همشهری- عمادالدین قاسمی‌پناه: زمانی که رئیس‌جمهور دوره اصلاحات در سال ۷۶ درباره آزادی مطبوعات و دسترسی آزاد به اطلاعات صحبت می‌کرد، شاید تصور نمی‌شد که در دوره‌های بعد یکی از بدیل‌های مطبوعات، یعنی اینترنت، فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی و البته موضوع فیلترینگ به یکی از دغدغه‌های اصلی مردم و محور سخنان کاندیداها تبدیل شود. به‌عنوان مثال، استفاده از اصطلاح «دکمه فیلترینگ» از سوی رئیس‌جمهور فعلی در انتخابات ۹۶نشان از اهمیت این حوزه برای مردم داشت. طی روزهای آینده اسامی کاندیداهای تأیید صلاحیت شده اعلام و پس از آن سخنرانی‌ها و مناظره‌های آنها آغاز می‌شود. بدیهی است که بعد از مسائل اقتصادی مانند بیکاری، تورم، مسکن و موارد دیگر، احتمالا مهم‌ترین پرسشی که در برابر کاندیداها قرار می‌گیرد، حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات باشد. هنگامی که به سابقه کاندیداهای فعلی نگاه می‌کنیم، کمتر طرح و برنامه‌ای از آنها درباره موضوع فیلترینگ و توسعه زیرساخت‌های ارتباطی و اینترنت در داخل کشور می‌بینیم. مردم تشنه اینترنت با کیفیت و سرعت بالا و رفع شدن مانع فیلترینگ هستند. به همین دلیل آزادی بیشتر اینترنت می‌تواند شعار مورد توجهی برای جذب آرای مردم باشد.
مطالبه‌گری متخصصان
اینترنت اکنون به‌عنوان قوت غالب مردم محسوب می‌شود. مردم امروز برای کسب‌وکار، زندگی روزمره، ارتباطات بین فردی به‌ویژه در دوران کرونا به اینترنت باکیفیت نیاز دارند. به‌عنوان مثال، اکنون بخشی از روستاییان برای فروش محصولات خود از قبیل کشاورزی و صنایع‌دستی در حال استفاده از این امکان هستند تا با حذف واسطه‌گری مستقیما محصولات خود را به مصرف‌کننده برسانند. همچنین ایجاد و راه‌اندازی دولت الکترونیک می‌تواند مانع شکل‌گیری مفاسد اداری شود. این موضوعات روشن می‌کند که اینترنت جزو دغدغه‌های اصلی مردم و متعاقبا موضوعی برای سخنرانی‌ها و مناظرات انتخاباتی کاندیداها خواهد بود. آرش کریم‌بیگی که از روزنامه‌نگاران باسابقه حوزه فناوری و یکی از کارشناسان حوزه آی‌سی‌تی به شمار می‌رود معتقد است «این حوزه هم از منظر دسترسی‌پذیری و هم از این نظر که در بازار جهانی بتواند به‌عنوان زیرساخت، بدون مانع، کسب‌وکار مردم را در بازار جهانی(چه در زمینه تولید و چه در زمینه تجارت الکترونیک) توسعه دهد، جزو موارد کلیدی و اصلی مباحثات کاندیداها خواهد بود.»
کریم بیگی با اشاره به این که کاندیداها چه از موضع موافق و چه از موضع مخالف نمی‌توانند این حوزه را نادیده بگیرند، ادامه می‌دهد: «نگاه سلبی و ایجابی کاندیداها در زمینه توسعه اینترنت، توسعه شبکه داخلی و فیلترینگ هم برای آن دسته از رأی‌دهندگان که موافق توسعه این حوزه هستند و هم برای گروهی که مخالف توسعه آن هستند می‌تواند بسیار اثرگذار و کلیدی باشد.»
این در حالی است که این کارشناس ارتباطات و فناوری اطلاعات بر لزوم ارائه برنامه‌ها و سیاست‌های کاندیداها در حوزه فناوری ارتباطات و اطلاعات به‌صورت مدون، مستند و قابل پیگیری در زمانبندی مشخص تأکید می‌کند.
