خبرگزاری فارس لرستان- نسرین صفربیرانوند، با توجه به اینکه مسائل مهم از جمله اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در همه سطوح با موضوع جمعیت گره خورده، بنابراین رشد جمعیت و داشتن جمعیتی فعال از اهمیت بسزایی برخوردار است.
طبق بررسی‌ها و تحقیقات انجام شده ظرف سال‌های گذشته ما با کاهش موالید، ازدواج و افزایش طلاق نه تنها در لرستان بلکه کشور مواجه بوده‌ایم و این می‌تواند زنگ خطر کاهش رشد جمعیت را به دنبال داشته باشد، در نهایت کاهش رشد جمعیت ما را به سمت جامعه‌ی سالمند می‌کشاند که بدون شک پیامدهای نامطلوبی دارد.
نکته‌ای تاثیرگذار در روند رشد جمعیت، سیاست‌گذاری‌هایی است که ظرف چهل سال گذشته انجام گرفته متاسفانه سیاست تثبیت و کاهش موالید سبب شد ما در مقطعی با کاهش جمعیت مواجه باشیم.
کاهش ازدواج و از سوی دیگر افزایش طلاق از دیگر مواردی است که دست به دست هم داده تا آهنگ رشد جمعیت در استان روند خوبی نداشته باشد و طبق پیش بینی‌ها جمعیت فعال ما طی ۲۵ تا ۳۰ سال آینده کاهش و جمعیت سالمند افزایش پیدا خواهد کرد.
به نظر می‌رسد برنامه‌ریزی برای تسهیل در امر ازدواج ، فرهنگ سازی و تبلیغات در خصوص فرزندآوری رفع مشکلات زوج‌های نابارور همه از مواردی است که می‌تواند در روند افزایش جمعیت موثر باشد.
کاهش موالید در لرستان
کارشناس باروری سالم و جمعیت دانشگاه علوم پزشکی لرستان با اشاره به اینکه ظرف چند سال اخیر کاهش جمعیت را در کشور داشتیم و لرستان هم از این قضیه استثنا نیست، عنوان می‌کند: جمعیت کلی استان نسبت به سال ۹۵ که سرشماری نفوس و مسکن بوده جمعیت کلی کاهش پیدا نکرده اما موالید که یکی از شاخص‌های بقای حیات است کاهش پیدا کرده است.
لیلا شریعتی می‌گوید: سال ۹۹ ما با کاهش موالید حدود ۱۲۰۰ تا ۱۳۰۰ نفر بوده‌ایم، از طرفی ازدواج کاهش و طلاق افزایش پیدا کرده است، این موارد روی رشد جمعیت تاثیر گذاشته است.
وی بیان می‌کند: با وجود اینکه متولی صیانت از جمعیت وزارت بهداشت است اما واقعیت این است که این مهم از عهده یک دستگاه بر نمی‌آید، بلکه نیازمند هم افزایی تمام جامعه است، برای افزایش جمعیت نمی‌توان به تنهایی قدم برداشت به عنوان نمونه در امر ازدواج خیلی از دستگاه‌ها دخیل هستند.
کارشناس باروری سالم و جمعیت دانشگاه علوم پزشکی لرستان بیان می‌کند: ازدواج باید پایه و اصول داشته باشند، بنابراین خیلی از ارگان‌ها باید پای کار باشند و زمینه ازدواج و تحکیم بنیان خانواده را افزایش دهیم.
میانسالان، بیشترین قشر جمعیتی استان
شریعتی با بیان اینکه درصد کودکان لرستان نسبت به کل جمعیت هشت درصد یعنی ۱۴۵ هزار و ۷۶۳ نفر است، می‌افزاید: درصد نوجوانان استان ۲۱ درصد یعنی ۳۸۱ هزار و ۳۲۳ نفر و جوانان ۱۷ و نیم درصد یعنی ۳۱۳ هزار و ۵۷۱ نفر است، جمعیت میانسال استان که بیشترین قشر استان را تشکیل می‌دهد ۴۳ درصد یعنی ۷۷۲ هزار و ۴۵۳ نفر است.
به گفته وی جمعیت سالمندان استان نسبت به کل جمعیت نیز ده و نیم درصد یعنی ۱۸۷ هزار نفر است، در حال حاضر به لحاظ قشر مولد یعنی جوانان و میانسالان وضع خوبی داریم، اما ۳۰ سال بعد ۴۳ درصد جمعیت استان را سالمندان تشکیل می‌دهد که پیامد خوبی به دنبال ندارد.
