بورس تهران پس از ثبت رشد قیمتی در روز نخست هفته، دیروز را با فشار فروش آغاز کرد و در نهایت با کاهش ۸/ ۰ درصدی شاخص کل را به پایان رساند. در این میان شاخص کل هم‌وزن که نشانی از اثرگذاری یکسان نمادها دارد، پس از ۱۴روز صعود بی‌وقفه تن به اصلاح داد و با کاهش ۲۱/ ۰ درصدی مواجه شد. طی معاملات این روزها بورس تهران هر چند با ثبت هر رشد قیمتی، برخی معامله‌گران سریعا دست به ماشه فروش می‌شوند، اما به نظر می‌رسد خریداران دست به نقدی مشاهده می‌شوند که با شناسایی فرصت خرید در محدوده منفی تابلو، روند بازار را تغییر می‌دهند. در این میان افزایش دست‌به‌دست شدن سهام میان معامله‌گران سبب شده تا میانگین روزانه ارزش معاملات خرد سهام از ۸ هزار میلیارد تومان روزهای اصلاحی بازار، با رشد بیش از ۸۰ درصد به بیش از ۵/ ۱۴ میلیارد تومان افزایش یابد.
همان‌طور که در معاملات پایانی روز شنبه نمایان بود، بورس تهران معاملات یکشنبه را با فشار فروش آغاز کرد. به این ترتیب در همان دقایق ابتدایی بزرگان بازار با فشار فروش همراه شدند تا شاخص با افت بیش از ۱۸ هزار واحدی مواجه شود. پس از گذشت حدود یکساعت، اما اندکی از فشارهای عرضه کاسته شد، اما نماگرهای سهام به محدوده مثبت نرفتند. در نهایت در معاملات روز گذشته تالار شیشه‌ای با افت ۸/ ۰درصدی شاخص کل و عقبگرد ۲/ ۰ درصدی شاخص هم‌وزن به پایان رسید. این در حالی است که در ۱۴ روز معاملاتی گذشته، این نماگر به‌عنوان نماینده شرکت‌های کوچک بازار نیز شناخته می‌شود، مداوم در مدار صعودی حرکت می‌کرد. با وجود تغییر مسیر شاخص هم‌وزن، اما همچنان دو دستگی در بازار وجود دارد و سهامداران در گروه‌های بزرگ بازار به سرعت بیشتری به شناسایی سود می‌پردازند که شاید یکی از دلایل آن نقدشوندگی بالای این دسته از سهام است. اما در شرایط فعلی چه کسانی در سمت فروش سهام فعال‌تر ظاهر می‌شوند؟
تازه‌واردان متضرر: شاخص کل بورس تهران سومین موج صعودی خود را در سال ۹۹ تجربه می‌کند و در یک ماه اخیر توانسته فاصله خود را از کف پیشین به حدود ۲۵درصد برساند. در این میان اما سرمایه‌گذارانی بودند که در نیمه نخست تابستان با انگیزه کسب سود آسان از بازار پرسود، به اصطلاح بورسی شدند. بررسی‌ها از روند خرید و فروش بازیگران در سال جاری نشان می‌دهد در حالی حقیقی‌ها از ابتدای سال تا نقطه اوج ۱۹ مردادماه خالص خرید ۹۵ هزار و ۴۶۰ میلیارد تومانی را ثبت کرده بودند که ۵۶ هزار میلیارد تومان از این رقم (حدود ۶۰ درصد) در ۳۵ روز کاری تابستان (اول تیر تا ۱۹ مرداد) جذب معاملات بورس تهران شده است. سهامدارانی که تجربه چندانی از فراز و فرود سهام نداشتند و با ورود بازار سهام به فاز اصلاحی، زیان قابل توجهی را متحمل شدند. این گروه از معامله‌گران با بازگشت قیمت‌ها به محدوده صعودی عمدتا ترجیح می‌دهند تا پس از رسیدن به نقطه سربه‌سر (رسیدن به سرمایه اولیه) از بازار خارج شوند. بخشی از فشار فروش ایجاد شده در بازار را نیز می‌توان به همین گروه از سهامداران نسبت داد.
