صبح روز گذشته 15 اردیبهشت 1400 بود که جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام به ریاست آیت الله آملی لاریجانی برگزار شد. در این جلسه، که با حضور اعضای مجمع و رؤسای قوای مقننه و قضائیه برگزار شد، موضوع مصوبه ایجاد 7 منطقه آزاد تجاری صنعتی و ۱۳ منطقه ویژه اقتصادی، اختلافی مجلس و شورای نگهبان، مورد تصویب قرار گرفت.
به گزارش تابناک اقتصادی، در این جلسه، با رای اکثریت اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، ایجاد ۷ منطقه آزاد تجاری - صنعتی شامل مناطق آزاد تجاری - صنعتی «مهران» در استان ایلام، «سیستان» در استان سیستان و بلوچستان، «بانه» و «مریوان» در استان کردستان، «بوشهر» در استان بوشهر، «قصرشیرین» در استان کرمانشاه، «اردبیل» در استان اردبیل و «اینچه برون» در استان گلستان به تصویب رسید.
همچنین با رای اکثریت اعضای مجمع تشخیص، ایجاد ۱۳ منطقه ویژه اقتصادی شامل مناطق ویژه اقتصادی «لار» و «فسا» در استان فارس، «ابرکوه» و «میبد» در استان یزد، «زنجان» در استان زنجان، «گچساران» در استان کهگیلویه و بویراحمد، «سرو» در استان آذربایجان غربی، «خواف» و «قوچان» در استان خراسان رضوی، «خرم‌آباد» در استان لرستان، «تاکستان» در استان قزوین، «شاهین شهر» در استان اصفهان و «ساوجبلاغ» در استان البرز مورد تصویب قرار گرفت؛ این مصوبه قطعی است و به زودی توسط دولت اجرا می شود.
در ابتدا باید گفت که اصطلاح منطقه آزاد یا ویژه به منطقه ای اطلاق می شود که در آن قوانین تجارتی و اقتصادی نسبت به سایر نقاط سرزمین اصلی آسانگیرانه تر است.
مهم ترین تفاوت های مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی، تفاوت در مقررات روادید برای اتباع خارجی، خرده فروشی کالا و معافیت مالیاتی است. مقررات روادید برای اتباع خارجی در مناطق ویژه بر اساس ضوابط داخل کشور است ولی در مناطق آزاد روادید در مرزهای ورودی اعطاء می شود. خرده فروشی کالا در مناطق ویژه اقتصادی فقط برای اتباع خارجی امکان پذیر است. اما در مناطق آزاد خرده فروشی برای اتباع خارجی و داخلی امکان پذیر است. معافیت مالیاتی به مدت 20 سال در مناطق آزاد وجود دارد و در مناطق ویژه اقتصادی تخفیف مالیاتی طبق مقررات داخل کشور است.
جدول زیر که از گزارش مرکز پژوهش های مجلس استخراج شده است امتیازات ارائه شده در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی را نشان می دهد.
اهدافی که برای ایجاد مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی در قوانین در نظر گرفته شده است شاید بتواند مزایای تشکیل این مناطق آزاد و ویژه اقتصادی را تشریح کند.
ماده 1 قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری-صنعتی ایران هدف از تاسیس این مناطق را تسریع در انجام امور زیربنایی، عمران و آبادانی، رشد و توسعه اقتصادی، سرمایه گذاری و افزایش درآمد عمومی، ایجاد اشتغال سالم و مولد، تنظیم بازار کار و کالا، حضور فعال در بازارهای جهانی و منطقه ای، تولید و صادرات کالاهای صنعتی و تبدیلی و ارائه خدمات عمومی می داند. همچنین به موجب ماده 1 قانون تشکیل و اداره مناطق ویژه اقتصادی ایران، هدف از تاسیس مناطق ویژه پشتیبانی از فعالیت های اقتصادی و برقراری ارتباط تجاری بین المللی و تحرک در اقتصاد منطقه ای و تولید در پردازش کالا، انتقال فناوری، صادرات غیرنفتی، ایجاد اشتغال مولد و جلب و تشویق سرمایه گذاری داخلی و خارجی، صادرات مجدد، عبور خارجی (ترانزیت) و انتقال کالا (ترانشیب) تعیین شده است.
