مناظره های تلویزیونی نامزدهای انتخابات مختلف که گاهی با حضور دو نامزد و گاهی هم با حضور چند و یا همه نامزدهای نهایی برگزار می شوند، یکی از جذاب ترین و جنجالی ترین بخش های تبلیغات نامزدها برای مردم است و به ویژه مناظره میان نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، از پرمخاطب ترین برنامه های تلویزیونی به شمار می رود.
از این رو، رقابتی تنگاتنگ بین شبکه های مطرح تلویزیونی هر کشور برای در انحصار گرفتن این نوع مناظره ها در زمان برگزاری انتخابات با هدف جلب مخاطب بیشتر ایجاد می شود.
در این گزارش، بطور اجمالی به شیوه برگزاری مناظره های انتخاباتی، میزان اثرگذاری آن بر افکار عمومی جامعه، روند برگزاری و ... در چند کشور جهان شامل آمریکا، روسیه، انگلیس، آلمان، فرانسه، کره جنوبی و تونس پرداخته شده است.
مناظره های انتخاباتی در فرانسه
مناظره های انتخاباتی ریاست جمهوری در فرانسه پدیده ای سیاسی است که از سال ۱۹۷۴ میلادی در دور دوم رقابت ها مرسوم بوده است. انجام مناظره های تلویزیونی در دور اول رقابت ها برای اولین بار در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۷ میلادی رایج شد.
در فرانسه برای نخستین بار در سال ۱۹۷۴ میلادی مناظره های تلویزیونی انتخابات ریاست جمهوری با الهام از آمریکا (مناظره نیکسون و کندی در سال ۱۹۶۰) میان ولری ژرار دستن و فرانسوا میتران انجام شد.
از آن زمان تا سال ۲۰۱۷ میلادی رویه مرسوم انجام مناظره های تلویزیونی میان نامزدهایی که به دور دوم راه یافته اند رایج بود اما در ۲۰ مارس سال ۲۰۱۷ میلادی برای نخستین بار ۵ نامزد ریاست جمهوری (فرانسوا فیون، بونوآ همون، مرین لوپن، امانوئل مکرون و ژان لوک ملانشون) برای انجام مناظره های تلویزیونی به صورت پخش مستقیم از طریق شبکه تی اف ۱(TF۱) و ال سی آی (LCI) و فرانس ۲۴ (France۲۴) دعوت شدند. در این مناظره نامزدها پس از طرح مقدمه ای از خود در جایگاه رئیس جمهور، به مدت سه ساعت در سه محور الگوی اجتماعی، الگوی اقتصادی و جایگاه فرانسه در سطح جهانی با یکدیگر به مناظره پرداختند.
مناظره های تلویزیونی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در فرانسه، به دلیل مخاطب بالا و اثرگذاری آن بر افکار عمومی بیش از هر نوع دیگر از تبلیعات، همواره مورد توجه خاص از سوی نامزدهای انتخابات قرار داشته است.
در مناظره نامزدها در فرانسه، مثل دیگر مناظره های انتخاباتی رایج در دیگر کشورها، زمان برنامه مناظره به سهم مساوی بین نامزدها تقسیم می شود تا هر یک از نامزدها بطور عادلانه، زمان برابر برای اعلام برنامه ها، پاسخگویی به سوالات و دفاع از خود در برابر ادعاهای احتمالی مطرح شده از سوی رقیب داشته باشند.
مناظره های انتخابات ریاست جمهوری در فرانسه با حضور دو نامزد و گاهی چند نامزد به طور همزمان در برنامه مناظره برگزار می شود.
از آنجا که در مناظره های تلویزیونی، اساسی ترین مسائل مرتبط با کشور و مهم ترین مسائل مورد علاقه مردم مطرح می شود، مناظره ها از تعداد مخاطبان بالا برخوردارند و به همین دلیل اثرگذاری آن بر افکار عمومی غیرقابل انکار است.
مناظره های انتخاباتی در روسیه
نامزدهای ریاست جمهوری روسیه سه هفته قبل از شروع تا زمان برگزاری انتخابات، بحث و گفت و گوها در قالب رقابت های انتخاباتی را آغاز می کنند.
در روسیه در دوره قبلی ریاست جمهوری پنج کانال تلویزیونی فدرال ایالتی و سه ایستگاه رادیویی شرکت پخش رادیو و تلویزیون دولتی روسیه زمان پخش رایگان را برای تبلیغات انتخاباتی فراهم کردند.
نامزدها برای جذب رأی دهندگان به سمت خود مجبورند روزانه در شبکه های تلویزیونی و ایستگاه های رادیویی بحث کنند و برنامه های خود را در حالت زمان محدود ارائه دهند.