ریسک‌گریزان: فعال شدن موج‌های شناسایی سود پس از اوج گرفتن 25درصدی شاخص کل پس از اصلاح فرسایشی 4 ماهه نکته‌ای معمول و طبیعی به نظر می‌رسد. در بازار سهام همواره سرمایه‌گذارانی وجود دارند که ریسک‌گریز بوده و به سرعت با احساس کردن کوچک‌ترین سیگنال منفی فروشنده می‌شوند. در این میان روند نزولی اخیر سبب شده تا این تصور در میان سهامداران ریسک‌گریز برجسته شود که بازار سهام دیگر رشدهای پرشتاب و سودهای رویایی برای معامله‌گران خود ندارد.
تکنیکالیست‌ها: به‌زعم برخی تحلیلگران تکنیکال، شاخص کل بورس تهران در محدوده ۵۵/ 1 میلیون واحد (معادل سطح ۳۸ درصد فیبوناچی از موج اصلاحی بزرگ) با مقاومت روبه‌رو بوده و مستعد ورود به فاز استراحت است. این دسته از بازیگران بورسی نیز بخشی از فروشندگان این روزهای بورس تهران را تشکیل می‌دهند.
نوسان‌گیری روزانه: یکی از الگوهای معاملاتی روزهای اخیر افزایش نوسان‌گیری از معاملات روزانه سهام است. سهامدارانی که ترجیح می‌دهند سهام خود را به سرعت نقد کرده و سود آن را ذخیره کنند. این مهم خود یکی از عوامل افزایش نوسان شاخص‌ها در طول یک روز معاملاتی است. به‌طوری که عمدتا در نیمه دوم معاملات سهام شاهد تشدید فشارهای فروش در کلیت بازار هستیم.
رفتارهای دسته‌جمعی: یکی از الگوهای معاملاتی در بورس تهران، تبعیت سهامداران به ویژه تازه‌واردها از رفتارهای توده‌وار یا دسته‌جمعی (Herd behavior) است. این حرکت‌های توده‌وار در بازارهای سرمایه، سبب می‌شود تا قیمت سهام از ارزش بنیادی آن فاصله گرفته و بسته به شرایط بازار، سبب تشکیل حباب یا فرار سرمایه شود. وجود صف‌های قابل‌توجه خرید و فروش سهام، معکوس شدن روند آنها در روزهای معاملاتی بعد، تاثیرپذیری شدید از تحولات سیاسی و اقتصادی و همچنین حضور کمرنگ سرمایه‌گذاران حقیقی و خروج سریع آنها از بازار در هنگام کاهش شاخص بورس، شواهدی از بروز رفتار گروهی در بورس اوراق بهادار تهران است. این روزها نیز با توجه به اینکه بخش عمده معامله‌گران سهام را تازه‌واردهایی تشکیل می‌دهند که حتی با مبانی مقدماتی بازار سهام نیز آشنایی ندارند، با افزایش کوچک‌ترین فشار فروشی در بازار، خود نیز هراسان به جمع فروشندگان می‌پیوندند.
یکی از اتفاقات روز گذشته بورس تهران، تغییر مسیر سهام پالایشی از سطوح منفی و حتی صف فروش به صف خرید بود. روز یکشنبه خبر رسید نمایندگان مجلس شورای اسلامی، در جریان رسیدگی به طرح برخی احکام مربوط به اصلاح ساختار بودجه کل کشور، با ماده ۸ این طرح موافقت کردند. بر اساس این مصوبه، تنظیم، تدوین و ابلاغ شاخص‌هایی متضمن رعایت عدالت در پرداخت تسهیلات بین استان‌ها بر اساس آیین‌نامه مصوب هیات‌وزیران. در ادامه، نمایندگان مجلس شورای اسلامی با ۱۴۳ رأی موافق، ۵۷ رأی مخالف و ۵ ممتنع از مجموع ۲۵۲ نماینده حاضر در جلسه با اتخاذ تمهیدات لازم جهت ایجاد زیرساخت‌های مورد نیاز برای افزایش فروش نفت خام، گاز و میعانات گازی به پالایشگاه‌ها از طریق اعطای تنفس خوراک موافقت کردند. این تغییر رفتار سهامداران شرکت‌های پالایشی در حالی رقم خورد که کارشناسان معتقدند مصوبه روز یکشنبه مجلس، بر سودآوری پالایشگاه‌های بورسی اثرگذار نیست و تنها شامل طرح‌های جدید پتروپالایشی می‌شود. از این رو بیشترین واکنش به این مصوبه را می‌توان ناشی از رفتارهای هیجانی سهامداران دانست. در مجموع طی معاملات روز گذشته بورس تهران شاهد رشد 6/ 2 درصدی میانگین قیمت سهام زیرمجموعه گروه فرآورده‌های نفتی بودیم.
