خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها- محمد حسن مقدم نیا: صدای پای یلدا می‌آید اما یلدای امسال ویژگی خاصی نیز دارد این روزها بیشترین بحث درباره شب یلدا پیرامون گرانی عجیب و غریب خشکبار و میوه و آجیل و همچنین باید و نبایدهای کرونایی است موضوعی که سبب شده آخرین یلدای قرن حال و هوایی متفاوت داشته باشد.
به تازگی مسئولان ستاد کرونا آجیل فروشی‌ها را به گروه بندی یک مشاغل کرونایی نیز افزوده‌اند یعنی اگر شرایط در شهرستان‌های استان سمنان قرمز هم شود باز آجیل فروشی‌ها به کار خود ادامه می‌دهند. این شب‌ها مغازه‌ها شلوغ هستند زور مسئولان به مردم نمی‌رسد و هرچه می‌گویند از تجمعات دوری کنید گویا این روزها فایده‌ای ندارد. همه چیز می‌خرند از تخمه و آجیل تا خشک بار و میوه و حتی برخی کیک هم سفارش می‌دهند مثل یک تولد!
عدم رضایت از قیمت‌ها در مغازه‌های شلوغ!
هستند عده‌ای که به دلیل عدم توانمندی مالی نمی‌توانند آجیل شب یلدا تهیه کنند و مجبور هستند با قناعت به خرید کمترین‌ها دست یازَند اما تحقیقات میدانی خبرنگار مهر، نشان می‌دهد اغلب مغازه‌ها حتی جا برای ورود مشتریان بیشتر ندارد. یکی دو مغازه با ابتکاری جالب شماره به مردم می‌دهند تا در صف بایستند مانند بانک!
گرانی هم حتی زورش به مردم نرسیده و فقط باعث شده تا میزان خریدهایشان کمی کاهش یابد آن هم کمی! با این حال مردم استان سمنان از قیمت‌ها راضی نیستند. برخی اقلام سرسام‌آور گران شده‌اند و برخی دیگر نسبت به سال‌های قبل چندان تفاوتی ندارند اما مغازه‌ها همچنان مملو از مشتری هستند.
روبروی یکی از معروف‌ترین شیرینی و آجیل فروشی‌های استان سمنان غلغله است. شیرینی فروش مقابل در ایستاده تا مردم را مجبور کند سه گروه سه گروه داخل بیایند ولی کسی به حرفش نمی‌کند و تا چشم بر می‌دارد یکباره مغازه مملو از جمعیت می‌شود. اینجا اگر هم بخواهی نمی‌توانی پروتکل‌ها را رعایت کنی.
پروتکل کیلویی چند؟
مردی فریاد می‌زند ماسک بزنید! اما چند نفری هم هستند که اصلاً ماسک ندارند که بزنند! سر تاس در دل آجیل‌ها می‌رود و پاکت‌ها را پر می‌کند، باسلق ها دارند تمام می‌شوند و کف سینی فقط قدری پدر نارگیل مانده است کسی فریاد می‌زند سینی را پر کنید!
سر، سر است و کلاه کلاه؛ هرکس چیزی می‌خرد و در صف می‌ایستد نوبت فقط برای صندوق رعایت می‌شود وگرنه در مقابل کانتر های فروش شیرینی و آجیل هر کس صدایش بلند تر است موفق می‌شود. تخمه ژاپنی، بادام زمینی و هندی، حتی چلغوز که گرانی‌اش زبان زد است. موضوع قابل توجه اما این است که آجیل‌ها را از قبل بسته بندی کرده و رویشان قیمت زده‌اند یعنی مانند سال‌های قبل بسیار یاز مغازه‌ها دیگر فله فروشی ندارند و این موضوع سبب شده تا آجیل هایی که با بسته بندی‌های زیبا و فاخر عرضه می‌شوند نیز فراوان شوند البته آجیلی که فقط ظاهری زیبا دارند تا پول بیشتری از مشتری بگیرند.