کارشناس باروری سالم و جمعیت معاونت بهداشتی استان ادامه می‌دهد: هشت درصد کودک و ۲۱ درصد نوجوان نمی‌تواند جای ۴۳ درصد جمعیت سالمند را پر کند، درواقع نیروی مولد کاهش و جمعیت به سمت سالمند شدن پیش می‌رود، سالمندان نه تنها مولد نیستند بلکه بار مالی را هم به خانواده و جامعه تحمیل می‌کنند.
نگرانی از عدم جایگزینی نسل مولد
شریعتی تاکید می‌کند: اگر نسل جایگزین نداشته باشیم شاهد جامعه پیر و سالمند خواهیم بود ، و این جامعه نه تنها نشاط ندارد بلکه در رکود به سر می‌برد.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود می‌گوید: پنجره جمعیتی استان از سال ۱۳۸۵ شروع شده یعنی جمعیت جوان و میانسال که نیروی مولد هستند در شرایط خوبی قرار دارند، بنابراین اگر بتوانیم تبلیغ فرزندآوری داشته باشیم در آینده مشکلی پیش نمی‌آید ، اما اگر رشد جمعیتی به همین منوال باشد قطعا با مشکل مواجه خواهیم بود.
کارشناس باروری سالم و جمعیت معاونت بهداشتی استان با اشاره به کاهش موالید در استان می‌گوید: سال ۹۷، ۳۲ هزار و ۳۷۲ نفر، ۹۸، ۲۸ هزار و ۳۰۵ نفر، ۹۹، ۲۶ هزار و ۵۷۸ نفر و سال ۹۵، ۳۶ هزار نفر یعنی از سال ۹۵ تا سال ۹۹ حدود ده هزار کاهش موالید داشته‌ایم.
شریعتی بیان می‌کند: کاهش ازدواج داشته‌ایم سال ۹۵، ۱۹ هزار فقره سال ۹۸، ۱۳ هزار و ۷۱۲ سال ۹۹ مقداری افزایش ۱۵هزار و نفر در مجموع کاهش داشته ایم از طرفی طلاق از سال ۹۵ تا ۹۹ افزایش پیدا کرده است.
کاهش نرخ باروری
وی می‌افزاید: یکی دیگر از شاخص‌های رشد جمعیت نرخ باروری است، نرخ باروری سال ۹۵، ۱/۲ بوده اما سال ۹۹ این نرخ به ۹/۱ کاهش پیدا کرده و این یعنی شاخص نامطلوب شده است.
این کارشناس ادامه می‌دهد: مولفه دیگه رشد طبیعی جمعیت است که از اختلاف تولد و مرگ به دست می‌آید این نرخ سال ۹۸، ۶/۱ بوده سال ۹۹ به ۹/۰ کاهش پیدا کرده و اگر این روند ادامه پیدا کند این شاخص به صفر می‌رسد و مرگ و تولد مساوی یعنی هیچ رشدی نداریم که اصلا خوب نیست و یک فاجعه جمعیتی رخ خواهد داد.
رفع مشکل زوج‌های نابارور
کارشناس باروری سالم و جمعیت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی لرستان می‌گوید: یکی از مواردی که جزو برنامه‌های صیانت از جمعیت است طرح‌های حمایتی برای زوج‌های نابارور است در استان تنها یک مرکز درمان ناباروری که خیلی هم فعال نیست، از طرفی هزینه درمان بسیار بالا است بنابراین باید تسهیلاتی در نظر گرفته شود.
شریعتی با اشاره به اینکه طرح شناسایی زوج‌های نابارور تازه شروع شده است، تصریح می‌کند: نمی‌توان آمار دقیقی از زوج‌های نابارور ارائه داد، اما طبق یک برآورد حدود سه هزار زوج ناباروردر استان وجود دارد البته ممکن است تعداد بیشتر باشد اگر برای همین تعداد هم کاری انجام شود در افزایش موالید موثر است.
اجرای طرح پژوهشی در خصوص سقط‌های غیر قانونی
وی عنوان می‌کند: یکی از کارهای مهم دیگری که در قالب صیانت از جمعیت در دستور کار قرار دارد، طرح پژوهشی در خصوص تعداد و شناسایی سقط است، علاوه بر سقط‌های قانونی که تحت نظر پزشک انجام می‌شود، متاسفانه شاهد سقط‌های غیر قانونی هم هستیم که در مراکز غیر تخصصی و غیر مجاز انجام می‌شود.
