به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا ، یکی از سوالاتی که اغلب پدر و مادرها می‌پرسند این است که «سال گذشته، شاهد مرگ تعدادی از دوستان‌مان بودیم و صحبت‌های کوتاهی درباره مرگ و مراسم خاکسپاری داشتیم. با این حال، به‌تازگی یکی از بستگان نزدیک‌مان فوت کرده است. ما با او و بچه‌هایش رابطه نزدیکی داشتیم، الان نمی‌دانم که آیا باید فرزندم را به مراسم خاکسپاری ببرم یا نه. او فقط 4سال دارد. آیا این سن، سن کمی برای این کار است؟» فرقی نمی‌کند که بردن بچه‌ها به مراسم خاکسپاری امری عادی و پیش پا افتاده باشد یا نه، در هر صورت این مسئله یکی از نگرانی‌های عمده والدین محسوب میشود و ربط زیادی هم به سن خاص فرزندتان ندارد بلکه بیشتر به میزان درک و بلوغ و نوع گفت‌وگوی شما با او ارتباط پیدا می‌کند. در این مطلب نکات جالبی راجع به این موضوع برای‌تان می‌گوییم تا بدانید در چنین شرایطی باید چه کاری انجام دهید.
بچه‌ها از سه سالگی با مفهوم مرگ آشنا می‌شوند، به‌همین دلیل وقتی مادرشان خواب است، انگشت‌شان را در چشم او فرو می‌برند تا مطمئن شوند نمرده، پس سانسور واقعیت مرگ سودی به حال کودکان ندارد و دور بودن بچه‌ها از مراسم خاکسپاری و عزاداری عزیزان‌شان، پذیرش سوگواری را برای آنها کند و سخت می‌کند و حتی باعث میشود در آینده برخوردی بیمارگونه با آن داشته باشند. اگر کودکی که عزیزش را از دست داده، مراسم خاکسپاری را نبیند و در مراسم ختم شرکت نکند، انکار واقعیت در ذهن او جایش را با پذیرش آن عوض می‌کند. اگر کودک‌تان عزادار است، غم از دست دادن را از او نگیرید. برعکس، شما هم اجازه دارید پیش چشم او ناراحت باشید و حتی گریه کنید. اجازه دهید در تمام مراسم خاکسپاری حضور داشته باشد و پا به پای شما برای پذیرش واقعیت آماده شود. اگر کودک شما از بروز غم‌هایش خجالت بکشد یا بترسد، نمی‌تواند با آنها کنار بیاید و زندگی طبیعی را آغاز کند.
احتمالا کودک شما تنها کسی نیست که باید به رفتارش توجه کنید. درحالی‌که مراسم خاکسپاری باید ساکت و آرام و جدی برگزار شود، با این حال انتظار می‌رود که در بعضی جاها، افرادی حضور داشته باشند که به شدت احساساتی و متاثر باشند. احتمالا در این مراسم افرادی هستند که در حال سوگواری‌اند، از‌جمله افرادی که با صدای بلند گریه می‌کنند یا از شدت غم شیون می‌زنند، از حال می‌روند و چیزهایی می‌گویند که شاید برای کودک‌تان خوشایند نباشد. اگر می‌دانید که کودک‌تان با حس همدلی عمیقی نسبت به اطرافیان خود واکنش نشان می‌دهد، بهترین کار این است که در چنین شرایطی مراسم را ترک کنید. اگر نمی‌دانید که کودک‌تان چه‌جور واکنشی خواهد داشت، بهترین کار این است که بلافاصله درباره این مسئله با او صحبت کنید.
روانشناسان پیشنهاد می‌کنند پدر و مادر مطمئن شوند که خود بچه‌ها می‌خواهند در تشییع جنازه شرکت کنند، نه اینکه آنها را مجبور به این کار کنند. آنها باید از فرزند خود بپرسند آیا دوست دارد در مراسم شرکت کند یا خیر. برای مثال به فرزندشان بگویند «بعضی بچه‌ها در این جور مراسم شرکت می‌کنند و بعضی هم شرکت نمی‌کنند. تو کدام را انتخاب می کنی؟» البته کودکان باید بدانند در تشییع جنازه و مراسم یادبود چه کار کنند یا چه اتفاقی می‌افتد، لذا کسی که خیلی متالم نیست، باید به سوالات آنان جواب بدهد و آنان را راهنمایی کند. گفتن از اینکه مرگ پایان همه چیز نیست و زندگی دیگری برای متوفی وجود خواهد داشت، می‌تواند تا حد زیادی موضوع مرگ را برای کودکان قابل پذیرش کند. به‌علاوه کاری کنید که کودک‌تان از مرگ نترسد و آن را با تنهایی، تاریکی، وحشت و... مساوی نداند. به او بگویید کسی که مرده در کنار خداست و خدا با او مهربان است. به او بفهمانید که مرگ یک غول وحشتناک نیست که عزیزان‌مان را از ما بگیرد. اگرچه دیگر فرد از دست رفته را نخواهیم دید اما کسی که مرده در عذاب و تاریکی نخواهد بود. گفتن از این مسائل باعث میشود که کودک مرگ را راحت‌تر بپذیرد چراکه معمولا خردسالان و حتی برخی بزرگسالان، مرگ را با تاریکی و وحشت برابر می‌دانند.
