رضا دبیری‌نژاد، موزه‌دار در یادداشتی که به مناسبت روز جهانی موزه و هفته میراث فرهنگی در اختیار ایسنا قرار داده، شعار سال ۲۰۲۱ ایکوم جهانی «آینده‌ها موزه‌ها؛ بازیابی و تصور دوباره» و عملکردی را که موزه‌های کشورمان می‌توانند نسبت به این شعار داشته باشند مقایسه و بررسی کرده است.
او در یادداشت خود با عنوان «چشم موزه‌ها را باید شست» این‌طور آورده است: «"چشم‌ها را باید شست، جور دیگر باید دید". این شاید روایت ایرانی ترجمه شعار امسال روز جهانی موزه‌ها باشد. شورای جهانی موزه‌ها در روزگاری که موزه‌ها به کما رفته و تلاش دارند از این انقطاع به درآیند و شریان‌های ارتباطی و حیاتی خود را حفظ کنند فراخوانی برای همه موزه‌ها داده است که به عنوان شعار امسال، سرلوحه فعالیت‌های امسال موزه‌ای خود قرار دهند؛ اینکه دوباره موزه‌ها را زنده و احیا کرد و حیاتی دوباره شکل داد؛ حیاتی که زایشی دوباره است مثل هر کمایی که یک مرگ موقت با خود دارد و بعد از خواب یا مرگ موقت یک زندگی دوباره شکل می‌گیرد، حالا موزه‌ها را باید دوباره زنده کرد و جانی دوباره داد.
اما بازگشتن به زندگی، به معنای بازگشتن به گذشته نیست. از این‌رو فرامی‌خواند بازاندیشی کنید و تصوری دوباره برای موزه‌ها بسازید. اگرچه این شعار می‌تواند بخشی به شرایط پاندمی برگردد اما بخش مهم‌تر آن مربوط به ماهیت موزه‌ها در وضعیت امروزی است. همین شوک زمانه نوعی مواجهه با چالش‌ها و بیان‌ها و روش‌های جدید را برای موزه‌ها داشت که باید جدی‌تر بگیرند و رفتاری دیگرگونه را به طور دائمی در پیش بگیرند. این دیگرگونی اهدافی جدید را نیز به همراه دارد.
حال در برابر این شعار جهانی باید این سوال بومی را مطرح کرد که موزه‌های کشورمان چه تصویر و تصوری برای خود داشته‌اند یا دارند که حالا بخواهند بازنگری و بازاندیشی کنند. این سوال در دو وجه تصور مشترک یا وجه تک موزه مطرح است. از سویی موزه‌ها فاقد تصویری برای آینده خود هستند و افقی را در پیش رو نساخته‌اند که حالا بخواهند آن را تغییر دهند. چشم‌انداز و برنامه آینده‌نگرانه یک ویژگی عموما فراگیر در بین موزه‌های ایرانی است.
از سوی دیگر نیز حجم زایشِ موزه‌های جدید که انواع مختلفی از موزه‌های خصوصی گرفته تا نهادهای مختلف را به همراه داشته حتی در شکل کمی آن نیز این موضوع را با خود به همراه دارد که نمی‌توان همان تصور دهه‌های پیش‌تر را از موزه در ایران داشت، این گونه است که در موجودیت موزه اعم از چیستی یا کارکردهای موزه نیز تغییراتی به وجود آمده است که تصور پیشین را شکسته است و نمی‌توان به آن تصور بسنده کرد.
از همین رو باید تصویر و تصور از موزه را به یک سو گذاشت و از نو ساخت. موزه را نمی‌توان با همان چشم پیشین دید بر همین اساس باید چشم‌ها را شست یعنی بازانگاری کرد. تا دوباره موزه را بسازیم. موزه در مفهومی که بتواند همه فراگیری زمانه و همه روش‌های نو را به همراه داشته باشد.»
انتهای پیام