فرهنگ سازی در خصوص فرزندآوری توسط صدا و سیما از مواردی است که می‌توان مطرح کرد در واقع هرگونه تبلیغ در خصوص تهدید موالید و کاهش جمعیت باید حذف بشود، کمک به موضوع ازدواج فرزندآوری می‌تواند موثر باشد.
شریعتی با بیان اینکه جمعیت لرستان در حال حاضر یک میلیون و 801 هزار و 84 نفر است، می‌گوید: از این میزان 916 هزار و 376 نفر مرد و 884 هزار و 708 زن است، نسبت به مردان کمتر است زنان 10 تا 54 ساله که گروه هدف ما برای فرزند آوری هستند 603 هزار و 841 نفر است که از این تعداد 352 هزار و 650 هزار دارای همسر هستند.
راهکار افزایش جمعیت
معاون امور جوانان اداره کل ورزش و جوانان لرستان با اشاره به اینکه یکی از راهکارهای افزایش جمعیت رفع مشکل زوج‌های نابارور است، می‌گوید: طبق آمار یک چهارم زنان ما ناباروراست که باید با استفاده از روش‌های نوین این مشکل را حل کنیم تا به افزایش جمعیت استان کمک کرده باشیم.
زهره‌یی استفاده از مشوق‌هایی مانند ایجاد مهدکودک در ادارات برای زنان شاغل را از دیگر راهکارهای افزایش جمعیت عنوان می‌کند و می‌افزاید: اختصاص کمک هزینه فرزندان مانند پوشک و شیر خشک نیز از دیگر مواردی است که می‌تواند در این زمینه مهم باشد، این موارد اگر به طور جدی پیگیری شوند نقش مهمی در افزایش فرزندآوری دارد.
وی در خصوص افزایش ازدواج نیز توضیح می‌دهد: این موضوع علاوه بر اینکه باید آسیب شناسی شود نیاز است که مراکزی توسط استانداری و دیگر ارگان‌ها راه‌اندازی شود و در این مراکز همه امکانات مورد نیاز در آن برای زوج‌ها با شرایط آسان ایجاد شود.
فقر اقتصادی عامل کاهش جمعیت
یک محقق و پژوهشگر نیز می‌گوید: با وجود تاکید اسلام و ارائه دیدگاه های پیشوایان دین درباره فرزند آوری، تولید نسل و کثرت فرزندان و هشدار کارشناسان اما زنگ خطر کاهش جمعیت در لرستان به صدا درآمده است، مسلما با این وضعیت، چنین جامعه‌ای نمی‌تواند به رشد مطلوب برسد.
روح اله دریکوند می‌افزاید: درست است که عوامل اجتماعی و فرهنگی، سیاست تک فرزندی و به تاخیر انداختن فرزند اول و موارد دیگر باعث شده که جمعیت ما رو به کاهش باشد، اما عمده دلیل پیری جمعیت در استان لرستان، فقر اقتصادی است.
وی معتقد است: کارهای فرهنگی، تبلیغاتی در جای خود بسیار مناسب است اما کارساز نیست و عملا دردی از مشکلات اقتصادی جوانان دوا نمی‌کند، جدای از نگرش اعتقادی و دینی با این وضعیت اقتصادی، یک جوان تا مشوق و پشتوانه اقتصادی نداشته باشد نمی‌تواند ازدواج کند، این معضل موجب شده تا جوانان در همان وادی مجرد بودن بمانند و خانواده‌ها نیز عمدتا به سمت تک فرزندی پیش بروند.
این محقق و پژوهشگر می‌گوید: رهبر معظم انقلاب بارها تأکید کرده‌اند: «مسئله جمعیّت را جدّی بگیرید! جمعیّت جوان کشور دارد کاهش پیدا می کند، یک جایی خواهیم رسید که دیگر قابل علاج نیست؛ یعنی مسئله جمعیّت از آن مسائلی نیست که بگوییم حالا ده سال دیگر فکر می کنیم؛ نه، اگر چند سال بگذرد، وقتی نسل ها پیر شدند، دیگر قابل علاج نیست.».
دریکوند خاطرنشان می‌کند: اگر به مردم گفته شود تسهیلات ویژه برای فرزند دوم، مانند ارائه مسکن مهر، دادن مبالغ نقدی ، هزینه‌های بارداری و نوزادی را تا چند سالگی پرداخت می‌شود بدون شک می‌تواند خانواده‌ها را به سمت فرزندآوری سوق دهد.
انتهای پیام/خ
