دیپلماسی به مفهوم امروزین آن از دل عصر ایجاد مفهوم وممکن دولت-ملت در روابط بین الملل جان گرفت. ریشه ی مستحکم دولتهای آن عصر در بزرگ مالکان واشراف باعث شد تا عرصه ی فرستادگی و دیپلماسی منحصر به این اقشار بماند و کردار وفرایندی اعیانی و زمینه ای نامرتبط به زندگی روزمره ی عموم نماینده شود. اما در جهان جدید اگر از پوسته بگذریم ومغز دیپلماسی را واکاوی کنیم ارتباط مستحکم آن را با قوت وحیات روزانه ی مردمان سرزمین ها مشاهده می کنیم.
در روزهای اخیر مذاکرات میان جمهوری اسلامی ایران وطرفین دیگر برنامه ی جامع اقدام مشترک(برجام) در وین برقرار شد تا مگر نقض عهد ایالات متحده و بی عملی طرفین اروپایی مرتفع گردد ومردم ایران ثمره مقاومت خود را بدست آورند. مقدمه ی فوق و تقارن مذاکرات در وین شاید محملی برای پاسخ این پرسش باشد که اثر ملموس اقتصادی عمل دستگاه سیاست خارجی برای احیا برجام بر سفره مردمان ایران دقیقا کدام است؟ در پاسخ می توان موارد مشخص ذیل را بیان نمود:
-بخشی از واقعیت اقتصادی ایران در یکصد سال اخیر تاریخش اتکا و اتصال فزاینده به درآمدهای حاصل از فروش انرژی بوده است. با اطلاع از منفی بودن این اتکا به خام فروشی که کمترین آفتش مصرفگرایی مفرط ،ضربه پذیری اقتصاد کشور و توان دشمنان برای در تنگنا قرار دادن کشور با ایجاد محدودیت های نفتی است. اما این رشته ی وصل اقتصاد ومعیشت مردمان را نمی توان یکباره ویکسره قطع کرد. مقام معظم رهبری نیز بر قطع وابستگی بودجه و اقتصاد به نفت تاکید داشته اند و می فرمایند"ما برای اداره‌ی امور کشور، برای کارهای گوناگون کشور، برای واردات و خدمات کشور، برای آموزش و پرورش و بودجه‌ی جاری کشور، مجبور نباشیم نفت را که ذخیره‌ی ماست، بفروشیم و گندم، یا شیر خشک وارد کنیم! این غلط است... نفت، ذخیره‌ی همیشگی این ملت است و می‌ماند. اولاً از آن برای ساخت زیربناهای ماندگار و دیگر سرمایه‌های اساسی کشور استفاده می‌شود."( بیانات در دیدار زائرین و مجاورین حرم مطهر رضوی فروردین ماه 1377).
اما تا رسیدن به اقتصاد ناوابسته به نفت، ایران باید بتواند نفت خود را صادر کند و ارز لازم را برای تامین نیازهای مردم در اختیار داشته باشد. فروش انرژی ایران معنایش نرخ متعادل تر ارز و واردات نهاده های اساسی و نه مصرفی و تزئینی با نرخ مناسب تر و نتیجه تحویل حوائج لازم زندگی و سفره ی مردم با قیمت مناسب تر است. آقای غریب ابادی نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در وین نیز لغو واقعی تحریم ها را فروش واقعی نفت ایران و برگشت ارز آن به کشور دانستند. دیپلماسی احیا برجام با برقراری جریان نفت می تواند هم شوک منفی وارد شده به بازار و ارتقا نامعقول قیمت ها را با شوک مثبت تا حدودی جبران کند و هم با متعادل و واقعی کردن و از میان بردن حباب قیمت ها به ارزان تر شدن معیشت برای مردم اثر ملموس داشته باشد. نکته مهم اما آنکه بازگشت ارز نفتی نباید موجب بازگشت به واردات بی رویه شود وحرکت به سمت اقتصاد ناوابسته و تغییز ذائقه ها از واردات غیر لازم ومصرفی اصلی رکین در اقتصاد ایران است.
-احیا برجام و کنترل تنش و اجحاف ایالات متحده وشرکا می تواند به اجرایی شدن توافق بیست وپنج ساله ی میان جمهوری اسلامی ایران وچین مدد برساند. افق همکاری ها با چین می تواند به تنوع اقتصاد ایران کمک کند و به طور مشخص سرمایه گذاری و تفاهم در حوزه هایی از قبیل خودروسازی و کشاورزی می تواند بخش بزرگی از قیمت ها متورم در این دو حوزه را رفع و ارقام را واقعی سازی کند و کدامین حوزه از این معنا به سفره ی مردم نزدیک تر است؟
-بخش بزرگی از جنایت تحریم های ترامپ اخلال در امکان تامین داروی مورد نیاز مردم ایران علی رغم تمام ادعاها و نمایش های حقوق بشری بوده است. جانگیری برجام اگر به رفع اختلال دارویی راه ببرد می تواند نیاز فوری بیماران را فراهم کند و تاثیر آشکار بر زندگی مردم داشته باشد. این که خانواده ی بیمار بی دغدغه و صف داروی مورد نیاز را دریافت کنند و عزیزشان را کنار سفره ببیند بالاترین ارمغان برای معیشت و سلامت جسم و روان خواهد بود.
*کارشناس روابط بین الملل
310 310
