همشهری آنلاین _ سحر جعفریان: بیش از ۲۰ بانوی فعال و نیکوکار در محله‌های منطقه برگزیده شده‌اند که هریک با توجه به موضوع فعالیت‌های خود از خدمت‌رسانی به بانوان سرپرست خانواده گرفته تا کودکان‌کار و کارآفرینی، سال‌ها تجربه را به دوش می‌کشند. در این گزارش با تعدادی از بانوان منتخب به گفت‌وگو نشسته‌ایم و آنها از فعالیت‌های نیکوکارانه خود و تأثیراتش در محله می‌گویند.
- مهربانی را از مادرم یاد گرفتم
از همان کودکی به سبب داشتن پدر و مادری خیّر با فرهنگ مهرورزی و کمک به دیگران مانوس بود. اینکه کسی دست خالی از در خانه‌ات نرود، یک سنت بود که مادر بر آن تأکید داشت. اینها را «کبری وادی‌زاده» ساکنان قدیمی محله «مهرآباد» می‌گوید و ادامه می‌دهد: «پس از اخذ مدرک فوق دیپلم، مدتی در یک شرکت خدماتی به‌عنوان مسئول دفتر مشغول کار بودم. به موجب آن با بانوانی آشنا شدم که شرایط مالی مساعدی نداشتند و با سختی و زحمت روزگار خود و خانواده یشان را می‌چرخاندند. مدتی هم در یک مرکز آموزشی به‌عنوان معلم سرگرم تدریس بودم. به یاد دارم که همه حق‌التدریس‌های آن سال را به بانوانی که شناسایی کرده بودم، اهدا کردم. لذتی وصف‌ناپذیر داشت. دستم خالی شد اما انگار به گفته مادرم، دلم از مهربانی و آرامش پُر شد.
یکی از دوستانم که الان نیز با هم مشارکت داریم، از کارم استقبال کرد و پیشنهاد داد فعالیت‌های نیکوکارانه را در کنار یکدیگر ادامه دهیم. از آن زمان تا به امروز، ۲۲ سال می‌گذرد و ما همچنان به دنبال فعالیت‌هایی هستیم که در نهایت گره از گرفتاری هم‌محله‌ای‌هایمان باز شود.» وادی‌زاده که فرمانده پایگاه بسیج (خواهران) «شهید صفری است»، می‌افزاید: «به کمک بسیجیان و اهالی قدیمی محله «مهرآباد»، خانواده‌های نیازمند و آبرومند را شناسایی می‌کنیم. برخی از بانوان به تحقیق‌های نامحسوس درباره صحت و سقم ماجرای زندگی آن خانواده‌ها می‌پردازند.
پس از تأیید، پرونده‌ای تشکیل می‌شود. در حال حاضر، ۵۳۰ پرونده داریم که انواع خدمات به دقت و عدالت به آنها ارائه می‌شود. توزیع بسته‌های ارزاق مناسبتی، کارت هدیه، خدمات متنوع از تعمیر لوازم تا بازسازی خانه، آموزش‌های تخصصی و کارآفرینی، تسویه حساب‌های دفتری، اشتغالزایی، ایجاد شرایط ازدواج‌های آسان، تهیه جهیزیه، اقدامات گروه‌های جهادی از جمله این خدمات است. خیّران بسیاری هم در این مسیر همراهمان هستند که از نذورات مادی و معنوی، صدقات و فطریه‌ها برای مهروزی به دیگران بهره‌مند می‌شویم. بسیاری از متخصصان در حوزه‌های مختلف مانند پزشکی و آموزشی اعلام آمادگی کرده‌اند تا در زمان مناسب به‌صورت رایگان خدمات ارائه دهند.»
