به گزارش مشرق، نظام بین‌الملل، امروز بیش از هر زمان دیگری دستخوش تغییراتی شده که پیش‌بینی روند تحولات آینده را بسیار دشوار کرده است. به پایان رسیدن دوران چهار ساله ترامپ رئیس رژیم تروریست‌پرور آمریکا، یکی از آن اتفاقاتی است که می‌تواند معادلات بین‌المللی و همینطور سیاستگذاری بازیگران مختلف را تحت تاثیر قرار دهد.
ترامپ در اردیبهشت سال ۹۷ با امضای حکمی به صورت یک جانبه و غیرقانونی از قرارداد بین‌المللی موسوم به برجام خارج شد و البته خروج وی از دیگر معاهدات بین‌المللی نظیر پیمان آب و هوایی پاریس نشان داد که اساساً وی با هرگونه معاهده بین‌المللی در ابعاد و سطوح مختلف سرناسازگاری دارد.
جو بایدن دموکرات، به عنوان رئیس جمهور جدید رژیم آمریکا که قرار است از بهمن ماه سال جاری در کاخ سفید حضور داشته باشد، اینگونه به جامعه جهانی القا کرده که بناست سیاست خود را همکاری جهانی در چارچوب معاهدات بین‌المللی پیش ببرد و برخی معتقدند این رویه می‌تواند برای برخی کشورها و سازمان‌های بین‌المللی که در دوران ترامپ متضرر شده اند، فرصتی باشد جهت احیا، استمرار و تقویت ائتلاف‌ها و پیمان‌های بین‌المللی؛ ما در طرف مقابل مردم به این جمله منتس به فیدل کاسترو پیشرو فقید انقلاب کوبا معتقدند که دموکرات و جمهوری‌خواه به عنوان دو لنگه یک جفت کفش هست که صرفاً پای یک نفر است و آن یک نفر نیز شبکه جهانی صهونیستم است پس اساساً امید بستن به چنین رژیمی در خوش‌بینانه‌ترین حالت جهالت است!
گزارشات متعدد آژانس مُهر تایید پایبندی ایران به تعهداتش است
آنطور که از اظهارات بایدن و تیم وی برمی‌آید، رویکرد آنها نسبت به ایران بدین ترتیب خواهد بود که آنها خود را علاقمند به بازگشت برجام نشان می‌دهند و البته شروطی را هم برای این موضوع قرار داده‌اند؛ اما این صرفا ظاهر موضوع است و تفاوتی میان رویکرد کلان دموکرات و جمهوری خواه نسبت به سیاست خصومت آمیز آنها به ایران وجود ندارد.
در این خصوص لازم است سه نکته را مورد تاکید داشته باشیم:
اول آنکه، آن کسی که از برجام به صورت یکجانبه خارج شد و میز گفت‌وگو را ترک کرد آمریکا بوده است، بنابراین امروز آنها نمی‌توانند با ژست طلبکارانه جهت بازگشت به برجام شرط تعیین کنند.
دوم اینکه، جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از طرف‌های برجام، تنها عضو این قرارداد است که تمام تعهداتش را به صورت کامل انجام داده و گزارش‌های متعدد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز موید و تایید کننده پایبندی ایران به تعهداتش بوده است.
پس از خروج آمریکا از برجام، ایران با صبری راهبردی منتظر ماند تا ببیند آیا طرف‌های اروپایی باقیمانده در برجام به تعهداتشان عمل خواهند کرده یا خیر و پس از بی نتیجه بودن آن، گام‌های پنجگانه کاهش تعهدات خود را اجرایی کرد؛ لذا این ایران است که حق دارد برای بازگشت آمریکا به برجام شرط تعیین کند و البته که مقامات تهران شروطی را هم برای آمریکا تعیین کردند.
سوم آنکه از زمان خروج آمریکا از برجام و بنا به ادعای وزارت خزانه‌داری آمریکا، ۷۰ میلیارد دلار ضرر اقتصادی به ایران ضربه وارد شده و علاوه بر این نیز بسیاری از اقلام ضروری مردم ایران از جمله داروهای مورد نیاز بیماران خاص مشمول تحریم‌های ظالمانه دولت آمریکا در قالب سیاست فشار حداکثری قرار گرفته است.
آمریکا خسارت‌های وارده به ایران را جبران کند
لذا همانگونه که آمریکا با خروج خود از برجام، خسارت‌های مالی و جانی بسیاری را به ایران تحمیل کرده، امروز اگر به واقع خواهان بازگشت به میز مذاکره با ایران در قالب پنج بعلاوه یک است باید با جبران کلیه خسارات وارده به ایران، به میز مذاکرات برجام بازگردد.
