قطع شدن برق در هفته‌های گذشته و همچنین بی برنامگی در جدول زمانبندی خاموشی‌ها ابهام‌ها و پرسش‌های زیادی را برای مشترکان بخصوص بخش خانگی ایجاد کرد.
متاسفانه این قطع شدن برق در زمستان سال گذشته هم اتفاق افتاد، اما در سال‌های گذشته همواره در فصل تابستان و با افزایش دما، مصرف برق ناشی از روشن کردن کولر‌ها و وسایل سرمایشی افزایش می‌یافت و بدین صورت رکوردشکنی‌های متعددی در مصرف برق صورت می‌گرفت. در نتیجه با عبور کردن نرخ مصرف نسبت به تولید برق، در برخی از مناطق کشور خاموشی‌های برنامه‌ریزی شده‌ای اتفاق می‌افتاد.
اما برخی از افراد بر این باورند که معاهده پاریس دلیل خاموشی‌های پی در پی در کشور است، معاهده‌ای که در ۱۲ دسامبر سال ۲۰۱۵ در چارچوب کنوانسیون اقلیم سازمان ملل متحد به تصویب رسید. در ظاهر هدف از تصویب این معاهده، کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای برای جلوگیری از گرمایش زمین بوده است. در این راستا کشور‌های عضو این توافق، تعهداتی را در قبال کاهش تولید گاز‌های گلخانه‌ای می‌پذیرند که این تعهدات در قالب سند NDC توسط مسئولین خود آن کشور تعریف شده است.
دولت ایران نیز به عنوان یکی از کشور‌های عضو این توافقنامه، در حال طی کردن فرآیند قانونیِ تصویب سند تعهدات (NDC) در داخل کشور است. در این راستا دولت در آبان ماه سال ۹۵ در قالب لایحه‌ای بحث پیوستن و انجام تعهدات ذیل توافق پاریس را در مجلس شورای اسلامی مطرح کرد که با موافقت مجلس همراه شد. در ادامه، اما شورای نگهبان یک ایراد قانونی به این موضوع وارد دانست، مبنی بر اینکه در مصوبه مجلس، سند تعهدات ایران (NDC) ارائه نشده است و این سند نیز باید به توافقنامه الصاق شود.
در نتیجه این مصوبه از طرف شورای نگهبان به مجلس بازگشت تا سند تعهدات ایران در توافق پاریس توسط دولت به آن الصاق شود. در این بین قرار شد سازمان محیط زیست به نمایندگی از طرف دولت و به عنوان متولی این موضوع، کار تدوین و ارائه سند تعهدات ایران را با همکاری و تایید کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی پیگیری کند، موضوعی که هم‌اکنون بعد از گذشت چند سال هنوز انجام نشده و مسکوت باقی مانده است. در نتیجه همانطور که اشاره شد هنوز دولت از نظر قانونی اجازه اجرای تعهدات توافق پاریس را ندارد!
حال یک سوال مطرح می‌شود، اینکه دلیل کاهش شیب افزایش ظرفیت نیروگاه‌ها در کشور به اجرای توافق پاریس مرتبط است یا نه؟ با چه متر و معیاری قابل صحت سنجی است؟
توافق نامه پاریس جایگاهی ندارد
مصطفی رجبی مشهدی سخنگوی صنعت برق گفت: در حال حاضر محدودیتی برای ساخت نیروگاه جدید به دلیل الزام توافق نامه پاریس برای کاهش گاز‌های گلخانه‌ای به وزارت نیرو ابلاغ نشده است.
او ادامه داد: با توجه به اینکه ایران یکی از معدود کشور‌های دارای فن آوری‌های احداث نیروگاه‌های گازی و سیکل ترکیبی است لذا سهم این نیروگاه‌ها در برنامه ریزی توسعه نیروگاه‌های کشور بسیار زیاد است؛ البته بسیاری از این نیروگاه‌ها طرح تبدیل به سیکل ترکیبی هم خواهند داشت که آن را تبدیل به نیروگاه‌های با تولید حداکثر و راندمان مطلوب می‌کنند و از طرف دیگر منجر به صرفه جویی سوخت نیز خواهد شد.
سخنگوی صنعت برق کشور بیان کرد: در فرآیند برنامه ریزی احداث نیروگاه‌های جدید توافق نامه پاریس جایگاهی ندارد و طی هشت سال اخیر حدود بیست هزار مگاوات نیروگاه عمدتا نیروگاه‌های سیکل ترکیبی پر بازده احداث شده است که برای رشد متعارف مصرف کفایت می‌کند.