در دوره های انتخاباتی پیشینین زمان پخش رایگان برای تبلیغات انتخاباتی توسط پنج کانال تلویزیونی فدرال ایالتی اختصاص داده شد: "روسیه ۱"، "روسیه ۲۴"، کانال یک، "مرکز تلویزیون"، تلویزیون عمومی روسیه (OTR)، و همچنین سه ایستگاه رادیویی هولدینگ( VGTRK) : "رادیو روسیه"، "مایاک" و "وستی FM".
سال گذشته هر هفت نامزد که برای رویدادهای مشترک مبارزاتی زمان دریافت کردند، به طور همزمان در بحث در هر پنج کانال تلویزیونی فدرال شرکت کردند و سه یا چهار نفر به طور همزمان در بحث های رادیو حضور داشتند. براساس قانون ستاد انتخابات دولت روسیه این مناظرات فقط در روزهای هفته برگزار می شود. (صبح و عصر)
قرعه کشی زمان پخش برنامه رادیویی و تلویزیونی نامزدها
در مجموع، برای تعیین زمان پخش تلویزینی و رادیویی نامزدها قرعه کشی برگزار شده و حدود ۶۰ ساعت برنامه تلویزیون و ۳۶ ساعت زمان پخش رادیویی برای برنامه های انتخاباتی آنان در نظر گرفته می شود.
در همان زمان، مطابق قانون، یک سوم وقت به احزابی که کاندیداها را معرفی کرده اند اختصاص می یابد و زمان باقیمانده به نصف تقسیم می شود: نیمی برای فیلم های تبلیغاتی نامزدها و نیمی برای بحث ها اختصاص می یابد.
کانالهای تلویزیونی خود قالب "رویدادهای مشترک مبارزاتی" را تعیین می کنند - بحث ها، میزهای گرد، مناظره ها. در طول مبارزات انتخابات، کانال های تلویزیونی تصمیم می گیرند که همه نامزدها به طور همزمان در بحث ها شرکت کنند.
دوره انتخابات قبلی ریاست جمهوری، بینندگان روس جدال هفت نامزد (بدون پوتین) را تماشا کردند. : سرگئی بابورین (حزب اتحادیه ملی روسیه)، پاول گرودینین (حزب کمونیست فدراسیون روسیه)، ولادیمیر ژیرینوفسکی (LDPR)، کسنیا سوبچاک (ابتکار مدنی)، ماکسیم سورایکین (کمونیستهای روسیه)، بوریس تیتوف (حزب رشد) و گریگوری یاولینسکی (یابلوکو).
زمان پخش رادیو تلویزیونی برنامه های نامزدها
در قانون انتخابات روسیه یک ماده وجود دارد که زمان پخش تبلیغات "باید در دوره ای باشد که سازمان پخش تلویزیونی و رادیویی مربوطه تعیین می کند، زمانی که برنامه های تلویزیونی و رادیویی بیشترین مخاطب را جذب می کنند. "
چرخه بحث های پیش از انتخابات با بحث و گفتگو در رادیو ها اغاز می شود.
مناظرات در تلویزیون روسیه بر اساس اطلاعات دوره قبلی صبح و عصر (نزدیک به شب) انجام و مناظره ها در ایستگاه های رادیویی در طول روز و ساعتهای مختلف برگزار می شود.
طبق قانون، یک نامزد ریاست جمهوری باید شخصاً در بحث های کانال های فدرال شرکت کند، یک فرد معتمد فقط در صورت بیماری یا انجام وظایف رسمی می تواند جایگزین او شود.
در مناطق روسیه، این بحث ها در ۳۳۸ کانال تلویزیونی منطقه ای و ۲۸۰ ایستگاه رادیویی نیز برگزار می شود.
برخی از نامزدها همواره مخالف پخش مستقیم هستند به گفته انها برنامه شلوغ بحث های زنده، نامزدها را آزار میدهد. انها پیشنهاد می دهند برخی از بحث ها را ضبط کرده و در ساعت مقرر پخش شود. برخی هم می گویند مقداری از بحث ها ضبط شده و مقداری هم زنده باشد تا مردم اذیت نشوند.
علاوه بر این برخی از این واقعیت که همه نامزدها به طور همزمان در بحث های تلویزیونی شرکت می کنند ناراضی هستند و از اینکه بحث به "غرفه پر سر و صدا" تبدیل شود، ترس دارند.
زمان تبلیغات نامزدها یک ماه است و یک روز قبل از به عنوان روز سکوت انتخابات تبلیغات ممنوع می شود.
مناطره تلویزیونی تا چه حد در جذب مردم تاثیرگذار است؟
در مقاله در «سایت دمکراسی روس» آمده است دراستراتژی مناظره تلویزیونی فرض است که شما برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی که هنوز به طور کامل شکل نگرفته است، از هر وسیله ای که در دسترس دارید استفاده می کنید.
