پنجمین روز سی‌وهشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر با نمایش شماری از فیلم‌ها و برگزاری تعدادی از کارگاه‌ها به سرانجام رسید.
به گزارش «تابناک»؛ سی‌وهشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر که به واسطه شیوع کرونا مداوم به تاخیر افتاده بود، بالاخره از ۵ خرداد آغاز شد تا ۱۲ خرداد ۱۴۰۰ به دبیری محمدمهدی عسگرپور سینما تداوم خواهد داشت؛ رویدادی که آغاز آن، دوره تازه‌اش با پیوستن این جشنواره به فدراسیون بین‌المللی انجمن تهیه‌کنندگان فیلم (FIAPF) به عنوان نهاد بین المللی ناظر بر جشنواره‌های بین المللی همراه بود.
نمایش نسخه بازسازی شده نخستین فیلم ناطق ایران در سالن روباز
سالن روباز سینما کانون، در کانون پرورش فکری کودکان که به‌طور اختصاصی برای جشنواره امسال آماده شد، از روز ابتدایی تا روز انتهایی جشنواره، با نمایش ۱۶ فیلم از بخش‌های مختلف از دوستداران سینما میزبانی می‌کند و در این میان نسخه بازسازی شده فیلم سینمایی «دختر لر» نخستین فیلم ناطق ایران در این سالن روباز رونمایی شد.
احمدی مسئول اکرانِ فیلم‌های سی‌وهشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر در محل سینماهای آزادی و سینما کانون، با اعلام این موضوع که جشنواره جهانی فیلم فجر برای ثبت در فهرست رویدادهای بین‌المللی مورد تأیید فیاپف، به سالن روباز احتیاج داشت، اظهار کرد: انتخاب سالن روباز سینما کانون از طرف مسئولان محترم جشنواره، انتخاب کاملاً مناسبی بود و فضای باز این مجموعه و امکانات سخت‌افزاری آن، به جذاب‌تر شدن فضای این دوره از جشنواره کمک زیادی کرد. بسیاری از مخاطبان سینما به دلیل بیماری کرونا، به‌دنبال فضای باز بودند که با طیب خاطر و به دور از شلوغی و محیط بسته سالن‌های سینما، فیلم ببینند و به همین خاطر، از روز اول هم از این طرح استقبال کردند و روز به روز، به تعداد مخاطبان فیلم‌ها اضافه شد.
او در خصوص میزان استقبال از آثار ایرانی و خارجی به نمایش درآمده در این سینما گفت: در تمام روزهای جشنواره، این سالن روزانه دو فیلم اکران کرد که بیشتر آنها آثار خارجی بود و فیلم‌های ایرانی، آثار کلاسیک مرمت‌شده بودند. استقبال از فیلم‌ها هم متغیر بود و تا امروز که پنجمین روز جشنواره است، فیلم سینمایی «دختر لر» بیشترین مخاطب را داشته است. فیلم‌های خارجی بعضاً، به یک سومِ ظرفیت سالن، حدود ۵۰ نفر هم می‌رسیدند، اما دختر لر، دو ساعت پیش از اکران به این تعداد بلیط فروخته بود و با اختلاف، پرفروش‌ترین اثر بود. البته پیش‌بینی می‌کنم برای فیلم‌های آقایان کیمیایی و عیاری هم مخاطبان زیادی به سالن بیایند.
تماشای فیلم در سینمای روباز کانون پرورش فکری کودکان، تجربه جدید و جذابی برای اکثر مخاطبان سینماست، به‌طوری‌که، در ابتدای ورود به محوطه، فارغ از فیلم در حال اکران، فضای خاص سالن است که توجه همه را به خود جلب می‌کند. سینما روباز کانون، از معدود سالن‌هایی است که همه با دستانی پر به محوطه اصلی آن ورود می‌کنند. هر مخاطب بعد از تهیه بلیط، یک تشکچه و یک هدفون از مسئولان سالن می‌گیرد و هرکجای سالن که بخواهد می‌نشیند. البته باتوجه به اینکه باندهای خود سالن هم صدای خوبی دارند، مخاطبان عزیز می‌توانند از هدفون استفاده نکنند و صدای فیلم را از باندها بشنوند.
احمدی در رابطه با دیگر امکانات این سینما هم گفت: در اینجا یک LED بزرگ به طول ۸ متر و ارتفاع ۴ متر قرار داده‌شده که از یک ویژگی منحصر‌به فرد بهره می‌برد. این LED طوری طراحی شده که برای پخش فیلم در طول روز هم مناسب باشد، یعنی نور آفتاب هیچ تأثیری در کیفیت تصویر ندارد و مخاطب می‌تواند در طول روز هم به راحتی از این سینما استفاده کند.
ظرفیت سینما کانون در حالت عادی چهارصد نفر است، اما در طول جشنواره با احتساب رعایت فاصله ایمنی که برای تماشاگران در نظر گرفته شده، ظرفیت تا ۱۵۷ نفر کاهش پیدا کرده است.
نمايش فیلم مرمت‌شده از سینمای سوئیس
کلاسیک‌های مرمت‌شده؛ عنوان بخشی از سی‌وهشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر است که در قالب این برنامه ۱۴ فیلم به نمایش درمی‌آیند و از این تعداد ۶ اثر داستانی و مستند متعلق به سینمای سوئیس هستند.
