به گزارش ایرنا مظفر پاسدارشیرازی، روز سه شنبه در نشست رونمایی طرح گنجمان (تبدیل نسخ خطی و میراث مکتوب به نسخه دیجیتال و تبدیل به توکن) با بیان این که این طرح برای تامین بودجه خرید میراث مستندی که ارزیابی و قیمت‌گذاری شده‌است، از مردم کمک می‌گیرد، گفت: میراث مستند، شامل نسخ خطی و اسناد تاریخی است، وظیفه گردآوری آن‌ها اعم از کتاب‌های چاپی و خطی و اسنادی متعلق به ایرانیان خارج از کشور، برعهده سازمان اسناد و کتابخانه ملی است.
قانون واسپاری پشتیبان کتاب‌های چاپی است. اسنادی که در دولت تولید می‌شود، توسط قانون اسناد ملی پشتیبانی می‌شوند. این در حالی است که برای نسخ خطی و اسناد تاریخی که قدمت بیشتری دارند و منحصر به فرد هستند، قوانین پشتوانه‌ای نداریم تا بتوانیم آن‌ها را گردآوری و در شان میراثی در سازمان اسناد ملی از آن‌ها حفاظت کنیم و یا در شان کتابخانه‌ای آن‌ها را در اختیار مخاطبان قرار بدهیم.
وی افزود: میراث مستند با اشیا تاریخی تفاوت دارند، این که هرگونه خرید و فروش، خروج از کشور و مالکیت آن، ممنوع است. یکی از راه‌های حفاظت از میراث مستند این است که مالک خصوصی این میراث با کتابخانه ملی در تعامل باشد. می‌توان او را به فروش دعوت، با بودجه دولتی یا غیردولتی این اسناد را تهیه و از آن‌ها حفاظت کرد. اما بودجه دولتی محدود است و تلاش می‌کنیم روش‌های دیگری را طراحی کنیم و به اجرا بگذاریم.
وی راه های تهیه نسخه خطی را چنین برشمرد: یکی از راه‌ها این است که خیرین و شرکت‌های بزرگ و کوچک را براساس مسئولیت اجتماعی دعوت به همکاری کنیم، تا خرید بخشی از میراث مستند را برعهده بگیرند. راه دیگر این است که تامین مالی را میسر کنیم. طرح گنجمان همین رویکرد را دارد، یعنی برای تامین بودجه خرید میراث مستندی که ارزیابی و قیمت‌گذاری شده‌است، از مردم کمک می‌گیرد. مردم خُرد خُرد کمک می‌کنند تا بتوانیم این میراث مستند را حفظ کنیم.
وی ادامه داد: در گام دوم تلاش داریم اگر بتوانیم مالک میراث مستند را به اهدا دعوت کنیم، اگر مالک دغدغه‌های ملی و رسالت فرهنگی داشته‌باشد، می‌توان او را ترغیب کرد تا وظیفه‌ای را که برعهده دارد، با اهدای میراث به کتابخانه انجام بدهد. اگر مالک راضی نمی‌شود نسخه میراث مستند را به کتابخانه ملی بدهد، رضایت او را برای در اختیار قراردادن نسخه دیجیتالی به‌دست می‌آوریم.
وی پروژه بعدی را چنین تشریح کرد: در این وادی با یکی از بانک‌ها رایزنی می‌کنیم که میراث مستند را به عنوان وثیقه وام قبول کند و در ازای آن، نسخه دیجیتال میراث مستند را اهدایی بگیریم.
گام دیگر این است که اگر کسی شرایط مناسبی برای نگهداری میراث مستند نداشته‌باشد، به رسم امانت آن را در مخازن کتابخانه ملی نگهداری و حفاظت کنیم و در اختیار مردم قرار بدهیم. همچنین اگر فردی می‌خواهد اثرش دارای شناسنامه بشود، بتوانیم شناسنامه‌ای برای او صادر کنیم و در ازای آن، نسخه دیجیتالی را از مالک بگیریم.
وی افزود: سعی می‌کنیم با طرح‌هایی مانند گنجمان و طرح و فعالیت‌هایی که بنیاد حامیان کتابخانه ملی انجام می‌دهد، این دسته را هم به همکاری ترغیب کنیم.
