ابوالفضل مکرمی‌فر روز یکشنبه با اعلام این خبر در گفت و گو با ایرنا افزود: حوض انبار سه گنبدی تخته مایان درپشت ارتفاعات جنوبی شهر مشهد و ۸ کیلومتری شرق روستای مایان‌پایین (سفلی)درشهرستان بینالود قرار دارد.
وی درباره تاریخچه و وجه تسمیه اثر اظهار کرد: روستای مایان ، روستایی از توابع بخش طرقبه شهرستان بینالود در استان خراسان رضوی ایران است که منبع درآمد اهالی روستا محصولات کشاورزی که بیشترحاصل از باغداری و میوه وهمچنین کشاورزی بصورت دیم است،میوه هایی شامل گیلاس، آلبالو، زردآلو، آلو، سیب، گردو و از محصولات عمده این روستا است، از این رو به‌دلیل قرارگیری این حوض انبار در دشت های دیمه زار نزدیک این روستا آن را به این نام می شناسند.
هم‌چنین محمود طغرائی،مسوول دفترثبت آثار تاریخی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی درباره مشخصات اثر اظهار کرد: تخته‌مایان شامل عرصه نسبتا هموار با مساحت تقریبی سه هزار هکتاری درپشت ارتفاعات جنوبی شهر مشهد است.این عرصه محل کشاورزی بصورت دیم اهالی روستاهای مایان بوده است.در این عرصه کشاورزی دو سازه آبی تاریخی برجای مانده است.
وی ادامه داد: حوض انبارسنگی سه گنبدی یکی از این دو بنای تاریخی است، این حوض‌انبارکه عمدتا از سنگ ساخته شده شامل سه مخزن مدور متصل به هم هستند.
طغرائی بیان کرد: ورودی بنا از سمت شمال بوده وشامل۷ پله و دارای پوشش گنبدی است، قطرمخازن به ترتیب ۲.۸۰ متر، ۲.۸۰متر و۲.۴۰متربوده وبه یکدیگر ارتباط دارند.
وی گفت: بدنه این حوض‌ها سنگی بوده و۳.۶۸ مترارتفاع داشته و۱.۸۰ متر در داخل زمین ایجاد شده‌اند، پوشش هریک ازآن‌ها با ترکیبی ازسنگ وآجر ایجاد شده است، هنوز بخشی از اندود ساروجی داخل آنها باقی مانده ودر برخی از نقاط با سیمان مرمت شده‌اند.
مسوول دفترثبت آثار تاریخی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان رضوی افزود: مالکان اراضی کشاورزی در مدیریت هدایت آبهای سطحی به هنگام نزول باران وبهره‌برداری در فصول گرم برای آب‌شرب، استفاده از مصالح بومی وهمچنین مرتبط کردن سه مخزن مذکور، ازجمله ویژگی های فنی ونظام بهره‌برداری آن است.
وی با بیان اینکه این سازه آبی کتیبه ندارد، اظهار کرد: با توجه به منحصربه‌فرد بودن طرح اثر و بومی‌بودن آن، نمی‌توان ازمقایسه تطبیقی به قدمت آن پی برد، اما با توجه به استفاده از آجرهای مربع شکل قدیمی دربدنه وسقف آن، قدمت این اثر را می توان به دوره صفویه نسبت داد.
طغرائی درباره ویژگی‌های خاص اثر گفت: مصالح بومی و هم‌چنین مرتبط کردن سه مخزن مذکور، ازجمله ویژگی های فنی ونظام بهره برداری آن است.
هم اکنون بیش از یک هزار و ۷۵۰ اثر تاریخی و فرهنگی خراسان رضوی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