بسیاری از سیاستمداران معتقدند که نتایج واقعی بحث ها تنها پس از پایان یافتن مناظره مشخص می شود. افکار عمومی تحت تأثیر این مباحث شکل می گیرد و برای همین این مناظره ها تاثیر بسیار زیادی در جذب رای دهندگان دارند.
انتخابات ریاست‌جمهوری روسیه در ۱۸ مارس ۲۰۱۸ ( ۲۷ اسفند ۹۶) برگزار شد و ولادیمیر پوتین توانست با کسب حدودا ۷۷ درصد آرای عمومی با فاصلهٔ زیادی از رقبای خود در انتخابات پیروز شود.
مناظره های انتخاباتی در کره جنوبی
مناظره های انتخاباتی در کره جنوبی علاوه بر انتخابات ریاست جمهوری در چهار انتخابات دیگر از جمله انتخابات پارلمانی، فرمانداری ها و شهرداری ها نیز برگزار می شود اما غیر از انتخابات ریاست جمهوری این مناظره ها در سایر انتخابات چندان مهم نیستند و عمدتا مخاطبان زیادی هم ندارند.
مناظره های تلویزیونی در کره جنوبی که از سال ۱۹۹۵ میلادی تا کنون برگزار می شوند در سه نوبت پخش می شوند.
مطالعاتی که تأثیرات مشاهده مناظره های تلویزیونی بر مشارکت سیاسی در کره جنوبی را بررسی کرده اند نشان می دهد رای دهندگان هنگام مشاهده مناظرات تلویزیونی، اطلاعات مورد نیاز را کسب می کنند که این می تواند بر روی مشارکت سیاسی آنان تأثیر مثبت بگذارد.
بررسی تأثیرات بحث ها بر روی مشارکت سیاسی، نشان می دهد که مشاهده این مناظرات باعث افزایش تعامل مدنی در جامعه نیز می گردد.
مطالعات در کره جنوبی نشان می دهد که تأثیرات تماشای مناظره های تلویزیونی بسته به سطح دانش سیاسی افراد متفاوت است. یافته ها نشان می دهد که مشاهده مباحث تلویزیونی به طور کلی بر یادگیری رای دهندگان تأثیر می گذارد. علاوه بر این، این مطالعه نشان می دهد که اثرات یادگیری در افراد با توجه به دانش سیاسی آنها ناهمگن است. به عنوان مثال، شهروندانی که از نظر سیاسی آگاهی کمتری دارند، تمایل دارند تا از طریق مشاهده مباحث تلویزیونی درباره پیشنهادات انتخاباتی نامزدها بیشتر بدانند.
تونس و تجربه منحصر بفرد مناظره در جهان عرب
در سپتامبر ۲۰۱۹ جهان عرب خود را در مقابل تجربه ای دید که پیشتر در هیچ کدام از کشورهای عربی تکرار نشده بود؛ مناظره های انتخاباتی که توجه جمعیت زیادی از تونسی ها و جهان عرب را به خود جلب کرد.
اگر چه مناظره های انتخاباتی در مقیاس جهانی، تاریخی ۱۵۰ ساله دارد اما در کشورهای عربی می توان گفت که سال ۲۰۱۹ آن هم از شمال آفریقا اولین تجربه مناظره های انتخاباتی رقم خورد کما اینکه تونس خود اولین کشوری بود که دومینوی انقلاب های عربی را در سال ۲۰۱۱ بعد از دهه ها دیکتاتوری به راه انداخت و نیز اولین کشوری که نخستین تجربه دموکراتیک عربی یعنی برگزاری انتخابات مجلس موسسان را در سال ۲۰۱۱ به رخ جهان کشید.
بلعباس بن کریدة آفریننده این تجربه مناظرات انتخاباتی ریاست جمهوری تونس بود.
این مناظره صرفا مختص نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری تونس نیست بلکه آن گونه که موسس آن می گوید جمعیت های بحث و مناظره ای سیاسی بین سایر نخبگان مانند روزنامه نگاران نیز راه اندازی کرده و دوره های مختلفی در این باره برگزار کرده است.
بلعباس درباره قواعد و شروط شرکت فعالان مدنی و روزنامه نگاران در تنظم مناظره ها اعم از انتخاباتی و غیرانتخاباتی به این موارد اشاره کرده است:
-بیطرفی و عدم وابستگی به هر گونه رویکرد ایدئولوژیک در طول فعالیت مناظره ها
-استقلال و التزام به مبادی و ارزش های اخلاقی فعایت مطبوعاتی
-التزام به حقوق بشر و ارزش های انسانی
-در پیش گرفتن فلسفه بحث عقلانی مسالمت آمیز و سازنده
