آقای روحانی، رئیس‌جمهور محترم، چندی پیش در برنامه «آیین بهره‌برداری از طرح‌های ملی وزارت جهاد کشاورزی» درمورد تحول سبد غذایی مردم و افزایش وزن آبزیان در آن سخنانی بیان کردند که واکنش‌های زیادی را در میان کارشناسان و مردم در پی داشت. نگارنده صبر کرد تا فضا کمی آرام‌تر شود و سپس نکاتی را در همین باب مطرح کند؛ چراکه در فضای احساسی و غبارآلود سخن منطقی کمتر شنیده می‌شود!
برای ارزیابی ایده آقای روحانی باید به چند سوال مهم پاسخ داد:
۱- ارزش غذایی آبزیان چقدر قابل اعتنا است؟
۲- مزیت نسبی کشور ما برای تولید آبزیان چیست؟
۳- زنجیره تولد آبزیان در کشور ما چگونه تعریف شده است و کدام بخش از این زنجیره در ایران انجام می‌شود یا انجام‌پذیر است؟
۴- ذائقه مردم ایران درمورد آبزیان چگونه است؟
موادی چون فسفر قابل هضم، اسیدهای چرب ضروری از نوع امگا 3 و پروتئین سهل‌الهضم در مقادیر بالا، گوشت آبزیان را به غذایی فراسودمند تبدیل کرده است که اضافه شدن آن به سبد غذایی اتفاق بزرگی برای ارتقای سلامت جامعه خواهد بود.
از دیدگاه اقتصادی عواملی چون خونسرد بودن ماهی و نزدیک بودن چگالی آن به چگالی محیط زیست آن (آب) باعث می‌شود این موجود انرژی را صرف دمای بدن و خودنگهداری نکند که درنتیجه، با توجه به ضریب تبدیل غذایی پایین‌تر آبزیان نسبت به حیوانات خشکی تولید آبزیان به صرفه‌تر خواهد بود.
ظرفیت کشور برای تولید آبزیان نه‌تنها اجازه جایگزین شدن آن را با سایر منابع پروتئین حیوانی را می‌دهد، بلکه می‌توان به آن به عنوان یک قلم صادراتی و ارزآور نگاه کرد. پهنه بزرگ آبی با جزایر متعدد و خط ساحلی طولانی و بهره‌مند بودن ایران از بیشترین خط ساحلی خلیج فارس نسبت به سایر کشورهای حوزه این امکان را فراهم خواهد کرد.
روش‌های متفاوتی برای پرورش آبزیان وجود دارد. پرورش در قفس‌های دریایی امکان استفاده بسیار کم‌هزینه از آب دریا را برای ماهیان تراکم‌پذیر دریایی با طعمی متفاوت از ماهیان آب شیرین فراهم می‌کند.
از طرفی امکان پرورش بعضی از گونه‌ها همراه با کشت برنج و در استخرهای ذخیره کشاورزی علاوه‌بر استفاده بهینه از آب برای تولید، نوعی کمک اقتصادی به خانواده‌های کشاورز و روستایی نیز محسوب می‌شود.
استفاده از منابع آب شور داخلی و زمین‌های غیرقابل کشت برای تولید میگو و انواع ماهیان خاویاری، همچنین سیستم‌های پرورشی مداربسته و روش های نوین تصفیه آب، روش‌هایی هستند که بدون آسیب به منابع آب شیرین داخلی، می‌توانند برای افزایش تولید آبزیان مورد استفاده قرار بگیرند.
آمارها نشان می‌دهد افزایش قیمت، مهم‌ترین عامل کاهش آبزیان در سبد غذایی مردم بوده است. از طرفی پرورش‌دهنده افزایش قیمت جیره غذایی را علت تورم در قیمت آبزیان می‌داند.
صنعت شیلات، به‌ویژه پرورش قزل‌آلا، مانند پرورش طیور در این سال‌ها وابسته به کنجاله‌های گیاهی وارداتی مانند کنجاله سویا بوده که افزایش قیمت و نوسان زیادی را تجربه کرده است؛ اما نکته مهم آن است که جیره آبزیان قابلیت جایگزین کردن و کاهش وابستگی به کنجاله‌های وارداتی را دارد. ایجاد زیرساخت‌هایی برای بازیافت و استفاده بهینه از محصولات جانبی و دور‌ریز صنعت دام و طیور مانند پودر پَر ، پودر خون و پودر گوشت و استخوان که جز آلاینده‌های محیط زیست نیز محسوب می‌شوند و همچنین استفاده از سبوس گندم، گلوتن گندم و کنسانتره پروتئین سیب‌زمینی و... می‌تواند وابستگی این صنعت به واردات را کاهش دهد و ثبات قیمت را به همراه داشته باشد.
اقداماتی مثل اصلاح نژاد و تولید نسل‌های مقاوم و با رشد بالا از انواع گونه‌های قابل پرورش باعث تولید بیشتر و بهینه‌تر خواهد شد و بدون تردید با ورود متخصصین ایرانی نتیجه مطلوب حاصل خواهد شد.
سرانه مصرف ابزیان در ایران حدود 7 کیلو گرم به ازای هر فرد در سال است. این مقدار، نصف متوسط مصرف جهانی است.
یکی از عواملی که موجب کم بودن سرانه مصرف آبزیان در ایران است، ذائقه غذایی مردم و طعم و بوی خاص ماهی است که مانع مصرف، به‌ویژه در کودکان می‌شود.
آشنایی با روش‌های مختلف طبخ و همچنین فراوری گوشت ماهی نظیر سوسیس و کالباس ماهی، سوریمی و انواع ناگت‌ها و استفاده از چاشنی‌ها و افزودنی‌های مجاز می‌تواند از عواملی باشد که به وسیله آن افزایش سرانه مصرف ابزیان را در کشورمان شاهد باشیم.