هر‌چه سریع‌تر بهتر است درباره مرگ با کودک‌تان صحبت کنید. اگر خیلی احساساتی و نگران این هستید که نتوانید جلوی احساسات‌تان را بگیرید و ناگهان بزنید زیر گریه، پیش از آنکه بخواهید با او شروع کنید به صحبت کردن، زمانی را برای دل خودتان به غمگساری و سوگواری اختصاص دهید. سعی نکنید که تا از بین رفتن بخش زیادی از حزن و اندوه‌تان برای این کار صبر کنید چراکه در هر حال این چیزها و اتفاقات زمان زیادی می‌برد تا برای آدم کمرنگ شود و از طرفی شما هم می‌خواهید کودک‌تان را از این مسئله آگاه کنید که اگر آدم نسبت به مرگ و فقدان کسی ناراحت باشد، کاملا طبیعی است. سعی کنید کودک‌تان را در همین سطح از درک و شناختی که دارد، بپذیرید و با‌توجه به سایر موقعیت‌هایی که ممکن است پیش بیاید یا شاید هم نیاید، صحبت را آغاز کنید. با ساده‌ترین عبارت‌ها و اصطلاحات برای او توضیح دهید که مرگ چیست. برای مثال می‌توانید بگویید «پسرخاله مامان مرده؛ این یعنی که دیگر زنده نیست و نمی‌توانیم دوباره او را ببینیم.» از گفتن عبارت‌های نامشخص و مبهم خودداری کنید (عبارت‌هایی مانند مرحوم شدن، چشم از جهان فرو بستن یا رحلت کردن) و تا حد امکان سعی کنید حرف‌های‌تان خیلی ملموس و واقعی باشد. همچنین بهتر است به کودک نگویید که فرد مرحوم مثلا رفته است بخوابد و دیگر هیچ‌وقت بیدار نمی‌شود. خواب، بخش اساسی زندگی کودک است که باید با آن ارتباط برقرار کند و از طرفی ممکن است این ترس و وحشت در او ایجاد شود که اگر او هم بخوابد، دیگر هرگز بیدار نخواهد شد. بعد از آنکه درباره هر آنچه از مرگ می‌دانستید با کودک‌تان صحبت کردید، دیگر او را به حال خود بگذارید چون قطعا سؤالات زیادی برایش پیش خواهد آمد که باید در آینده‌ای نزدیک احتمالا به آنها جواب دهید. اگر دیدید مسئله برای کودک‌تان به خوبی جا نیفتاده یا هنوز برایش گنگ است، سعی کنید به‌طور مداوم درباره این موضوع با او صحبت نکنید و ترجیحا هم لازم نیست جواب خیلی واضحی به او بدهید. به‌ندرت پیش می‌آید کودکان بتوانند خیلی سریع چنین وضعیت پیچیده‌ای را پردازش یا هضم کنند. تنها بهتر است به‌دنبال فرصت‌هایی باشید که بعدا طی آن کمی داستان را برایش روشن‌تر کرده و فعلا شرایط را چندان سخت نکنید.