برخی تخمه کدو می‌خرند و دیگران شیرینی خشک اما شاه گل این مغازه آجیل چهار مغز اعلا است که با قیمت باور نکردنی ۲۹۵ هزار تومان به ازای هر بسته زیبا عرضه می‌شود. گویا مغازه دار برای اینکه ۳۰۰ هزار تومان گران به نظر نرسد قیمت آن را ۲۹۵ هزار تومان نصب کرده است. آجیل خشک هم در بسته بندی‌های زیبا تا ۳۰۰ هزار تومان به ازای هر بسته فروش می‌رود که تقریباً قیمت فله آن بدون بسته بندی کیلوگرمی ۲۱۰ هزار تومان بسته به کیفیتی که دارد عرضه می‌شود. در بسته بندی‌های ۳۰۰ هزار تومانی اما موز خشک شده، توت فرنگی، کیوی و انجیر و … با درخششی خاص چیده شده‌اند و رویشان سلفونی فراگرفته است امسال فروش فله‌ای این محصولات ممنوع است مردم باید به پرداختن پول بسته بندی هم تن بدهند و این ماجرا هم خود به گران‌تر شدن کمک کرده است.
قیمت‌های فرازمینی
یک پاکت کوچک فندق، پسته، بادام هندی و بادام در این مغازه ۴۰۰ هزار تومان قیمت دارد یعنی تقریباً یک پنجم حقوق یک ماه مصوب اداره کار برای کارگران! همین روز گذشته بود که خبر مصوب شدن افزایش ۲۵ درصدی قیمت آجیل از سوی مسئولان آمد ولی ۲۵ درصد آجیلی که ۲۵۰ تا ۳۵۰ هزار تومان است یکباره نرخش را به ۴۰۰ هزار تومان نزدیک می‌کند. البته فروشنده برای همه توضیح می‌دهد که این قیمت‌ها بسته‌ای هستند نه به ازای هر کیلوگرم برخی شأن هزار و ۱۰۰ گرم هستند برخی شأن هزار و ۲۰۰ و برخی‌های دیگر ۹۰۰ گرم! گویا این هم روش جدیدی است که کرونا به کاسبان آموخته است.
چهار مغز در دیگر مغازه‌ها نیز کمتر از ۳۰۰ هزار تومان و ۲۵۰ هزار تومان نیست. بسته به کیفیت و بسته بندی‌اش دارد و البته بسته به معروف بودن مغازه در ارائه آجیل و شیرینی! آجیل اعلا هم از ۱۷۰ تا ۲۳۰ هزار تومان متغیر است. تخمه کدو که روزگاری جایگاهی در آجیل هم نداشت امروز بیشترین سهم را در آجیل اعلای کیلویی ۲۳۰ هزار تومانی دارد.
تخمه ژاپنی تا ۹۰ هزار تومان هم فروخته می‌شود. جالب اینجا است که مردم نمی‌دانند چقدر از این پول‌ها برای بسته بندی آجیل‌ها است! چرا که یک پاکت ساده نهایتاً هزار تومان است یا یک جعبه شیرینی نهایتاً پنج هزار تومان اما وقتی درون آن یک کیلوگرم تخمه کدو ریخته می‌شود یکباره قیمت ۹۰ هزار تومانی پیدا می‌کند.
آجیل گران شده ولی کسبه بی تقصیرند!
شیرینی فروش فرصت مصاحبه ندارد اما به دشواری می‌شود با یکی که گویا مدیر داخلی است صحبت کرد آن هم چند کلمه؛ وی که نامش علی است می‌گوید: آجیل گران شده است یعنی ما گران خریده‌ایم که مجبوریم گران هم بفروشیم تقصیر ما نیست افزایش قیمت آجیل را دولت مصوب کرده است تا ۲۰ الی ۳۰ درصد از سوی دیگر آجیل و مغزها در زمان فصل خود هم تقریباً ۳۰ تا ۵۰ درصد گران شد.
یکی از شهروندان استان سمنان با بیان اینکه گرانی خشکبار و آجیل در سال جاری بیش از حد تصور ما بوده است، به خبرنگار مهر، می‌گوید: مجموعاً سه کیلوگرم آجیل و تخمه و خشک بار خریداری کردیم زیرا در شب یلدا مهمان زیادی داریم و برای همین‌ها ۶۸۰ هزار تومان هزینه کردیم. جالب اینکه ۳۰۰ گرم انجیر خشک در یک ظرف یکبار مصرف خریدیم ۹۰ هزار تومان!
خانم محمدیان با بیان اینکه مهمانی‌های یلدا را هر ساله میزبانی می‌کنیم و امسال هم به هر صورت باید مهیای آماده مهمانان باشیم زیرا ممکن است بیایند، می‌افزاید: نمی‌توانم به مهمان بگویم نیایند از سوی دیگر ما بزرگ‌تر هستیم و بچه‌هایمان که دور و برمان جمع می‌شوند، خودش مجموعه‌ای ۳۰ نفری می‌شود.
