میلیون‌ها نفر در سراسر جهان اکنون در کمال امنیت واکسن کووید-۱۹ را دریافت کرده‌اند و بنابراین یک قدم به بازگشت زندگی به حالت عادی و انجام دادن کارهایی که همگی عاشق‌شان هستیم نزدیک‌تر شده‌ایم. برای برخی از مردم، دریافت واکسن از بزرگ‌ترین اولویت‌های زندگی است، اما برخی دیگر هم به شکلی قابل درک سوالاتی راجع به پروسه دریافت واکسن دارند و می‌خواهند بدانند که وقتی نوبت‌شان رسید، باید منتظر چه باشند.
در این مقاله به گردآوری نظرات متخصصین یونیسف، سازمان بهداشت جهانی و سازمان درمان و پیشگیری بیماری آمریکا پرداخته‌ایم تا ببینیم پروسه واکسینه‌سازی چطور انجام می‌شود و در سه مرحله‌ی قبل واکسن، حین دریافت واکسن و بعد از آن باید چه کنید.
به اندازه کافی تحقیق کنید. اطلاعات دروغین زیادی راجع به واکسن‌های مختلف در دنیای آنلاین یافت می‌شود و بنابراین مهم است که اطلاعات خود را از منابع قابل اعتماد مانند یونیسف و سازمان بهداشت جهانی به دست آورید. اگر برایتان سوال است که چرا باید واکسن کووید-۱۹ را دریافت کنید، به صحبت با یک پزشک متخصص بپردازید. در حال حاضر افرادی که وضعیت سلامتی خاصی دارند نباید واکسن کووید-۱۹ دریافت کنند تا از بروز اثرات جانبی وخیم جلوگیری شود. اگر این شرایط‌ها را دارید، دریافت واکسن لزوما ایده خوبی نخواهد بود:
از خودتان مراقبت کنید. در روز پیش از دریافت واکسن، شب را خوب بخوابید و به اندازه کافی آب بنوشید تا روز بعد بهترین احساس ممکن را داشته باشید.
تمام واکسن‌های کووید-۱۹، فارغ از اینکه توسط چه شرکت و چه کشوری تولید شده‌اند، به شکلی یکسان وارد بدن شما می‌شوند. این واکسن به عضله بازوی دست راست شما تزریق می‌شود. پروسه تزریق تنها چند ثانیه طول می‌کشد و احتمالا اندکی درد را به همراه داشته باشید. هنگامی که برای دریافت واکسن به مرکز درمانی مورد نظر مراجعه کردید، در تمام مدت ماسک به صورت بزنید و صورت‌تان را نیز در خلاف جهت مسئول واکسینه بچرخانید. به این ترتیب هر دو در امنیت خواهید بود.
اگر احساس اضطراب و نگرانی دارید:
ارتباط برقرار کنید. اجازه دهید متخصصین سلامت از وضعیت سلامت شما باخبر شوند و در صورت نیاز، ملاحظات خاص را در پیش بگیرند. برای مثال اگر حامله هستید یا سیستم ایمنی ضعیفی دارید، پزشکان حتما باید از موضوع باخبر باشند.
سوابق پزشکی را نگه دارید. بعد از دریافت واکسن، کارتی در اختیارتان قرار می‌گیرد که می‌گوید کدام واکسن کووید-۱۹ را دریافت کرده‌اید، چه زمان دریافت کرده‌اید و در کجا. این کارت را حتما پیش خود نگه دارید تا در آینده و در صورت نیاز، بتوانید به پزشکان ارائه‌اش کنید.
بعد دریافت واکسن چه کنیم؟
واکسن نمی‌تواند بابت بروز عفونت کووید-۱۹ در بدن شما شود و با دریافت دوز کامل آن احتمال ابتلای وخیم به بیماری کاهش می‌یابد. در حال حاضر مشخص نیست که واکسن‌ها احتمال انتقال بیماری از سوی شما را چقدر کاهش می‌دهند. بنابراین مهم است که کماکان به پیروی از پروتکل‌های بهداشتی ادامه دهید.
برای محافظت از خودتان و خانواده، دوستان و همکاران، باید کماکان به انجام این کارها ادامه دهید:
اگر این نخستین دوزی است که دریافت کرده‌اید، باید کارت سابقه واکسینه خود را برای جلسه بعدی که می‌تواند بین ۳ الی ۱۲ هفته دیگر تنظیم شود نگه دارید. لازم است که هر دو دوز واکسنی یکسان را دریافت کنید تا به بیشترین سطح از محافظت در برابر کووید-۱۹ دست یابید.
اثرات جانبی
مثل هر داروی دیگری، واکسن‌ها می‌توانند منجر به بروز اثرات جانبی در بدن شما شوند. اکثر این اثرات خفیف و کوتاه‌مدت هستند و ضمنا همه مردم نیز به آن‌ها دچار نمی‌شوند. حتی اگر بعد از دریافت نخستین دوز علائمی از خود نشان دادید، همچنان لازم است دوز دوم را دریافت کنید.
اگرچه دوز نخست واکسن می‌تواند از شما به شکلی نسبی در برابر بیماری محافظت کند، اما شدیدا توصیه می‌شود که دوز دوم را نیز دریافت کنید تا به بهترین شکل از محافظت در برابر بیماری دست پیدا کنید.