درهمین خصوص « محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان هم در نشست مجازی «گفت‌وگوهای مدیترانه‌ای» اظهارداشت: «آمریکا باید بدون شرط به تعهداتش ذیل برجام همانطور که در قطعنامه ٢٢٣١ شورای امنیت سازمان ملل آمده، عمل کند. این آمریکا بود که از برجام خارج شد پس باید حُسن نیت خود را نشان دهد. ما حُسن نیت خود را نشان داده‌ایم، اگر آمریکا هم به تعهداتش عمل کرد، ایران هم به پایبندی کامل به تعهداتش ذیل برجام بازمی‌گردد.»
متعاقب این موضوع و بر اساس بیانیه‌ای که اتحادیه اروپا منتشر کرده، نشست « کمیسیون مشترک برجام» میان ایران و اعضای باقیمانده در آن (سه کشور اروپایی، روسیه و چین) بیست و شش آذرماه سال جاری به ریاست «سید عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه و « هلگا اشمید» معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا برگزار خواهد شد.
نشست پیشین این کمیسیون با تاخیری سه ماهه به دلیل شرایط کرونایی حاکم بر جهان، شهریورماه گذشته در هتل کوبورگ و با حضور کلیه اعضای باقیمانده در برجام برگزار شد.
در آخرین نشست کمیسیون مشترک برجام، همه اعضای حاضر با اشاره به خروج یکجانبه آمریکا از برجام در (سال ۹۷) سال ۲۰۱۸ با اجماع گفتند که آمریکا پس از خروج از برجام در هیچ فعالیت مربوط به توافق هسته‌ای مشارکت نکر ده و اکنون نمی‌تواند خواستار بازگرداندن تحریم‌های شورای امنیت شود و بدین ترتیب اعضای کمیسیون یک «نه قاطع» به حق فعالسازی مکانیسم ماشه از سوی آمریکا گفتند.
زیادخواهی اروپا و احضار سفرا
روابط میان ایران و اروپا در روزهای اخیر بر سر برخی دخالت‌ها و اظهارات نابجا و نابخردانه از سوی اروپایی‌ها دچار نوساناتی شده است که می‌تواند بر نشست پیش روی تاثیرگذار باشد.
در همین ارتباط، « هایکو ماس» وزیر امور خارجه آلمان در اظهاراتی زیاد خواهانه نسبت به ایران اینطور گفته: «شکلی از توافق هسته‌ای پلاس نیاز است که مطابق با منافع ما است. ما انتظارات روشنی را از ایران داریم. تهران نباید به سلاح هسته‌ای و هرگونه برنامه موشکی که منطقه را تهدید کند دسترسی داشته باشد.»
از سوی دیگر، متعاقب اعدام « روح الله زم» پس از برگزاری چندین جلسه دادگاه محاکمه وی و البته اقرار خودش به اقداماتی علیه امنیت ملی ایران تحت حمایت سرویس‌های اطلاعاتی غربی از جمله فرانسه، برخی کشورهای اروپایی نسبت به این رأی قوه قضاییه کشورمان معترض شدند صدور بیانیه‌های مداخله جویانه‌ای از «زم» و اقداماتش حمایت کردند. به این منظور سفرای آلمان و فرانسه جهت پاسخگویی به وزارت امور خارجه احضار شدند.
در همین راستا، « سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان گفت: «مدیر کل اروپای وزارت خارجه مراتب اعتراض شدید و صریح جمهوری اسلامی ایران به بیانیه‌های اتحادیه اروپا و دو کشور اروپایی آلمان و فرانسه در حمایت از عنصر شناخته شده تروریستی و حمایت‌های مالی و معنوی برخی کشورهای اروپایی از عناصر و گروه‌های تروریستی که بطور مشخص اقدامات مجرمانه امنیتی را در همکاری با سرویس‌های جاسوسی غربی و رژیم صهیونیستی علیه ملت ایران مرتکب شده و خود نیز بصراحت بدان‌ها اقرار کرده اند، را به سفرای فرانسه و آلمان ابلاغ کرد.»
رئیس جمهور نیز روز دوشنبه د ر یک نشست خبری با حضور محدود برخی رسانه‌ها، گفت: قوه قضائیه در جمهوری اسلامی ایران مستقل است و دادگاه‌اش حکم صادر می‌کند. اینکه یک حکمی مورد خشنودی و ناراحتی گروهی باشد، برای ما ملاک نیست که آنها خوشحالند یا آنها ناراحت هستند، شاید این چیز خوبی نباشد برای تاریخ زندگی آقای زم که اعدام شده است. در این کشور طبق مقررات حکم اعدام داریم. در قانون ما است و فرد اعدام می‌شود چرا برای یک فرد این همه حساسیت به خرج می‌دهند، خودش معنای خوبی ندارد. معنای مداخله جویانه‌ای دارد. آنها می‌گویند این فرد، فردی بوده برای منافع ما کار می‌کرده وقتی اینجوری حساسیت به خرج می‌دهند یک همچون چیزی استنباط می‌شود. این به نفع آنها و کسی نیست.
