زهرا صلواتی: کارنامه بازیگری محمد کاسبی در تلویزیون اگرچه محدود و سختگیرانه است اما پربار و قابل اعتنا به نظر می‌رسد، به‌خصوص بازی در سریال‌های خاطره انگیزی چون «خوش رکاب»، «صاحبدلان»، «سه در چهار» و «سِرِ دلبران». یکی از ماندگارترین نقش‌آفرینی‌های کاسبی به حضورش در سریال «صاحبدلان» برمی‌گردد، در قالب شخصیت جلیل جاویدیان. کاسبی کاراکتر جلیل جاویدیان را به‌مثابه فرعون زمان حال می‌داند که از سوی خلیل، برادر کوچکش به عذابی سخت وعده داده می‌شود. او همچنین معتقد است اگر چه جلیل در پایان خود را از عذاب می‌رهاند و به راه راست بازمی‌گردد اما در این مسیر، هزینه زیادی متقبل می‌شود که بزرگترینش از دست دادن برادر کوچک است. این بازیگر پیشکسوت تاکید می‌کند که نقشش در سریال «صاحبدلان» را بسیار دوست دارد و برای ایفایش زحمات زیادی کشیده است.
به باور کاسبی، سریالی که به مناسبت ماه رمضان ساخته می‌شود باید نشانه‌های این ماه را در خود داشته باشد و از این حیث، سریال «صاحبدلان» را یک اثر ممتاز و بی‌تکرار می‌داند. این بازیگر مجرب، علت استقبال فوق‌العاده مخاطبان از «صاحبدلان» را هم، به محتوای غنی و پربارش مرتبط می‌داند. کاسبی می‌گوید جذابیت یک اثر نمایشی در مرتبه اول به قصه‌اش وابسته است، تاکید می‌کند بسیاری از سریال‌های امروزی، قصه‌هایی تکراری و فاقد جذابیت دارند و علت کم‌کاری‌اش را در سال‌های اخیر جذاب نبودن نقش‌های پیشنهادی عنوان می‌کند.
کاسبی البته علاوه بر بازیگری، در حوزه‌های کارگردانی، نویسندگی و دوبلوری هم فعالیت‌هایی داشته است. ضمن این که او سوابق اجرایی زیادی نیز دارد و ازجمله بنیان‌گذاران حوزه هنری و مرکز هنرهای نمایشی بوده است.
سریال «صاحبدلان» به عنوان یکی از آثار شاخص مناسبتی تلویزیون این روزها از شبکه آی‌فیلم پخش می‌شود. به همین بهانه، گفت‌وگویی داشتیم با محمد کاسبی بازیگر نقش جلیل جاویدیان در این سریال. حسین محجوب، ثریا قاسمی، باران کوثری، پوریا پورسرخ، برزو ارجمند و مهرانه مهین‌ترابی دیگر بازیگران سریال «صاحبدلان» بودند.
این روزها چه می کنید و مشغول چه کاری هستید؟
فعلا که در خانه هستم و کار نمی‌کنم. آخرین فعالیتم در بازیگری همان سریال «دادستان» بود که اواخر سال گذشته از شبکه یک پخش شد.
چرا بعد از «دادستان» در فیلم و سریال دیگری بازی نکردید؟
به خاطر کرونا ترجیح می‌دهم کمتر کار کنم، به‌خصوص که یک مرتبه هم به این بیماری مبتلا شدم و در نتیجه خیلی احتیاط می‌کنم.
جلیل جاویدیان یکی از ماندگارترین نقش‌آفرینی‌های شما در تلویزیون بود و مردم همچنان با این نقش خاطره دارند. چرا نقش‌تان در سریال «صاحبدلان» تا این حد ماندگار شد؟
شخصیت‌پردازی خیلی درستی روی این کاراکتر انجام شده بود. نه فقط جلیل جاویدیان که سایر شخصیت‌های سریال «صاحبدلان» هم دارای عقبه و پیشینه‌ای هستند که در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد. مخاطب می‌داند که این کاراکتر از کجا آمده و چگونه به موقعیت کنونی‌اش رسیده است. جلیل یک کاسب جزء بوده که حالا تبدیل به یک برج‌ساز شده است و البته برای بالا کشیدن خودش از حق‌خوری هم ترسی نداشته و حرام و حلال هم کرده است. او در سریال «صاحبدلان» نماد فرعون است و دیگر خدا را بنده نیست.
هر ساله چند سریال به مناسبت ماه رمضان تولید و پخش می‌شوند که خیلی از آن‌ها هیچ ارتباطی به این ماه ندارد
به همین دلیل هم برادرش خلیل به سراغ او می‌رود تا نسبت به عواقب کارها و رفتارش به او هشدار دهد. شخصیت‌پردازی درستی که برای کاراکتر جلیل انجام شده بود کمک می‌کرد مخاطب با او رابطه برقرار کند. جلیل هم برای کارهایش دلایلی داشت که شاید از نظر خودش موجه و منطقی بود.