در واقع دلایل متعددی برای چرایی عدم توسعه ظرفیت نیروگاهی در دولت یازدهم و دوازدهم توسط کارشناسان مطرح شده است که از جمله آن‌ها می‌توان به ضعف اقتصاد نیروگاه‌ها اشاره کرد.
وزارت نیرو بدهکارترین وزارتخانه است
سرمست کارشناس انرژی در این راستا گفت: یکی از دلایل عدم توسعه مطلوب ظرفیت نیروگاهی مرتبط با اقتصاد ناکارآمد وزارت نیرو است. در حال حاضر وزارت نیرو بدهکارترین وزارتخانه کشور است. تمام این موضوع از آن جایی نشات می‌گیرد که دخل و خرج این وزارتخانه با هم نمی‌خواند. یعنی هزینه تولید برق حدودا دو برابر درآمد ناشی از فروش برق به قیمت تکلیفی است».
وی افزود: در واقع با تولید برق، وزارت نیرو بدهکار و بدهکارتر می‌شود و تنها متکی به دریافت کمک‌های دولتی است که سر پا بماند، معلوم است که این چرخه معیوب نمی‌تواند ادامه داشته باشد. ۶۰ درصد نیروگاه‌های کشور خصوصی هستند. بخش خصوصی نیروگاه راه‌اندازی کرده و تولید برق می‌کند و حداقل انتظارش این است پولی که حاصل از فروش برق است را بگیرد و این اتفاق هم نمی‌افتد و با تاخیر‌های بسیار مواجه می‌شود. در نتیجه خیلی واضح و مشخص است که انگیزه‌ای برای ادامه کار نداشته باشد.
او تصریح کرد: همچنین با توجه به کاهش درآمد‌های دولت، طبیعتا حجم سرمایه‌گذاری دولت برای پروژه‌های عمرانی از جمله ساخت نیروگاه نیز با محدودیت‌های جدی مواجه شده که این موضوع نیز دلیل اصلی عدم توسعه نیروگاه‌ها توسط دولت در سال‌های اخیر بوده است.
سرمست افزود: در نتیجه با توجه به وجود دلایل و گزاره‌های متقن درباره چرایی عدم توسعه ظرفیت نیروگاهی در سال‌های اخیر، صرف ادعای ارتباط خاموشی ها با اجرای توافق پاریس هر چند قابل رد کردن نیست، ولی قابل پذیرش هم نیست و در حد طرح ادعا باقی خواهد ماند.
اما مسئولان وزارت نیرو قطع شدن برق این روز‌ها را کاهش بارندگی، عدم توان نیروگاه‌های برق آبی، استفاده غیر مجاز رمز ارز‌ها و در نهایت مصرف بیش از حد برق در میان خانوار‌ها و ...می دانند. با این حال وزیر نیرو دلایل قطعی برق را نوسازی نیروگاه‌ها با توجه به عدم امکانات مالی خواند.
اردکانیان گفت: اطلاعات دقیق و کارشناسانه را در اختیار تمام مردم قرار خواهیم داد. جنگ اقتصادی دشمن توام با جنگ روانی است و تلاش می‌کنیم در مسیر طراحی شده برای تامین آب و برق مطمئن در کشور قدم برداریم.
اردکانیان با بیان اینکه باید در برنامه ششم ۲۵ هزار مگاوات ظرفیت جدید می‌آوردیم، گفت: با آنچه تاکنون به بهره برداری رسیده و امسال بهره برداری می‌شود ۵۷ درصد این برنامه محقق شده، اما سوال بعدی از روی انصاف این است که الزامات ۲۵ هزار مگاوات چه بوده است؟ از مجموعه منابع مالی مدنظر برای اجرای این طرح‌ها ۱۵ هزار و ۱۷۰ مگاوات را با ۹ میلیارد یورو باید با فاینانس خارجی می‌ساختیم که تمام برنامه فاینانس ما به خاطر تحریم‌ها متوقف شد. سد‌های بزرگی که نیروگاه‌های برق آبی بزرگ داشتند به خاطر نبود فاینانس خارجی اجرا نشد.
او افزود: هوا همراهی خوبی دارد، کمی از گرما کاسته شده و واحد‌های در تعمیرات به مدار می‌آیند و امیدواریم مثل همیشه مردم همراهی داشته باشند و همکاران ما هم با نظم بیشتری برنامه‌ها را پیاده سازی کنند تا در ایامی که مردم آماده حضور پرشور در عرصه انتخابات می‌شوند، شرایط بهتر شود.