وی درباره گرانی‌ها می‌گوید: برای همین میزان مهمان نزدیک ۷۵۰ هزار تومان آجیل و شیرینی، ۳۰۰ هزار تومان میوه خریداری کردیم در حالی که در همین دو سه سال پیش تمام اینها را با ۲۵۰ هزار تومان می‌خریدیم. از طرف دیگر باید گفت امسال قید بسیاری از چیزها را زدیم مثلاً آجیل میوه، خشک بار از هیچ نوعش و همچنین مسهلاتی مانند باسلق و…
برخی نظاره‌گر هستند
دیگر شهروند سمنانی نیز با بیان اینکه مشکلات گرانی این روزها باعث شده تا کمتر کسی به فکر تهیه اقلام شب یلدا باشد، ابراز کرد: این روزها پول دارها همه چیز دارند و مردم عادی باید تنها تماشا چی باشند یا از حداقل‌ها برخوردار شوند.
امیر عرب یار محمدی با بیان اینکه با حسابی سرانگشتی می‌توان دریافت که هزینه یک شب یلدا برای یک خانواده نسبتاً پرتعداد این روزها یک سوم حقوق یک ماه یک کارگر می‌شود در نتیجه ما توان خرید نداریم و باید تنها نظاره گر باشیم زیرا امروز برای خرید یک کیلوگرم تخمه هم باید نزدیک به ۹۰ هزار تومان پول داد.
وی افزود: همه چیز گران شده اما درباره خوراکی‌ها موضوع متفاوت است. خوراک موضوعی است که مردم نمی‌توانند از آن بگذرند و برای مثال کالای لوکس نیست که بگویند خریداری نمی‌کنیم در نتیجه کسانی که باعث گرانی هستند با خیال راحت مجوز افزایش قیمت‌ها را می‌دهند.
نظارت بر بازارها تشدید شد
مسئولان اما در واکنش به بازار شب یلدا، نظارت‌ها را عنوان می‌کنند و معتقد هستند که با گران فروشی و کم فروشی و دیگر تخلفات برخوردهای جدی صورت می‌گیرد. به عنوان نمونه علی تشنه دل رئیس سازمان صنعت معدن و تجارت استان سمنان در گفتگو با خبرنگار مهر، از اجرای طرح تشدید نظارت بر بازار شب یلدای استان خبر داد.
تشنه دل با بیان اینکه مقابله با گران‌فروشی در دستور کار طرح نظارتی است که از روز بیست و پنجم آذرماه آغاز به کار کرده است، می‌گوید: میوه و تره‌بار و شیرینی، آجیل و خشکبار چهار اولویت اصلی بازرسی‌ها در این ایام هستند همچنین این طرح تلاش می‌کند تا از کمبود اقلام ضروری نیز جلوگیری کند.
وی نصب نرخ نامه و عرضه محصولات مناسب در معرض دید مشتریان را الزام این طرح دانست و تاکید کرد: بازرسان صمت با همکاری بسیج و اعضای دیگر نظارت بر بازار با تخلفات مقابله می‌کنند اما باید در نظر داشت که نقش مردم هم در مقابله با تخلفات مهم است به عبارت دیگر مردم باید با ما همکاری و موارد تخلفات را با ۱۲۴ در میان بگذارند.
تشدید بازار ولی حالا چرا؟
مسئولان استان سمنان در حالی از نظارت‌ها سخن می‌گویند که در واقع نقشی در گرانی ندارند. به عبارت دیگر برخی کارشناسان معتقد هستند که باید با گرانی از مبدا مقابله کرد وگرنه در شهرستان‌ها مشکل گران فروشی آنچنان وجود ندارد زیرا وقتی قیمت آجیل گران می‌شود ارتباطی با عرضه کننده خرد در یک شهرستان دور افتاده ندارد.
موضوع بعد اینکه مسئولان طرح‌های نظارتی شب یلدا را درست شش روز به زمستان آغاز می‌کنند و این یعنی زمانی که همه آجیل فروشان، خشکبار فروشان و … به خوبی خریدهایشان را کرده، سبدهایشان را پر و قیمت‌هایشان را هم نصب کرده‌اند در نتیجه مشکل ریشه‌ای دنبال و پیگیری نمی‌شود.