به هر حال، شخصیت‌پردازی درست و طراحی دیالوگ‌های جذاب برای کاراکترها باعث شده بود که کاراکترهای سریال «صاحبدلان» و از جمله همین جلیل در ذهن و خاطره مردم بمانند.
همان‌طور که خودتان هم اشاره کردید جلیل نمادی از فرعون است که البته برخلاف او و قبل از نزول بلا، متنبه شده و به راه راست بازمی گردد.
بله، اما به قیمت از دست دادن برادر کوچکش. این خودش دست کمی از عذاب الهی ندارد. جلیل ذاتا انسان بدی نیست اما به نظر می‌رسد بیشتر با خودش و اطرافیانش لجبازی می‌کند. خودم اعتقاد دارم که گذشته جلیل است که او را نجات می‌دهد. او عقبه‌ای دارد که برایش یک پشتوانه است.
این نقش برای خودتان چه جایگاهی دارد؟ به هر حال، شما به عنوان یک بازیگر پیشکسوت دارای کارنامه پربار و قابل‌اعتنایی هستید.
من نقشم را در سریال «صاحبدلان» بسیار دوست داشتم و برایش زحمت کشیدم. همیشه در پذیرش نقش‌ها معیارهایی برای خودم دارم. وقتی فیلمنامه را خواندم احساس کردم نقش جلیل جاویدیان از آن نقش‌هایی است که خنثی نیست و واقعا جای کار دارد.
سال‌ها از پخش اولیه «صاحبدلان» می‌گذرد و این سریال نه تنها همچنان ارزش تماشا دارد که در قیاس با بسیاری از مجموعه‌های امروزی یک سروگردن بالاتر است. دلیل جذابیت و ماندگاری «صاحبدلان» را در چه می‌بینید؟
هر ساله چند سریال به مناسبت ماه رمضان تولید و پخش می‌شوند که خیلی از آن‌ها هیچ ارتباطی به این ماه ندارد. ماه رمضان مشخصات و مختصات خودش را دارد و سریالی که قرار است مختص این ماه ساخته شود، باید بخشی از این نشانه‌ها را در خود داشته باشد. به نظرم صاحبدلان از جمله معدود سریال‌هایی بود که مخصوص ماه رمضان ساخته شد و به همین دلیل هم مورد استقبال چند نسل از بینندگان تلویزیون قرار گرفت.
ماه رمضان مشخصات و مختصات خودش را دارد و سریالی که قرار است مختص این ماه ساخته شود، باید بخشی از این نشانه‌ها را در خود داشته باشد
سریال «صاحبدلان» به روش اصولی و نه به شکل شعارزده به قرآن و قصص آن پرداخت. جذابیت یک سریال تلویزیونی اول از همه به قصه‌اش وابسته است. قصه فیلم یا سریالی که قرار است به مناسبت ماه رمضان ساخته و پخش شود باید نشانه‌های قرآنی و متناسب با حال‌وهوای این ماه را در خود داشته باشد، آن هم به شکلی که برای مخاطب جذاب به نظر برسد. نکته دیگر که حتما باید مدنظر قرار گیرد شناخت درست مخاطب و دغدغه‌هایش است. هر نسلی از مخاطب، نیازها و سلایق مخصوص به خود را دارد و نمی‌توانیم همان مدلی که برای بینندگان دو، سه دهه قبل سریال می‌ساختیم برای نسل امروز هم بسازیم. بسیاری از سریال‌هایی که در سال‌های اخیر در ماه رمضان به نمایش درآمده هیچ ارتباطی به این ماه نداشته‌اند.
در سال‌های اخیر چه در سینما و چه تلویزیون خیلی کم‌کار شده‌اید. علت این کم‌کاری چیست؟
خیلی از فیلمنامه‌ها نمی‌توانند نظرم را جلب کنند. به نظرم قصه‌ها تکراری و شبیه به هم هستند. نقش‌هایی که پیشنهاد می‌شوند هم از جذابیت لازم برخوردار نیستند و جای کار چندانی ندارند. در این شرایط ترجیح می‌دهم اصلا کار نکنم.
واکنش مردم نسبت به صاحبدلان و نقش شما در این سریال چگونه بود؟ آیا در بازپخش‌های سریال هم واکنش و بازخوردی گرفتید؟
«صاحبدلان» از آن سریال‌هایی بود که واقعا مخاطبان خاص خودش را داشت و بسیاری از مردم به تماشای آن می‌نشستند. هنوز هم که تکرار این سریال پخش می‌شود خیلی‌ها در کوچه و خیابان درباره آن با من صحبت می‌کنند. انگار سریال «صاحبدلان» و موضوعش قرار نیست برای مردم تکراری شود.
این مطلب را هم بخوانید:
◾️ سریال‌های رمضانی تلویزیون؛ دور از واقعیت جامعه و دِق‌دَهنده
۵۸۲۵۹
