با فرد مسلمان و از دعا به‌عنوان گفت‌وگوی فرد با خدا یاد شده است و این نشان از اهمیت والای ادعیه در فرهنگ مکتب تشیع دارد. یکی از مجرب‌ترین ادعیه در کتب شیعه «دعای جوشن کبیر» است؛ دعایی که بر خواندن آن در ماه مبارک رمضان توصیه شده و هر ساله میلیون‌ها نفر در شب‌های قدر عاشقانه آن را زمزمه می‌کنند.
«دعای جوشن کبیر» را نخستین‌بار سیدبن طاووس، از علمای بزرگ شیعه، در کتاب «مهج الدعوات و منهج العبادات» و به روایت از امام موسی بن جعفر(ع) آورده است که به نقل از امیرالمؤمنین (ع) فرموده‌اند «در روز احد که هوا بسیار گرم بود حضرت رسول اکرم(ص) جوشن -لباس جنگی یا زره- بر تن داشت که بر اثر شدت گرمای هوا و گرمای آن جوشن، نمیتوانست آن لباس را حمل کند. پیامبر اکرم(ص) میفرمایند «در این زمان سرم را به سوی آسمان گرفته و خدای متعال را خواندم، پس درهای آسمان را دیدم که گشوده شدهاند و جبرائیل نازل شد و به من گفت «السلام علیک یا رسول‌الله» پس من نیز گفتم «و علیک السلام یا أخی جبرائیل». جبرائیل گفت «خداوند اعلی برای تو سلام و تحیت میفرستد و می‌فرماید که این جوشن را از تن خود بیرون کن و این دعا را بخوان. پس اگر این دعا را بخوانی و با خود داشته باشی مانند جوشن از بدن تو محافظت می‌کند». پیامبر(ص) فرمود «پس به جبرائیل گفتم، آیا این دعا مختص من است یا بر أمتم نیز میباشد؟» جبرائیل عرض می‌کند «ای رسول الله(ص) این هدیهای است از طرف خداوند متعال برای تو و برای امت تو».
بنابراین می‌توانیم بگوییم دعای جوشن کبیر نخستین‌بار از جانب وجود مقدس پروردگار به انسان‌ها آموخته شده است و بزرگان دینی ما هم تلاش کرده‌اند تا این دعا سینه به سینه به نسل‌های آینده منتقل شود. همچنین از متن روایت فوق متوجه می‌شویم که این دعا، در یکی از روزهای جنگ احد بر وجود پیامبر وارد شده است.
نخستین نکته‌ای که در باب فضیلت این دعا می‌توان دریافت این است که هر کس این دعا را همراه خود داشته باشد، مانند زره و جوشنی محکم از او محافظت خواهد کرد و او را از گزند حوادث و بلایا، در امان نگه می‌دارد.
همچنین سید بن طاووس در ادامه این روایت، مطلبی را نقل می‌کند که پیامبر(ص) از جبرئیل در خصوص ثواب این دعا سوال می‌کنند و جبرئیل امین، این چنین پاسخ می‌دهد «کسی که این دعا را در وقت صبح و عشاء بخواند، این عمل او از اعمال صالحی قرار میگیرد که در تورات و انجیل و زبور و فرقان و صحف ابراهیم آمده است و برای هر حرفی، دو حورالعین برای آن شخص اعطاء می‌کند و زمانی که از قرائت این دعا فارغ شد خداوند برایش خانهای در بهشت بنا می‌کند و به اندازه حروف تورات و انجیل و زبور و فرقان عظیم برای او ثواب عنایت می‌کند و نیز ثوابی مثل ثواب ابراهیم خلیل، موسی کلیم و عیسی روح الامین و محمد حبیب(ص) برای او میباشد».
همچنین نقل شده هنگامی که پیامبر(ص) پاسخ جبرئیل را شنیدند بار دیگر سوال کردند که «آیا همه این فضائل مربوط به کسی است که این دعا را قرائت کند؟» و جبرئیل پاسخ می‌دهد «به خدائی که تو را به حق به نبوت برگزید، خدای متعال در آسمان چهارم خانهای بنا نمود که به آن «بیت المعمور» گویند و در هر روز ۷۰ هزار ملک وارد این خانه شده و خارج میشوند و دیگر تا روز قیامت باز نمیگردند. خداوند ثواب این ملائکه را و نیز ثوابی به عدد مؤمنین و مؤمنات از انس و جن از روزی که خداوند آن‌ها را خلق کرد تا روزی که در صور دمیده شود را به این شخص عطا می‌کند و نیز هرکس این دعا را قرائت کند خداوند ثواب ۷۰۰ هزار شهید را به او می‌دهد و هر شبی که انسان این دعا را بخواند خداوند به او نظر می‌کند و هر آنچه از حوائج دنیا و آخرت بخواهد به او می‌دهد و شر و کید شیاطین را از او دفع می‌کند و تمامی اعمالش را قبول می‌کند و اگر در کفنش شخصی این دعا را بنویسد وحشت نکیر و منکر از او برداشته شود».
همچنین جبرئیل در ادامه می‌فرماید «ای محمد، شنیدم از خداوند متعال که فرمود این دعا مکتوب است در سرادق عرش پنج هزار سال قبل از این که دنیا را خلق کنم و هر بندهای این دعا را در اول ماه رمضان با نیت صادق بخواند و شکی به خود راه ندهد ثواب لیلة‌القدر را به او بدهد و اگر سه بار در ماه رمضان آن را بخواند بدنش را بر آتش جهنم حرام کرده است و بهشت را بر او واجب می‌کند».
بنابراین، متوجه خلوص و عظمت این دعا می‌شویم که سراسر آن چیزی جز صحبت از معبود عالمیان نیست و در هرکدام از صد بند این دعا، خدا را با صفات و ویژگی‌های عالیه‌اش صدا می‌زنیم و از او طلب خیر می‌کنیم و طبق روایت فوق خدا هم خیر و ثواب بسیاری برای قرائت کننده این دعا در نظر گرفته است.
انتهای پیام