پاسدار ادامه داد: امیدواریم با برگزاری این پروژه‌ها جامعه را نسبت به ارزش نسخ خطی حساس کنیم. مثال می‌زنم؛ با فعالیت‌های اجتماعی و رسانه‌ای که دستگاه‌های مختلف انجام دادند، حساسیت جامعه در حوزه محیط زیست بالا رفت. امیدواریم با حمایت بنیاد حامیان اسناد کتابخانه ملی، این گفتمان ترویج پیداکند و بتوانیم جامعه را نسبت به میراث مستند حساس و دغدغه‌مند کنیم. اگر مردم نسبت به یوز ایرانی حساس شدند، می‌توانند نسبت به میراثی که به سادگی در چمدان از کشور خارج می‌شود، دغدغه‌مند باشند.
کتابخانه ملی برنامه‌های دیگری در همین حوزه مانند طرح حافظ که بحث وثیقه‌سپاری است و همچنین رونمایی از تندیس یادمان اهداگران کتابخانه ملی درنظر دارد. از این یادمان که ساخته و اهدا شده توسط پرویز تناولی است، پنجم خرداد رونمایی خواهدشد.
در بخشی از این برنامه محمدجواد صمدی راد، معاون شرکت ققنوس نسخه خطی منحصر به فردی از دوران جهانگیر شاه قرن ۸ یا ۹ را که در حاشیه آن اشعار خیام نگاشته شده است را به نسخه توکن تبدیل کرد و نخستین گنجمان آن به قیمت ۱ میلیون تومان فروخته شد.
این اثر ۸۰۰ گنجمان، به ارزش ۸۰۰ میلیون تومان ارزش دارد.
به گزارش ایرنا، تفاهم نامه همکاری مشترک چندجانبه میان شرکت یکتا ققنوس پارس، یکی از میزبان‌های شبکه ققنوس و سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با هدف اجرای استفاده از ظرفیت توکن‌سازی میراث مستند و بهره‌گیری از این توکن‌ها در جهت مشارکت عمومی برای ایجاد حافظه ملی ایرانیان و توسعه فرهنگ کتابخوانی به امضا رسید.
شرکت فناوری‌های اطلاعاتی و مالی توزیع‌شده یکتا ققنوس پارس، یکی از میزبان‌های موسس شبکه ققنوس به‌عنوان اولین و بزرگ‌ترین زیرساخت فناوری دفترکل توزیع‌شده، با توجه به ماموریت خود یعنی توسعه کاربردهای فناوری دفترکل توزیع‌شده در کشور، به منظور انجام مسئولیت اجتماعی و کمک به حفظ و بهبود وضعیت میراث مستند ملی و ارزشمند همکاری چندجانبه و مشترکی را با سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان متولی نسخ خطی و اسناد تاریخی ملی و ارزشمند در کشور را به مدت ۵ سال آغاز کرده تا از ظرفیت‌های بزرگ شبکه ققنوس و حوزه توکنایز کردن در حوزه میراث مستند ایران و فرهنگ سازی استفاده شود.
مهم‌ترین برنامه های طرح گنجمان سازمان اسناد کتابخانه ملی ایران عبارتند از:
صدور الکترونیکی قبض انبار مربوط به انبار عمومی میراث مستند سازمان
تامین مالی جمعی پاداش محور به‌وسیله گواهی امن دیجیتال (توکن) میراث مستند
همکاری در انتشار گواهی امن دیجیتال (توکن) میراث مستند
کاربردپذیر کردن توکن‌های کتاب به‌منظور توسعه فرهنگ کتابخوانی
امکان وثیقه‌گذاری توکن‌های منتشر شده در بانک‌ها و نهاد مالی-اعتباری
همکاری در توسعه فرهنگ کتابخوانی از طریق بازاریابی دیجیتال
این طرح به‌عنوان اولین و بزرگ‌ترین مسئولیت اجتماعی اجرایی، تحولی بزرگ در حوزه میراث ملی مستند بوده و ایران را به یکی از اولین کشورهای فعال و پیشرو در حوزه NFT و استفاده از فناوری توکنایز کردن نسخ خطی و تاریخی ارزشمند تبدیل می‌کند.