نیروگاه‌ها نبض تپنده اقتصاد هستند. اگرچه سهم آن‌ها در پیشبرد اهداف کلان توسعه پایدار گاه نادیده گرفته می‌شود، اما تولیدکنندگان برق، نقشی غیرقابل‌انکار در چرخش چرخ اقتصاد و صنعت کشور و نیز تامین رفاه، امنیت و سلامت جامعه دارند.
معاهده پاریس هیچ نقشی در توسعه یا عدم توسعه نیروگاه‌های حرارتی ایران ندارد
محسن طرزطلب مدیر عامل برق حرارتی در خصوص معاعده پاریس بر روند عدم توسعه نیروگاه‌ها گفت: معاهده پاریس هیچ نقشی در توسعه یا عدم توسعه نیروگاه‌های حرارتی ایران نداشته و اگر هر فردی ادعای تأثیر معاهده پاریس را در اجرای برنامه‌های واحد‌های حرارتی صنعت برق دارد، سند و مدرکی برای ادعای خود ارائه کند.
او افزود: بنده و همکارانم که در بخش اجرا هستیم، اگر چنین خواسته و دستوری وجود داشت باید به ما ابلاغ می‌شد؛ اما حتی یک خط دستور یا مصوبه‌ای برای کاهش توسعه، یا تغییر در روند اجرا و یا توقف پروژه‌ها مبنی بر تعهد در زمینه معاهده پاریس به ما ابلاغ نشده و در وزارت نیرو چنین چیزی مطرح نشده است.
وی ادامه داد: در برنامه ششم توسعه و دیگر اسناد بالادستی موارد درستی به تصویب رسیده و ابلاغ شده؛ اینکه ما مصرف گاز را بهینه کنیم، مصرف سوخت را بهینه کنیم، راندمان نیروگاه‌ها را بر اساس اینکه مصرف سوخت بهینه شود بالا ببریم، آلایندگی نیروگاه‌ها را کاهش دهیم، مصرف آب را کم کنیم، از نیروگاه‌های با راندمان بالا استفاده کنیم و ... که این موارد همگرایی با تصمیمات معاهده پاریس داشته باشد یا نه و یا در هر برنامه دیگری هم مورد طرح قرار گرفته باشد یا نه، مهم نیست؛ مهم این است که این اقدامات باید انجام گیرد و تماما مورد تأکید اسناد بالادستی کشور خودمان است.
این مسئول افزود: اینکه نیروگاه‌های حرارتی به اندازه مورد تأکید قانون برنامه ششم توسعه، افزایش ظرفیت نداشته تنها به دلیل عدم جذب سرمایه کافی در این بخش بوده؛ البته از تأکید افزایش پنج هزار مگاواتی ظرفیت تولید برق در هر سال، سه هزار و ۷۰۰ مگاوات سهم نیروگاه‌های حرارتی بوده که این میزان افزایش ظرفیت به معنای سرمایه گذاری ۳.۵ میلیارد یورویی است.
او ادامه داد: در طول برنامه ششم توسعه تاکنون، به میزان ۱۹ هزار و ۷۰۰ مگاوات نیروگاه حرارتی را شروع به احداث کرده ایم که حدود هفت هزار مگاوات آن تاکنون به بهره برداری رسیده و حدود ۱۲ هزار مگاوات در حال حاضر در دست ساخت داریم.
خاموشی‌ها در کشور ربطی به معاهده پاریس ندارد
عباس علی آبادی مدیرعامل مپنا گفت: فارغ از معاهده پاریس اساسا قیمت تمام شده برق نیروگاه‌های تجدید پذیر امروز محرک اصلی برای توسعه است.
او بیان کرد: در کشور ما با توجه به قیمت برق که خیلی غیر اساسی تعریف شده است ما یک مقدار انگیزه بخش خصوصی برای ورود به این صنعت را نداریم، اما اگر ما قیمت برق را در مقیاس ۴ سنت در نظر بگیریم امروز با برق نیروگاه‌های تجدید پذیر و نیروگاه‌های بدون سوخت میشه نیاز کشور را تامین کرد.
مدیرعامل مپنا تصریح کرد: با توجه به قیمت پایین برق در کشور انگیزه‌ای برای ورود بخش خصوصی به کشور نیست
علی آبادی افزود: قطعی‌ها برق این روز‌ها ربطی به معاهده پاریس ندارد مسئله اصلی بخش گرما، مصرف بیش از حد، تاخیر در اورهال نیروگاه‌ها و استفاده از ماینر‌ها باعث خاموشی در کشور شده است.
در نهایت در صورت اجرا شدن توافقنامه پاریس هزینه‌های بالایی در قسمت نیروگاهی بر کشور وارد خواهد شد و در این زمینه علاوه بر مشکلات سابق، مشکلات جدیدی را متحمل خواهیم شد.