روز گذشته رضا شیوا، رئیس شورای رقابت از احتمال آزادسازی نرخ برخی خودروهای تولید کشور به دلیل رقابتی بودن تولید و بازار برخی خودروهای همکلاس طی دو هفته آینده خبر داد. خبری که می‌تواند فاصله فعلی موجود میان قیمت کارخانه و بازار را کاهش دهد و احتمالا با استقبال خودروسازان داخلی همراه می‌شود. گروه خودرو و ساخت قطعات در 5 روز معاملاتی گذشته بر مدار منفی حرکت کرده و دیروز نیز شاهد افت 4/ 2 درصدی میانگین سهام زیرمجموعه خود بود.
هرچند شاخص سهام در روزهای گذشته کم نوسان ظاهر شده و حول کانال 5/ 1 میلیون واحد نوسان می‌کند که حتی در روزهای منفی این بازار نیز شاهد طولانی‌تر بودن صف‌های خرید نسبت به صفوف فروش بودیم. در جریان دادوستدهای روز یکشنبه از 331 نماد بورسی فعال، 80 نماد (معادل 24درصد) با صف خریدی به ارزش 1500 میلیارد تومان همراه شدند و در مقابل 74 نماد (معادل 3/ 22 درصد) صف فروش به ارزش 473 میلیارد تومان تشکیل دادند. فرابورس ایران نیز شرایط مشابهی را تجربه کرد و در روزی که شاخص این بازار صعود کم مقدار 02/ 0 درصدی را ثبت کرد، از 128 نماد معامله شده، 38 نماد (معادل 30 درصد) صف خرید به ارزش 538 میلیارد تومان و تنها 25 نماد (معادل 5/ 19 درصد) صف فروش 71 میلیارد تومانی داشتند.
پس از سه روز ثبت خالص خرید از سوی بازیگران خرد سهام، دیروز شاهد جابه‌جایی سهامی به ارزش 111 میلیارد تومان در مسیر حقیقی به حقوقی بودند. در این میان بیشترین خروج سرمایه حقیقی از زیرمجموعه‌های گروه محصولات شیمیایی رقم خورد. به این ترتیب پتروشیمی‌ها در جریان معاملات روز یکشنبه شاهد انتقال سهامی به ارزش 111 میلیارد و 980 میلیون تومان از سبد سهام حقیقی‌ها به پرتفوی سهامداران عمده بازار بودند. رده دوم و سوم لیست فروش حقیقی‌ها نیز به گروه‌های کامودیتی‌محور بازار اختصاص داشت. به‌طوری که گروه فلزات اساسی روز گذشته با خالص فروش 93 میلیارد و 960 میلیون تومانی حقیقی‌ها مواجه شدند. این رقم در گروه چندرشته‌ای صنعتی به 93میلیارد و 170 میلیون تومان رسید. در آن‌سوی بازار، اما دیگر گروه کالایی یعنی فرآورده‌های نفتی مورد اقبال سهامداران حقیقی واقع شد و شاهد جابه‌جایی سهامی به ارزش 229 میلیارد تومان در مسیر حقوقی به حقیقی بود. دیگر سهام موجود در لیست خرید روز گذشته بورس‌بازان خرد را گروه‌های کوچک و ریالی تشکیل می‌دادند که به‌عنوان نمونه می‌توان به گروه قند وشکر، بیمه، زراعت و انبوه‌سازی اشاره کرد.
2323