تلاش برای مصاحبه با اتحادیه آجیل و خشک بار استان سمنان نتیجه‌ای نداد اما پیگیری‌های خبرنگار مهر، نشان می‌دهد که قیمت آجیل شب یلدا تنها یک روز قبل از اجرای طرح بازرسی و نظارت بر بازار یلدا گران شده است و این گرانی از طریق منابع غیر رسمی ۲۵ درصد عنوان می‌شود.
تهران گران شد سمنان را نمی‌دانم
کارشناس بازرگانی استان سمنان اما با بیان اینکه گرانی آجیل در هفته جاری توسط رئیس اتحادیه خشکبار تهران اعلام شد اما درباره اینکه آیا مجوز افزایش قیمتی در استان سمنان نیز طی چند روز اخیر ابلاغ شده یا خیر، اطلاعی ندارم، به خبرنگار مهر گفت: آنطور که رئیس اتحادیه خشکبار تهران اعلام کرد کف قیمت هر کیلوگرم آجیل شب یلدا ۱۲۰ هزار تومان و سقف آن ۱۷۰ هزار تومان است.
وی که نام خانوادگی خود را در تماس خبرنگار مهر باقری اعلام می‌کند، افزود: در خبری که از سوی رئیس اتحادیه خشک بار و آجیل مطرح شد اعلام شده که افزایش ۲۵ درصدی قیمت آجیل شب یلدا مجوز گرفته است در نتیجه آجیل‌فروشان استان سمنان که عمدتاً محصولات خودشان را از تهران تهیه می‌کنند نیز به تناسب قیمت خودشان را ممکن است افزایش داده باشند موضوعی که البته بنده تائید نمی‌کنم زیرا درباره عرضه و نظارت باید سازمان صمت جوابگو باشد.
در حالی قیمت آجیل تا کیلوگرمی ۱۷۰ هزار تومان بیان شده که بررسی‌های میدانی خبرنگار مهر، نشان می‌دهد کم کیفیت ترین آجیل‌ها نیز در سطح شیرینی فروشی‌ها و مراکز عرضه آجیل معتبر استان سمنان این میزان نیست. هرچند در مغازه‌هایی که در مناطق پایین‌تر شهر هستند آجیل ارزان تا کیلوگرمی ۱۳۰ هزار تومان نیز یافت می‌شود اما کیفیت چندانی ندارد.
قیمت موز تا ۳۵ هزار تومان
گرانی‌ها اما به خشکبار و میوه هم رسیده است امروز در بازارهای شب یلدای استان سمنان موز با کیفیت بین ۲۸ تا ۳۵ هزار تومان قیمت دارد و آجیل میوه خشک نیز بین ۱۹۰ تا ۳۵۰ هزار تومان قیمت دارد که به نظر می‌رسد خرید آن برای کمتر کسی مقدور است.
کارشناس اقتصادی در گفتگو با خبرنگار مهر، ضمن بیان اینکه تورم شب یلدا مقطعی است اما اثرگذاری بسیار زیادی دارد زیرا انفجاری افزایش یافته و یکباره تا بازار شب عید نوروز فروکش می‌کند، می‌گوید: اگر به الگوی خرید مردم استان سمنان دقت کنیم متوجه می‌شویم که تورم‌های مقطعی در عید نوروز، ابتدای مهرماه و آغاز سال تحصیلی، یلدا و مجدداً نوروز صورت می‌گیرد.
علیرضا صالحیان ادامه داد: این در حالی است که قشر عظیمی از مردم استان سمنان کارمند نیستند و ارتزاق شأن از کشاورزی، کارگری و خدمات و … است یعنی در شش ماهه نخست سال که بیشترین پول را دارند (کشاورزان محصولات خودشان را برداشت می‌کنند، خدمات در تابستان رونق بیشتری دارد و کارگران نیز به دلیل سال مالی خرداد ماه دولت عمدتاً دریافتی‌هایشان بدون معوقه است) خرید نمی‌کنند و دقیقاً مهرماه، دی ماه و بهمن و اسفند ماه که کشاورزان محصولی ندارند، خدمات به دلیل تغییر اولویت‌های مردم شامل کاهش تفریحات، کاهش تقاضا برای مشاغل خدماتی کمترین درآمد را دارند و کارگران نیز به دلیل هزینه‌های گزاف شب عید دست خالی هستند، در سطح استان بالاترین تورم رخ می‌دهد.