- با کمک اهالی گره‌گشایی می‌کنیم
داستان تأسیس مرکز نیکوکاری «باب الحوائج» در محله «دکتر هوشیار» از سوی «سید سکینه آقایی نیارکی» به حدود سال‌های ۱۳۹۶ بازمی گردد که تا پیش از آن به‌صورت پراکنده با همراهی همسایه‌ها به جمع‌آوری کمک‌های نقدی ویژه خانواده‌های نیازمند و دارای فرزند معلول می‌پرداخت. آقایی می‌گوید: «در محله تعداد بانوانی که به دنبال منبع درآمد بودند در حال افزایش بود و ما هم به فکر افتادیم تا کارگاه کارآفرینی راه‌اندازی کنیم. یک کارگاه خیاطی که ابتدا در یکی از کارگاه‌های سرای محله دکتر هوشیار فعال بود و پس از مدتی مرکز نیکوکاری باب‌الحوائج را زیر نظر کمیته امداد «امام خمینی» (ره) راه‌اندازی کردیم. خیاطی و ساخت زیورآلات به بانوان آموزش می‌دادیم و برایشان بازار کار فراهم کردیم. تهیه سبد کالا و آزادسازی زندانیان جرائم غیرعمد و مالی هم از دیگر از اقدامات مرکز است که اهالی در به ثمر رسیدن آنها بسیار یاری می‌رسانند.»
مؤسس مرکز نیکوکاری محلی می‌افزاید: «گره‌گشایی‌های دیگر نیز با توجه به فرهنگ «ریش سفیدی» که از دیرباز بین اهالی محله‌ها به‌ویژه در جنوب شهر مرسوم بوده است، انجام می‌شود. اگر کدورتی به هر دلیل بین اهالی به وجود بیاید یا اختلافی سبب جدایی فرد یا افرادی شده باشد تا جایی که حقی ضایع نشود، ورود می‌کنیم و مشکل را مرتفع می‌سازیم. کاش این فرهنگ ریش‌سفیدی در سطوح دیگر جامعه گرامی داشته می‌شد و تعاملات براساس آن پیش می‌رفت.»
- با حمایت، گره‌های بیشتری باز می‌شود
نهادها و سازمان‌های دولتی با حمایت از انجمن‌های مردمی می‌توانند ضمن حصول بهترین نتیجه، الگویی مناسب از فرهنگ مهرورزی ارائه دهند. «منیره رضایت»، مددکار اجتماعی و بانوی خیّر محله «شمشیری» با بیان این مطلب می‌گوید: «نزدیک به ۱۰ سال است که فعالیت‌های خود را براساس رشته تحصیلی‌ام در محله آغاز کردم. همیشه دوست داشتم به دیگران کمک کنم. همین احساس و تمایل سبب شد تا در دانشگاه، رشته «مددکاری» بخوانم. سال ۱۳۹۲ به سرای محله «شمشیری» مراجعه کردم و در خانه «رفاه» سرا مشغول به کارهای داوطلبانه شدم. بانوان بی‌سرپرست یا بدسرپرست را شناسایی می‌کردیم و نیازهای طبقه‌بندی شده‌شان را پاسخ می‌دادیم. به‌تدریج فعالیت‌هایمان را سامان دادیم و برای هر گروه از خدمات، فردی را به‌عنوان مسئول تعیین کردیم.
کار ثواب اتفاق می‌افتد اما اگر حمایت‌های دولتی و سازمان‌های بالادستی باشد، روال برخی کارها و فعالیت‌ها تسهیل می‌شود و در کار خدمت‌رسانی ما هم گرهی نمی‌افتد.» هم‌محله‌ای خیر، از کمک‌هایی می‌گوید که تاکنون بیشترین تکرار و فراوانی را در ارائه داشته اند: «بضاعت مالی محدود به سبب نداشتن تحصیلات و تخصص ویژه در بازار کار موجب شده است تا اهدای سبد کالا در این محله، بیشترین فراوانی را داشته باشد. به‌گونه‌ایی که تقریباً همه کمک‌های نقدی که از خیّران دریافت می‌کنیم، صرف تهیه سبد کالا می‌شود. در رتبه دوم، مشاوره و کارگاه‌های روان‌شناسی قرار دارد که آن هم ریشه در ناآگاهی افراد نسبت به مسائل زندگی، از شیوه ارتباطات و تعامل‌ها گرفته تا مهارت حل مشکلات، دارد. معمولاً برای افرادی که از تنهایی در دوران سالمندی رنج می‌برند و به دنبال هم صحبت هستند، نسخه داشتن یک همراه و همدل را می‌پیچیم. تا جایی هم که امکان داشته باشد برای پیدا کردن یک همراه خوب با توجه به معیارهای فرد تنها، جست‌وجو می‌کنیم. تا به امروز سبب وصلت بسیاری از مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها شده‌ایم.»