به‌گفته کریم بیگی، «مردم و متخصصان در این حوزه باید بتوانند این برنامه‌ها را قضاوت کنند چراکه در حوزه آی‌سی‌تی، چه به‌معنای کاربران، چه سرمایه‌گذاران، چه کارآفرینان طبعا بیشتر از هر گروه دیگری می‌توانند مطالبه‌گر برنامه‌های کاندیداها در این حوزه باشند.
اهمیت سابقه عملکرد کاندیداها
برای مردم چند موضوع در حوزه اینترنت و فناوری ارتباطات ازجمله کیفیت و سرعت اینترنت، فیلترینگ و اختلالات عمدی در اینترنت اهمیت دارد. پوریا آسترکی، تحلیلگر شبکه‌های اجتماعی هم به موضوع امنیت و مسائل حقوقی در این حوزه اشاره می‌کند که البته آن را جزو اولویت‌های بعدی کاربران می‌داند.
آسترکی معتقد است که کاندیداهایی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم سابقه مشارکت در فیلترینگ داشته‌اند، نمی‌توانند برای بهبود آن وعده دهند.
او با اشاره به این موضوع که این کاندیداها در سابقه خود نقطه روشنی در ارتباط با این موضوع ندارند، می‌گوید: «به‌نظر نمی‌رسد هیچ‌یک از کاندیداها برای موضوع اینترنت و دسترسی‌پذیری برنامه‌ای برای ارائه داشته باشند، اما احتمالا شاهد سخنانی از بعضی از آنها خواهیم بود که یا با فیلترینگ مخالفت کنند یا اعلام کنند که فیلترینگ در حال کم‌رنگ شدن است. درواقع این سخنان به این معنی است که آنها از سابقه خود در این موضوع نمی‌توانند دفاع کنند.»
این کارشناس فضای مجازی معتقد است که به همین علت حتی نمی‌توانیم شاهد وعده‌ای از سوی آنها باشیم و احتمالا شاهد کلی‌گویی‌هایی مانند آزادی در فضای مجازی خواهیم بود و طبعا نمی‌توانیم شاهد ارائه برنامه در این حوزه از سوی کاندیداهای فعلی باشیم. آسترکی با اشاره به اینکه یکی از بحث‌های انتخاباتی رئیس‌جمهور فعلی هم موضوع اینترنت بوده، می‌گوید، این موضوع حتما از موضوعات محوری بحث نامزدهای انتخابات پیش‌رو خواهد بود.
معرفی تیم
اگر کاندیداهای تیم حوزه فناوری و ارتباطات خود را معرفی کنند شاید بتوان بهتر در مورد آنها نظر داد و آنها را به چالش کشید. محمد کشوری، کارشناس ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به این که شبکه ملی اطلاعات و دسترسی به اینترنت برای کاربران به‌ویژه جوانان از اهمیت خاصی برخوردار است، معتقد است که این موضوع حتما در مناظرات و جلسات پرسش و پاسخ نقش محوری خواهد داشت. با این حال کشوری پیش‌بینی می‌کند که کاندیداها در مورد فیلترینگ موضع تندی اتخاذ نکنند و سخنانی خواهند گفت که مردم «ایجاد محدودیت بیشتر» را برداشت نکنند. او هم بر این باور است که «در جلسات پرسش و پاسخ، افرادی باید حضور داشته باشند که کاندیداها را به چالش بکشند و سؤالات دقیق‌تری بپرسند تا آنها به کلی‌گویی روی نیاورند، چراکه این کلی‌گویی‌ها درنهایت به نتیجه‌ای نمی‌رسد.»
او بر این نکته تأکید می‌کند که «انتظار نمی‌رود خود کاندیداها در این حوزه تسلط کافی داشته باشند و درعمل باید منتظر بمانیم تا کاندیدای منتخب چه کسانی را برای دستگاه‌های متولی این حوزه مانند وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات یا دبیر شورای‌عالی فضای مجازی انتخاب می‌کند.»