بهتر است سایر صحبت‌هایی که می‌توانید با کودک‌تان داشته باشید، درباره خود مراسم خاکسپاری باشد. همان‌طور که درباره مراجعه به پزشک یا رفتن به شهربازی با او حرف می‌زنید، باید او را از این مسئله آگاه کنید که وقتی به مراسم خاکسپاری می‌روید قرار است چه اتفاقی بیفتد. بهتر است اول درباره چیزهایی صحبت کنید که درک‌شان برای او ساده‌تر است، مثلا اینکه چه لباسی بپوشد، سرویس رفتن به مراسم از کجا خواهد بود و چه کسی آنجا حضور خواهد داشت که او می‌شناسد. حتما در این باره با او صحبت کنید که باید در آنجا چه رفتاری داشته باشد یا افرادی که آنجا هستند به چه شکل گریه یا سوگواری خواهند کرد. حتی اگر برای او توضیح دهید که دوست دارید او در آنجا چه رفتاری داشته باشد، با این حال باز داریم درباره یک کودک صحبت می‌کنیم نه آدم بزرگ؛ به سختی می‌توان پیش‌بینی کرد که حتی در بهترین شرایط، چه اتفاقی خواهد افتاد. اما اگر دیدید شرایط به نحوی است که بهتر است کودک‌تان آنجا نباشد، بلافاصله او را از آنجا ببرید. اگر برای سلامت روانی شخصی‌تان این مسئله بسیار حائز‌اهمیت است که به‌طور کامل در مراسم حضور داشته باشید، سعی کنید یک دوست نزدیک یا پرستار کودک هم در این مراسم همراه‌تان باشد تا در فرصت مناسب و در صورت لزوم اگر کودک خسته شده یا سر و صدا ایجاد کرد، او را از مراسم بیرون ببرد و با او قدم بزند. بهتر است اسنک، نوشیدنی و چیزهای مناسب برای بازی کودک دم‌دست‌تان باشد تا در صورت لزوم در‌اختیارش بگذارید.
اول از همه اینکه اصلا نگران نباشید. مفهوم مرگ واقعا چیزی نیست که کودک بتواند تمام و کمال آن را درک کند و این فرآیند شاید سال‌ها طول بکشد. این مسئله با صحبت کردن و توضیح یکسری مسائل برای او میسر میشود، خصوصا وقتی به سن و سال بلوغ رسیده و فردی هم که مرده رابطه بسیار نزدیکی با او داشته است (مثل پدر یا مادر، خاله یا عمه یا پرستار). مرگ حیوان خانگی یا گل یا فقدان دوستی که فوت کرده، همه و همه می‌تواند درک و شناخت او را از غمگساری و سوگواری بالا ببرد. هر وقت دیدید که به لحاظ احساسی در شرایط نسبتا خوبی هستید، بهتر است در این زمینه با کودک‌تان صحبت کنید. اصلا نگران نباشید که وسط کار اشک‌تان در بیابد. نکته مهم اینجاست که کودک ببیند ناراحتی و حزن و اندوه بخش طبیعی این فرآیند است.
به محض آماده شدن سنگ روی قبر باید کودکان 6سال را به گورستان برد تا نوشته روی قبر را بخوانند و به این ترتیب متوجه شوند فرد متوفی دیگر بر‌نمی‌گردد. صحبت نکردن درمورد مرگ عزیز باعث میشود سوگ در کودک بیمارگونه شود و روند طبیعی خود را طی نکند. باید درمورد خاطرات خوش فرد متوفی در خانه صحبت کرد تا کودک خاطرات شیرین را به یاد بسپارد. فیلم‌های عزیز فوت شده باید با کودک دیده شود تا او بفهمد این فرد از یاد نرفته و در قلب همه هست. جمع کردن عکس‌ها کار درستی نیست، باید همه چیز به روال قبل باشد.
هرگز نباید به کودک دروغ گفت. بیان پاسخ‌هایی مثل اینکه پدر یا مادر تو به سفر رفته‌اند، باعث میشود کودک با مشاهده به سفر رفتن هر یک از اطرافیان دچار اضطراب شود. اگر به کودک بگویند والدین تصادف Crash کرده‌اند و در بیمارستان هستند، اسم بیمارستان باعث بالا رفتن اضطراب کودک میشود چون در نظر او هر شخصی وارد بیمارستان شود، بازگشت ندارد. هر پاسخی باید به نحوی باشد که سطح اضطراب کودک را بالا نبرد. اگر کودک برای عزیز از دست رفته دلتنگی می‌کند، اگر توانایی نوشتن دارد از او بخواهید نامه بنویسد.
اگر می‌دانید که کودک‌تان با حس همدلی عمیقی نسبت به اطرافیان خود واکنش نشان می‌دهد، بهترین کار این است که در چنین شرایطی مراسم را ترک کنید. اگر نمی‌دانید که کودک‌تان چه‌جور واکنشی خواهد داشت، بهترین کار این است که بلافاصله درباره این مسئله با او صحبت کنید.
