بیابان زایی، کاهش توان اکولوژیکی و بیولوژیکی زمین است که ممکن است به صورت طبیعـی یـا غیرطبیعـی اتفـاق بیفتـد. فرایند بیابان زایی عمدتاً مناطق خشک را تحت تأثیر قرار داده و با شتابی فزاینده، کارایی سرزمین ها را کاهش می‌دهد.
در حال حاضر، بیابان زایی بـه عنـوان یک معضـل، گریبـانگیر بسـیاری از کشورهای جهان از جمله کشورهای در حـال توسـعه شده اسـت و کارشناسان این حوزه هشدار می‌دهند که با تشدید روند گرم شـدن زمـین بیابان زایی نیز توسـعه مـی یابـد؛ از این رو پرداختن به روش های بهینۀ کنترل و کاهش بیابان زایی ضروری است.
در پژوهشی که توسط محمدحسن صادقی روش- دانشیار گروه محیط زیست دانشگاه آزاد اسلامی انجام شد، ارزیابی راهبردهای مقابله با بیابان زایی با کاربرد تکنیک بردار ویژه و مدل رتبه بندی برناردو مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش با هدف ارزیابی راهبردهـای مقابلـه با بیابان زایی به صورت موردی در دشت اردکان- خضرآباد انجام شد.
در انجـام ایـن پـژوهش، بـه منظـور اجمـاع نظریات گروهی از روش دلفی استفاده و اهمیت معیارها نیز با روش بردار ویژه برآورد شد. در نهایت بـه منظـور انتخـاب راهبردهـا و درجه بندی اولویت آنها از روش تصمیم گیری برناردو استفاده و در نهایت حل مدل‌ها با استفاده از نرم‌افزار لینگو و تعیین اولویت راهبردها انجام شد.
نتایج حاصل نشان داد کـه معیارهـای «تناسب و سازگاری با محیط زیست» (C۷) در بالاترین درجه اهمیت قرار دارد و «تخریـب منـابع و خســارات محیطــی و انســانی» (C۱۶)، منابع انسانی متخصـص» (C۶)، ابزارهای علمـی و تکنولـوژیکی» (C۵) و زمــان (C۲) به ترتیب در اولویت‌های بعدی قرار دارنـد کـه نشـانگر اهتمـام کارشناسان و صاحبنظران نسبت بـه مسـائل محـیط زیسـت و چالش های مطرح در زمینه تخریب محیط زیست است.
نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که راهبردهای «تعـدیل در برداشـت از منـابع آب زیرزمینـی» (A۳۱) و راهبـرد «توسـعه و احیــای پوشــش گیــاهی» (A۲۳) بــه ترتیــب پــس از راهبــرد «جلوگیری از تبدیل و تغییر نامناسب کـاربری اراضـی» (A۱۸) به عنوان راهبردهای مهم و مؤثر در فرایند مقابله بـا بیابـان زایـی است بنابراین زیرمجموعه راهبردهای «جلـوگیری از تبـدیل و تغییـر نامناسـب کـاربری اراضـی»، «تعـدیل در برداشت از منابع آب زیرزمینی» و «توسعه و احیاء پوشش گیاهی» به عنوان مناسـب تـرین زیرمجموعـه از راهبردهـای موجـود انتخاب شدند.
صادقی روش، با اشاره به نتیجه پژوهش تاکید کرد که این تحقیق به مدیران مناطق بیابانی این امکان را می‌دهد که امکانـات و سـرمایه‌هـای محـدود اختصـاص یافتـه به منظور کنترل رونـد بیابـان زایـی را بـه شـیوه‌هـای صـحیح و کارآمد بـه کـار بندنـد تـا ضـمن دسـتیابی بـه نتـایج بهتـر، از هدررفت سرمایه های ملی جلـوگیری کننـد؛ ازایـن رو پیشـنهاد کرد که طرح‌های مقابلـه بـا بیابـان زایـی بـر روی راهبردهـای نتیجه شده از این پژوهش‌هـای سیسـتماتیک تأکیـد کننـد تـا از هدررفت سرمایه های محدود جلوگیری و بـازدهی طـرح هـای کنترل، احیا و بازسازی بالا رود.
نتایج این پژوهش در مجله علمی پژوهشی مهندسی اکوسیستم بیابان دانشگاه کاشان در سال ۱۳۹۹ به چاپ رسید.
انتهای پیام