دکتر محسن رضایی دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام در پایان جلسه روز گذشته مجمع تشخیص در گفتگو با خبرگزاری صداوسیما، با اعلام خبر تصویب لایحه ایجاد مناطق آزاد تجاری صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی و نقش آن در شکوفایی اقتصاد استانها و توسعه تجارت خارجی با کشورهایی همسایه در چارچوب دیپلماسی همسایگی، گفت: مصوبه ای که امروز مجمع تشخیص مصلحت نظام پیرامون این لایحه انجام داد، به جز پنج مورد، بقیه در استانهای مرزی و با هدف استفاده از فرصتها جهت توسعه توان تجارت خارجی کشور در پیوند با اقتصاد کشورهای همسایه بوده است و همراه با اصلاحاتی هم در محتوا و هم در تعداد مناطق آزاد انجام شده است.
دبیر مجمع تشخیص افزود: از نکات مهمی که مورد توجه اعضای محترم مجمع تشخیص بود، استفاده از فرصت ها بود. در استان هایی مثل ایلام از نفت و گاز تا معادن و منابع طبیعی وجود دارد، همچنین نزدیکی ایلام به مرکزیت عراق یک فرصت بزرگ برای رونق اقتصاد آن استان و کل اقتصاد کشورمان است.
رضایی افزود: منطقه آزاد تجاری صنعتی سیستان در استان سیستان و بلوچستان می تواند تکمیل کننده نقش منطقه آزاد چابهار باشد؛ به دلیل وجود فرودگاه بین المللی و همچنین ارتباط نزدیکی که این منطقه با مرز افغانستان دارد، می تواند تجارت کشورمان را با افغانستان تقویت کند.
دبیر مجمع تشخیص افزود: ایجاد منطقه آزاد تجاری صنعتی بانه و مریوان در استان کردستان و نیز ایجاد منطقه آزاد در قصرشیرین در استان کرمانشاه که هر 3 شهر از مزیت همسایگی عراق برخوردارند، می تواند فرصت های قابل توجهی اقتصادی در ارتباط با شمال عراق برای این دو استان و کل کشورمان ایجاد کند.
رضایی گفت: منطقه آزاد تجاری صنعتی بوشهر که با یک فاصله دریایی کوتاه 200 – 300 کیلومتری با همسایگان متعددمان در خلیج فارس از جمله کویت، قطر و امارات ارتباط دارد، می تواند باعث رونق اقتصاد استانهای مرزی و رشد تجارت کشورمان با همسایگان شود.
رضایی افزود: منطقه آزاد تجاری صنعتی اردبیل در استان اردبیل که فاصله ای کمی تا شهرهای اصلی جمهوری آذربایجان دارد، می تواند علاوه بر کمک به اقتصاد استان، به کل اقتصاد کشور کمک کند. اکنون شاهد هستیم سرمایه گذاران دیگری مثل ترکیه و رژیم صهیونیستی آمده‌اند و در جمهوری آذربایجان سرمایه‌گذاری کرده اند. کشور جمهوری آذربایجان و اکثریت مردم آن کشور، آمادگی دارند تجارت با ایران را گسترش بدهند و امیدواریم منطقه آزاد اردبیل و فعالان اقتصادی استان اردبیل زمینه استفاده از این فرصت را فراهم کنند.
دبیر مجمع تشخیص گفت: ایجاد منطقه آزاد تجاری صنعتی اینچه برون در استان گلستان، بسیار کلیدی است و می تواند زمینه تجارت زمینی با کشورهای مختلف بویژه ترکمنستان را فراهم کند.
دکتر رضایی در ادامه افزود: کشور ما و دولت، نیازمند یک اصلاحات جدی در مناطق آزاد قبلی است که ما سعی کردیم در مناطق جدید، این اصلاحات را اعمال کنیم. توسعه اقتصادی کشورمان، نیاز به یک قانون جدید مناطق آزاد دارد و امیدوارم مجلس شورای اسلامی، قانون جدیدی را در این باره تصویب کند. قانون جدید مناطق آزاد تجاری صنعتی، با گذشت حدود بیست سال از تصویب قانون قبلی، می‌تواند یک تحول جدی در اقتصاد کشور به وجود آورد. امیدواریم طی دو سه ماه آینده، قانون جدید مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی، از تصویب مجلس شورای اسلامی بگذرد.
