به گزارش خبرگزاری مهر، نشست یک‌صدسال حفاظت از میراث‌فرهنگی به همت شورای هماهنگی سازمان‌های غیردولتی میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، ایکوم ایران و وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با حضور پیشکسوتان و اساتید حوزه حفاظت و مرمت بناها و بافت‌های تاریخی به صورت آنلاین برگزار شد. صاحب‌نظران در این نشست به بررسی تغییر و تحولات حفاظت از میراث‌فرهنگیِ گذشته و امروز کشور پرداختند.
شورای هماهنگی سازمان‌های غیردولتی میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ایران با همراهی ایکوم ایران و وزارتخانه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در نظر دارد به مناسبت تغییر سده خورشیدی نشست‌هایی را تحت عنوان «یک‌صدسال فرهنگ و هنر» با حضور کارشناسان با موضوعات مرتبط با میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برگزار کند و به بررسی آنچه در یک‌صد سال گذشته در حوزه‌های مرتبط با میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی رخ داده است بپردازد. اولین نشست از این سلسله نشست‌ها تحت عنوان یک‌صدسال حفاظت از میراث‌فرهنگی (غیرمنقول) با حضور دکتر محمدمنصور فلامکی، دکتر فرهاد نظری، دکتر علیرضا قلی‌نژاد پیربازاری و محمدحسن طالبیان به شکل آنلاین برگزار شد.
انجمن آثار ملی و حفاظت از بناهای تاریخی
در ابتدای نشست محمدمنصور فلامکی از چهره‌های ماندگار معماری و حفاظت و مرمت ایران برگزاری این نشست را ارزشمند بیان کرد و گفت: بررسی صدسال حفاظت و مرمت آثار تاریخی توسط صاحب‌نظران اقدام ارزشمندی است که حتماً ثمره خوبی خواهد داشت زیرا با همراهی انجمن‌های مرتبط با حوزه‌های میراث‌فرهنگی و مستقل از دولت انجام شده است، نیازمند کمی محبت بیشتر نیز خواهد بود تا پایان خوبی پیدا کند.
این چهره ماندگار حوزه معماری و مرمت ایران در ادامه به تأسیس انجمن آثار ملی ایران در دوره پهلوی اول اشاره کرد و گفت: در آن زمان نگرش تازه‌ای برای حفظ بناهای تاریخی ما شکل می‌گیرد بسیاری از بزرگان ما را به شوق می‌آورد تا انجمن آثار ملی ایران را برپا کنند. این انجمن که پیش از تأسیس سازمان ملی حفاظت از آثار باستانی تأسیس شده بود نقش مهمی در حفظ آثار تاریخی ما ایفا کرد؛ همچنان نیز دایر است با وجود تغییرات و تحولات سال‌های گذشته، همچنان شاهد فضایی دوستانه و با احترام برای حفظ آثار تاریخی در آن هستیم.
حفاظت از آثار تاریخی در گذشته و اکنون
در ادامه فرهاد نظری کارشناس میراث‌فرهنگی با اشاره به اینکه حفاظت و مرمت آثار تاریخی در یک‌صد سال گذشته فراز و فرودهای فراوانی را طی کرد تاکید کرد: نکته قابل ملاحظه و مهم این است که میان شیوه حفاظت و مرمت در گذشته یعنی پیش از انقلاب مشروطه و پس از آن باید تفاوت قائل شد. حفاظت از آثار تاریخی در قرون گذشته همیشه وجود داشته است اما با آنچه که امروز یعنی پس از انقلاب مشروطه شاهد آن بودیم تفاوت بسیار داشته است و تنها اشتراک آن در لفظ واژۀ حفاظت است و نه در مفهوم.
او ادامه داد: به‌عنوان مثال تخت‌جمشید که یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ما است چندین دهه است که مورد حفاظت قرار گرفته است. به ثبت ملی و جهانی رسیده است. توسط باستان‌شناسان و پژوهشگران برجسته مورد کاوش و پژوهش قرار گرفته در محوطه آن نگهبان وجود دارد فارغ از کمیت و کیفیت کار تمام مسائل حفاظتی در آنجا اعمال می‌شود که هیچیک از آنها تا پیش از دوران ناصرالدین‌شاه انجام نمی‌شده در حالی که مسجد جامع اصفهان در سده‌های گذشته مدام توسط مردم مورد تعمیر و مرمت قرار می‌گرفته است.
وی گفت: علت این تفاوت در این است که در گذشته حفاظت از آثار تاریخی با این هدف که آن آثار چه نقشی در زندگی روزمره مردم داشته صورت می‌گرفته. همچنان که امروز یک تپه باستانی با علم به اینکه از گذشته ما اطلاعات مهم و مفیدی را در اختیار ما می‌گذارد حفظ می‌کنیم. اما از آنجایی شیوۀ این ارزش‌گذاری در گذشته و امروز متفاوت بوده است در حفظ و نگهداری آثار تاریخی نیز تفاوت ایجاد می‌کرده است.
نظری ادامه داد: هرچند در قرون پیش از مشروطه نیز شاهد توجه پادشاهان نسبت به آثاری چون تخت‌جمشید و تاق‌بستان بوده‌ایم که از آن بازدید می‌کردند و حتی اثر و یا کتیبه‌ای از خود با علم به اینکه در آن محوطه ماندگار خواهد بود درست می‌کردند اما کمتر به فکر مرمت و تعمیر آن بودند. بنابراین در نظر گرفتن این نکات برای روشن شدن تفاوت میان تفاوت حفاظت از اثار گذشته و امروز بسیار مهم است.
تعریف ایرانی میراث‌فرهنگی
علیرضا قلی‌نژاد پیربازاری نیز به تاریخچه شکل‌گیری حفاظت از میراث‌فرهنگی در ایران اشاره کرد و گفت: از زمانی که اولین توجه‌ها از خارج از ایران به آثار تاریخی ایران انجام می‌شود، انحصار فعالیت باستان‌شناسی به فرانسوی‌ها داده می‌شود تا سال ۱۳۰۰ که اداره عتیقات و سپس انجمن آثار ملی، سازمان ملی حفاظت و پس از انقلاب سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری که اکنون تبدیل به وزارتخانه شده است تأسیس شود، یک نکته مشخص است و آن اینکه حفاظت از آثار ملی جایی رسمیت پیدا کرده که ما با ادبیات بین‌المللی این حوزه آشنا شده‌ایم. از این‌رو باید برای حفاظت بیشتر و با کیفیت‌تر این حوزه رجعتی به خود داشته باشیم میراث فرهنگی ملموس را با توجه به آنچه خودمان داشتیم تعریف کنیم زیرا بدون توجه عمیق به محتوای مرمت این اتفاق کیفیت لازم را نخواهد داشت.
لزوم طبقه‌بندی علمی
محمدحسن طالبیان معاون وزارتخانه میراث‌فرهنگی نیز با بیان اینکه بررسی تاریخی حفاظت از میراث‌فرهنگی کمی سخت و پیچیده است گفت: امروز ما نیازمند این هستیم که قوانین و قواعد حفاظت از آثار تاریخی در دروان گذشته را با یک نگاه علمی و طبقه‌بندی شده مورد بررسی قرار دهیم و تا متوجه شویم این امر در گذشته و امروز چگونه صورت می‌گرفته و تا چه میزان از قواعد و قوانین موجود چه در گذشته جنبه اجرایی و عملی داشته است.