اما با همه این تفاسیر، نشست آتی کمیسیون مشترک برجام با چه دستورکارهایی برگزار خواهد شد؟
بر اساس اظهارات « هوآ چون یینگ» سخنگوی وزارت امور خارجه چین، برخی از دستور کارهای نشست پیش روی کمیسیون مشترک برجام شامل موارد ذیل است:
- طرفین برجام قرار است در نشست کمیسیون مشترک، وضعیت فعلی موضوع هسته‌ای ایران، اجرای برجام و گام‌های هماهنگ بعدی را ارزیابی کنند.
- تداوم حفظ و اجرای برجام باید پیش‌شرط اصلی هرگونه راه‌حل سیاسی برای موضوع هسته‌ای ایران باشد.
این مقام چینی اینگونه ادامه می‌دهد که «امیدواریم تمامی طرفین از این کمیسیون به عنوان فرصتی برای تحکیم بیشتر اجماع درباره حفظ و اجرای صادقانه برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ بهره گیرند، راه‌های مؤثری را برای پاسخگویی به چالش‌های فعلی کشف کرده و به پیشبرد حل‌وفصل سیاسی موضوع هسته‌ای ایران ادامه دهند.»
براساس گزارش « اتحادیه اروپا» هم، حاضران در این نشست قرار است درباره اقدام‌های جاری به منظور حفظ توافق هسته‌ای موسوم به برجام و چگونگی تضمین اجرای کامل و موثر این توافق توسط همه طرف‌ها گفت‌وگو کنند. بر همین مبنا، ایجاد آمادگی برای تبادل نظرهای آتی در سطح وزیران نیز در دستور کار این نشست قرار دارد.
منفعت اقتصادی برجام برای مردم، هیچ!
آنچه مشخص است اینکه برجام هیچ منفعت اقتصادی برای مردم به همراه نداشته و این موضوع کاملاً در سفره‌های آنها احساس می‌شود و امری ملموس است؛ اما علیرغم این موضوع و تداوم پایبند نبودن طرف‌های باقیمانده در برجام به تعهداتشان، تاکنون تصمیم به مسئولین بر آن بوده که همچنان در برجام باقی بمانیم.
در همین خصوص، « محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه گفته است: «چنانچه اتحادیه اروپا نتواند به ایران در زمینه مقابله با تحریم‌ها کمک کند، آنگاه ممکن است حضور یک جانبه ایران در برجام معنا و مفهوم واقعی خود را از دست بدهد. در این صورت ایران ممکن است محدودیت‌های پذیرفته در چارچوب برجام را مورد تجدید نظر قرار دهد.»
حنیف غفاری، کارشناس مسائل بین‌الملل درباره برگزاری نشست کمیسیون مشترک برجام به میزان گفت: «هیئت ایرانی شرکت کننده در این مذاکرات با توجه به خطوط قرمز راهبردی سیاسی و امنیتی جمهوری اسلامی ایران باید مانع از شکل گیری این بازی خطرناک از سوی آمریکا و اتحادیه اروپا شود.
وی تاکید کرد: این نکته را مد نظر داشته باشیم که نشست پیش روی کمیسیون مشترک برجام اولین نشستی است که پس از اعلام شکست قطعی آقای ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری برگزار می‌شود.
غفاری بیان کرد: بنابراین باید دقت کنیم که در مذاکرات پیشرو، نه آدرس اشتباهی از طرف مقابل دریافت کنیم و نه نشانی اشتباهی را به طرف مقابل ارسال کنیم.»
در پایان، امیدواریم در نشست پیش روی کمیسیون مشترک برجام، هیئت ایرانی با صراحت بیشتری نسبت به مواضع تهران نسبت به آخرین وضعیت برجام صحبت کرده و به طرف‌های مقابل هم قاطعنامه در خصوص اجرای به تعهداتشان ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ تذکر دهد، چرا که درصورتی که آنها نتوانند به این مهم جامه عمل پوشانند، دولت ایران موظف است بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی از پروتکل الحاقی که به صورت داوطلبانه آن را پذیرفته، خارج شود. این گام و البته مسیر جدید پیش روی ایران می‌تواند در تضاد با هدف و خواست طرف‌های باقیمانده در برجام باشد، لذا این نشست می‌تواند فرصت مناسبی جهت قانع کردن ایران برای ماندن در پروتکل الحاقی و اطمینان خاطر از انجام تعهداتشان باشد.