- مهارتم را نذر درمان نیازمندان کردم
از یک نذر ساده در دوره دانشجویی آغاز شد. نذر کرده بود اگر پس از طی کردن فراز و نشیب‌های تحصیل در رشته پزشکی، مطبش را راه‌اندازی کند، افراد و خانواده‌های نیازمند را رایگان ویزیت کند. «زهرا خرمنگیر»، پزشک متخصص «بیماری‌های زنان» و کارشناس ارشد «طب سنتی» بالاخره مطبش را در ۱۳۷۵ در محله شمشیری راه‌اندازی کرد و از همان سال، پای قرارش ماند: «سکونت در محله شمشیری سبب شد تا خانواده‌های بسیاری را شناسایی کنم که از عهده پرداخت هزینه ویزیت برنمی آمدند. بنابراین رایگان معاینه‌شان می‌کردم. مدتی که گذشت متوجه شدم آنها در تأمین هزینه‌های دارویی نیز مشکل دارند. از چند تن از پزشکان همکار که در داروخانه‌ها و آزمایشگاه‌ها مشغول کار بودند، درخواست کردم در این نذر همراهم باشند. اوایل نفرات در گروه‌مان شاید به زحمت به عدد ۵ می‌رسید.
اما اکنون پس از گذشت سال‌ها، تعدادمان بیش از ۲۰ نفر عضو ثابت است. کانون «سلامت بانوان راه سبز» را تشکیل دادیم تا بتوانیم سطح سلامت جسمی و روحی بانوان را افزایش دهیم. سلامتی که طی سال‌ها در مواجهه با انواع مشکلات اقتصادی و خانوادگی به خطر می‌افتد و معمولاً از سوی بانوان جدی گرفته نمی‌شود تا زمانی که به مشکلی حاد تبدیل شود.» پزشک جهادگر هم‌محله‌ای در ادامه می‌گوید: «سلامت بانوان می‌تواند سلامت خانواده و جامعه را تضمین کند. مادر و بانویی اگر بیمار و رنجور باشد، حس ناراحتی او به دیگر اعضای خانواده نیز منتقل می‌شود و این نشان از قدرت تأثیرگذاری بانوان است. این‌قدرت را می‌توان در مهرورزی بانوان نیز یافت. به‌گونه‌ایی که اگر اداره یک گروه یا عرصه‌هایی از یک شهر را در دست بگیرند با آن سبک مهربانی خود، به‌طور حتم شرایط زیست‌پذیری را فراهم خواهند کرد.
برای همین کانون سلامت محور ما، گستره جغرافیایی فعالیت‌های خود را افزایش داد تا با آموزش، ویزیت و مشاوره در روستاهای محروم اطراف پایتخت، باور تأثیرگذاری بانوان را به آنها باز گردانیم. هر ماه یک روز را به اردوی جهادی و بهداشتی اختصاص می‌دهیم که به لطف خدا با استقبال از سوی مدیران شهری و شهروندان مواجه شده است. به گمانم «آموزش» کلیدواژه فراموش شده در موضوع‌های مختلف از جمله بهداشت و درمان است. اگر ما پیش از هر چیز یاد بگیریم که چگونه پیشگیری کنیم و سبک زندگی سالمی داشته باشیم، کمتر سراغ پزشک و بیمارستان خواهیم رفت.»