از جمله اثرات جانبی رایج در روزهای اول و دوم می‌توان به این‌ها اشاره کرد:
از سوی دیگر این احتمال وجود دارد که شاهد علائمی شبیه به آنفلوانزا باشید و برای یک یا دو روز، دچار لرز شوید. اما حواستان باشد که تب بالا در عین حال می‌تواند نشان دهد که به کووید-۱۹ یا عفونتی دیگر مبتلا شده‌اید. در این صورت می‌توانید استراحت کرده و مقادیری نرمال از استامینوفن (براساس راهنمای داخل جعبه) را مصرف کنید تا احساس بهتری داشته باشید.
یک اثر جانبی نه‌چندان رایج، ورم غدد زیر بغل یا گردن در طرف همان بازویی است که واکسن به آن تزریق شده. این مشکل می‌تواند تا ۱۰ روز ادامه یابد، اما اگر بیشتر طول کشید باید به ملاقات پزشک بروید. اگر در هفته‌های بعد از دریافت واکسن وقت ماموگرافی دارید، هنگام تصویربرداری باید حتما به دریافت واکسن اشاره کنید.
اگر نگران علائم بودید باید چه کنید؟
علائمی که بالاتر به آن‌ها اشاره کردیم معمولا کمتر از یک هفته به قوت خود باقی می‌مانند. اگر علائم‌تان به مرور زمان بدتر شدند یا احساس نگرانی می‌کردند، با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید. اگر در صدد دریافت مشاوره از یک پزشک متخصص بودید، حتما راجع به واکسن خود به او بگویید و کارت واکسینه‌سازی خود را نشان او دهید تا بتوانند شرایط را با دسترسی به اطلاعات کافی بسنجند.
اخیرا گزارش‌هایی راجع به موارد بسیار نادر لختگی خون و خون‌ریزی‌های نامتعارفق پس از دریافت واکسن استرازنکا به گوش می‌رسد. در حال حاضر مشخص نیست که چه فاکتورهایی منجر به وقوع این موارد نادر (۴ الی ۶ نفر در هر یک میلیون نفر) می‌شوند. با این همه بعد از یک فاز توقف تزریق واکسن استرازنکا در بسیاری از کشورهای جهان، آژانس محصولات دارویی و سلامت بریتانیا، سازمان بهداشت جهان و همینطور آژانس دارویی اروپا به این نتیجه رسیدند که خطر مرگ ناشی از استرازنکا، به مراتب کمتر از خطر مرک پس از ابتلا به کووید-۱۹ است.
اگر هر یک از علائم زیر را در بازه‌ی ۴ روز الی ۴ هفته بعد از دریافت واکسن تجربه کردید، باید فورا در پی دریافت مشاوره پزشکی باشید:
آیا اثرات جانبی هر دوز متفاوت است؟
تمام واکسن‌های کووید-۱۹ به شکلی یکسان ساخته نشده‌اند. برخی از این واکسن‌ها پس از دریافت دوز نخست علائم بیشتری به وجود می‌آورند و علائم برخی دیگر پس از دریافت دوز دوم بروز می‌کند. اما شکل اثرات جانبی یکسان است و باید تنها یک یا دو روز به طول بینجامد.
آیا امکان ابتلا به کووید-۱۹ به خاطر واکسن وجود دارد؟
امکان ابتلا به کووید-۱۹ بعد از دریافت واکسن وجود ندارد، اما این احتمال را باید در نظر داشت که شاید پیشتر به کووید-۱۹ مبتلا شده باشید و هنگام دریافت واکسن هنوز از وجود آن در بدن خود باخبر نشده باشید.
برجسته‌ترین علائم کووید-۱۹، یک یا چند موردی هستند که پایین‌تر لیست شده:
این امکان وجود دارد که تا دو روز بعد از دریافت واکسن احساس تب و لرز کنید، اما اگر تب و لرز ادامه یافت یا دیگر علائم مربوط به کووید-۱۹ بروز کرد باید در خانه بمانید و وقتی برای پشت سر گذاشتن تست کرونا تعیین کنید.
بعد از دریافت واکسن می‌توان به فعالیت‌های روزانه بازگشت؟
مادامی که بدن‌تان حس خوبی داشته باشد، قادر به بازگشت به فعالیت‌های روزانه خود هستید. اگر به صورت خاص در دست‌تان احساس خشکی می‌کنید، احتمالا قادر به بلند کردن اجسام سنگین‌وزن نباشید. اگر احساس ناخوش احوالی یا خستگی می‌کنید، باید به استراحت ادامه دهید و از فعالیت‌های خطرناک مانند رانندگی پرهیز کنید.
آیا واکسن از شما محافظت خواهد کرد؟
واکسن کووید-۱۹ پس از نمایش توانایی‌اش در کاهش خطر ابتلا به کووید-۱۹ و یا ابتلای وخیم به این بیماری مرگبار به دست شما رسیده است. هرکدام از واکسن‌ها در فاز آزمایش‌های بالینی خود روی بیش از ۲۰ هزار نفر آزموده شده‌اند و برخی راهشان را به دیگر کشورهای جهان نیز باز کرده‌اند تا اثرگذاری‌اش روی نژادهای گوناگون بررسی شود.
ممکن است چند هفته طول بکشد تا بدن شما برای مقاومت کامل در برابر بیماری آماده شود. درست مانند هر داروی دیگری، هیچ واکسنی ۱۰۰ درصد موثر نیست و بنابراین همچنان باید ملاحظات توصیه شده را ادامه دهید تا شانس عفونت به صفر برسد. برخی از مردم حتی بعد از دریافت واکسن هم به کووید-۱۹ مبتلا خواهند شد، اما با این فرق که بیماری وخامت به مراتب کمتری می‌یابد.