وی می‌افزاید: با این حساب سرانگشتی می‌توان دریافت که دامن زدن به تورم شب یلدا و نوروز و اول مهر مستقیماً بر روی معیشت قشر کثیری از مردم استان سمنان که با نداری دست و پنجه نرم می‌کنند، تأثیر دارد. از سوی دیگر افزایش هزینه‌های تولید، تورم، نوسانات ارزی که به همه چیزمان ربط دارد سبب شده تا قیمت‌ها افزایش یابند که آجیل و خشک بار نیز خارج از این قاعده نخواهند بود.
مشکل جای دیگری است
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه دو نرخی کردن و گرانی بنزین یکی از بدترین کارهایی بود که دولت در این سال‌ها انجام داد زیرا این طرح بسیار جامع و خوب بود اما در بدترین زمان ممکن انجام شد، گفت: دوره دوم روحانی را باید به قبل از گرانی بنزین و بعد از آن تقسیم کرد زیرا پس از گرانی بنزین به واقع انفجاری از گرانی‌های پی در پی و نوسانات ارزی پدید آمد که دیگر دولت نتوانست جلوی آن را بگیرد.
صالحیان با بیان اینکه قرار بود تفاوت قیمت بنزین آزاد شده به جیب مردم نیازمند برود، گفت: شکاف قیمت‌ها آنقدر زیاد شد که اگر ۱۰۰ درصد این تفاوت‌ها هر ماه به جیب مردم برود یاز هم در تهیه نان شب شأن نیز محتاج خواهند بود زیرا امروز شکاف طبقاتی به یک دره عمیق بدل شده است که از پایین نمی‌توان به بالای آن آمد اما از بالای آن به راحتی می‌شود به پایین سقوط کرد.
وی افزود: قیمت آجیل و خشک بار و … همان تابعی است که در ماجرای لاستیک، مرغ و گوشت، نهاده‌های دامی و… شاهد بودیم و از آنجا که نباید از یک سوراخ دو بار گزیده شد، متأسفانه ما بارها و بارها دچار گزیدگی شدیم و درس نگرفتیم. دولت بعد از روی کار آمدن بنزین و ارز دو نرخی را فسادآور دانست اما شش سال بعد هم ارز را دو نرخی و سه نرخی کرد و هم بنزین را و گرانی‌های امروز در کنار موضوع تحریم‌ها و نوسانات ارزی به سیاست‌های نادرست دولت باز می‌گردد.
مقابله با گرانی از بالا
صنعت معدن و تجارت برای نظارت بهتر بر انبارها و اصناف در راستای مقابله با احتکار و گران فروشی و تخلفاتی از این دست با بسیج و سپاه تفاهم نامه‌ای امضا کرده است و این روزها شاهد هستیم که بسیجیان نیز به عنوان بازرسان افتخاری به اصناف کمک می‌کنند اما موضوع این است که ریشه گرانی‌ها نه در کسبه خرد شهرستان‌های استان سمنان بلکه در جای دیگری شاید در پایتخت باشد.
مسئولان استان سمنان تلاش دارند تا با گران فروشی و تخلفات مقابله کنند اما آنطور که کارشناسان اقتصادی بیان می‌کنند، مشکل در ریشه‌های گرانی و افزایش قیمت‌ها است و نه در عرضه خرده فروشان در سطح شهرستان‌ها و استان‌های سراسر کشور. مشکل یکه گویا دولت هم قرار نیست زیر بار آن برود چرا که رئیس جمهور اعلام می‌کند ما وزیری که حامی مصرف کننده و مردم باشد نداریم! دولت مقصر را مجلس می‌داند که به طرح وزارت بازرگانی مجوز نمی‌دهد و مجلس نیز دولت را به دلیل سیاست‌های نادرست اقتصادی در این بین مردم استان سمنان نیز سردرگم.
یلدا می‌آید و می‌رود اما شاید بهتر باشد تلنگری هم به خودمان بزنیم که از خودمان بپرسیم آیا نمی‌توان به میزان کمتری خشکبار و آجیل خرید تا به آنانی که روز به روز پایشان را بر گلوی مردم استان سمنان نهاده‌اند و روز به روز هم به پول‌هایشان افزوده می‌شود، کمک نشود؟ بهتر است امسال که کرونا تجمعات را ممنوع کرده با قناعت یلدایی ساده را برگزار کنیم و به یاد نیازمندان نیز باشیم شاید هزینه یک کیلوگرم آجیل بتواند غرور یک پدر خانواده را مقابل فرزندانش در شب آخرین یلدای قرن، سربلند کند.