- کارهای بزرگی با صندوق قرض‌الحسنه محله کرده‌ایم
فعالیت‌های نیکوکارانه‌اش را از دهه ۷۰ آغاز کرده است. از نخستین مبلغ اندکی که به‌عنوان کمک به یکی از خیّران مسجد محله مهرآبادجنوبی تحویل داد. «مریم بهرامی»، بانوی خیری است که تاکنون به سبب کارهای خیر و الگوسازی در زمینه ترویج فرهنگ نوع دوستی، در برنامه‌های مختلف تلویزیونی حضور یافته و از لذت و برکت مهربانی نسبت به یکدیگر گفته است. بهرامی می‌گوید: «با جمع‌آوری کمک‌های نقدی بانوان در دورهمی‌ها و جلسات روضه، صندوق قرض‌الحسنه‌ای را راه‌اندازی و کارهای بزرگی کردیم تا امیدی برای افراد و خانواده‌های نیازمند در روزهای مباداشان باشد. تأمین کمک هزینه‌های ودیعه مسکن، اجاره، درمان، جهیزیه، سیسمونی، تحصیلی و گره‌گشایی‌های خانوادگی از جمله مواردی است که تاکنون مبالغ صندوق برای آنها خرج شده است.
از سویی، افرادی را که تخصص خاصی دارند، برای ارائه آموزش رایگان و کارآفرینی دعوت می‌کنیم. حساب‌های دفتری بسیاری را با کمک خیّران محلی تسویه کرده‌ایم. هزینه‌های ترک اعتیاد و بستری در کمپ را نیز تأمین می‌کنیم. بالغ بر ۱۰۰ مصرف‌کننده را از دام اعتیاد به خواست و همت خودش، رها کردیم و شرایط اشتغال برایشان به وجود آوردیم. در این دوران «کرونا» نیز از سالمندان غافل نماندیم. امور روزانه‌شان را با هدف خارج نشدن آنها از خانه و رعایت پروتکل‌های بهداشتی، انجام می‌دهیم وگاه با برگزاری جشن‌های تولد به‌صورت مجازی، حالشان را خوب می‌کنیم. البته این جشن‌ها پیش از شیوع کرونا، حضوری برگزار می‌شد و بسیار هم مورد اقبال اهالی بود. یکی از اقدامات مهم ما، شناسایی افرادی است که در معرض انواع آسیب‌های اجتماعی هستند. افرادی که اگر دیر دست‌شان را بگیریم، ممکن است اتفاق‌های تلخی برای او وخانواده‌اش رقم بخورد. بنابراین، تیم مشاوران ما حسابی سرشان شلوغ است.»
- کارگاه اشتغالزایی با حمایت اهالی راه‌اندازی شد
«کووید ۱۹» که شایع شد، آستین همت را بالا زد و شروع به دوختن ماسک‌های پارچه‌ای کرد. «فاطمه گل رو»، که ساکن محله «شهید دستغیب» است، ابتدا با هدف کمک به خانواده‌های نیازمند، این کار را انجام داد. پس از مدتی تصمیم گرفت بانوان سرپرست خانواده و بی‌سرپرست را در کارگاهی جمع و جور، به کار و درآمدزایی مشغول کند. ابتدا دوره‌های آموزشی برای آنها برگزار کرد و سپس با ۱۵ بانو کار را آغاز کرد. گل رو در این‌باره می‌گوید: «اوایل سال ۱۳۹۹، ماسک‌هایی که می‌دوختیم با حداقل قیمت به مراکز درمانی و بهداشتی تحویل می‌دادیم. بخشی از ماسک‌ها نیز در قالب نذرهای معنوی بین خانواده‌های نیازمند توزیع می‌شد. در کنار این نذورات، هدف اصلی، اشتغالزایی برای بانوانی بود که به هر دلیل به درآمد احتیاج داشتند. اشتغال در محیطی امن که کارایی‌شان را به حداکثر برساند.» او هم‌چنین می‌افزاید: «نزدیک به ۶ ماه است که تولید ماسک را کاهش داده‌ایم و به تولید پوشاک پرداخته‌ایم. پیش از این طراحی پوشاکی را که سفارش می‌گرفتیم، فردی خارج از مجموعه انجام می‌داد. اما به لطف خیران، دوره‌های آموزشی طراحی انواع لباس در کارگاه برگزار شد و اکنون صفر تا صد کار را خود بانوان انجام می‌دهند. در حال حاضر با یک برند ایرانی باکیفیت محصولات خود را تولید می‌کنیم. نکته قابل تحسین این است که همسایه‌ها و اهالی با معرفی ما و برندمان به دیگران و خرید آنها، به نوعی از ما حمایت می‌کنند.»