این فیلم‌ها متعلق به دهه ۱۹۲۰ میلادی تا سال‌های ۱۹۷۰ و نمونه‌هایی از کارهای کارگردانان مطرح سوئیسی در تاریخ سینما هستند.
فیلم «شارل مرده یا زنده»، محصول سال ۱۹۶۹ به کارگردانی آلن تنر، از نخستین فیلم‌های موج نوی سینمای سوئیس به‌شمار می‌آید. در این فیلم، که با طنز تلخ از جامعه مصرف‌گرا و بی‌روح مدرن انتقاد می‌کند، شارل (با بازی فرانسوا سیمون، پسر میشل سیمون)، کارخانه‌دار متمول، زندگی‌اش را تصمیم می‌گیرد به شکل رادیکالی تغییر دهد. نسخه ترمیم‌شده این فیلم، بعد از ۵۰ سال در سال ۲۰۱۹، در جشنواره فیلم لوکارنو به نمایش درآمد.
همچنین فرانسوا سیمون، ستاره فیلم «مجنون»، محصول سال ۱۹۷۱ و به کارگردانی دیگر کارگردان موج نوی سوئیس کلود گورتا است. فیلم گورتا برای بیننده علاقه‌مند سینما، به‌نوعی یادآور راننده تاکسی مارتین اسکورسیزی است، که چند سال پیش از این فیلم آمریکایی ساخته شده است. این فیلم در سال ۲۰۱۳ توسط آرشیو ملی سوئیس ترمیم شده است.
میشل سوتر، که در کنار تنر و گورتا از بزرگ‌ترین کارگردانان سینمای سوئیس است، با فیلم «نقشهبرداران» در این برنامه حاضر است. این فیلم که در سال ۱۹۷۲، در بخش مسابقه جشنواره کن حضور داشت؛ در سال ۲۰۱۶ ترمیم شد. «نقشهبرداران» فیلمی کمدی است که با زبان کنایه، روابط انسانی بین چندین شخصیت را به تصویر می‌کشد.
فیلم «عصر باشکوه»، یکی از مشهورترین فیلم‌های فرانسیس ریسر کارگردان سوئیسی است که به‌تازگی درگذشته است. این فیلم که در سال ۱۹۷۶ ساخته شد، الهام‌گرفته از موج نوی سینمای فرانسه و به‌خصوص سینمای ژان لوک گدار است، و در عین حال وام‌دار فضای خاص دهه ۱۹۷۰ میلادی و اندیشه‌های چپ‌گرایی اروپایی است. «شب باشکوه» در سال ۲۰۱۹، ترمیم شد و در جشنواره فیلم لوکارنو به نمایش درآمد.
دو فیلم صامت مستند و داستانی، این برنامه را کامل می‌کنند: «سفر هوایی من به ایران» از والتر میتل هولتسر، مستندی تهیه‌شده در سال ۱۹۲۵، و «رخسار کودکان» اثر کارگردان فرانسوی دوران صامت، ژاک فدر است. فدر که برای تهیه یک فیلم داستانی در جنوب سوئیس به این کشور دعوت شده بود، در این فیلم با نگاهی روان‌شناسانه به زندگی کودکان در شرایطی سخت و طاقت فرسا در روستایی در سوئیس در دهه ۲۰ میلادی می‌پردازد.
بخش مروری بر کلاسیک‌های مرمت‌شده سوئیس، با حمایت سینماتک سوئیس برگزار می‌شود.
در بخش دوم کارگاه فردریک مر مطرح شد؛
سینما راه خود را پیدا می‌کند
فردریک مر سینماگر سوئیسی در بخش دوم کارگاه خود در سی‌وهشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر درباره روند تحول سینمای سوئیس از دهه ۱۹۶۰ به بعد توضیحاتی را ارائه کرد.
او با اشاره به راه‌اندازی کمپانی فیلمسازی «۵» عنوان کرد: در دهه ۱۹۶۰، ۵ کارگردان اهل ژنو یک شرکت تولید و فیلمسازی به نام «۵» را راه‌اندازی کردند. فیلم‌های «نقشهبرداران»، «مجنون» و «شارل مرده یا زنده» که در سی‌وهشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر نیز حضور دارند، همگی محصول این شرکت بوده‌اند.
مر بیان کرد: مسأله مهمی که می‌خواهم به آن اشاره کنم، این است که بنیان‌گذاران شرکت ۵ علاوه‌بر راه اندازی این شرکت، دو منبع سرمایه را نیز در نظر گرفتند. یکی خود کارگردانان که سرمایه زیادی نداشتند و دیگری تلویزیون فرانسه‌زبان کشور سوئیس که در تولید آثار موج نوی این کارگردانان جوان سوئیسی مشارکت می‌کرد.
این سینماگر با نمایش تصویری مربوط به فیلم «دعوت» از کلود گورتا اظهار کرد: این فیلمساز به همراه سوته و آلن تانر با مشارکت فرانسه آثاری را ساختند و به‌نوعی سوئیس را ترک کردند. آنها آغازگر روش جدیدی از فیلمسازی بودند که در تاریخ سینمای سوئیس مهم است و واکنشی را در سوی دیگر کشور هم ایجاد کردند. تلویزیون فرانسه‌زبان سوئیس نیز معمولاً با جوان‌هایی کار می‌کرد که چپ‌گرا بودند و خود تلویزیون نیز با انتقادات زیادی رو‌به‌رو می‌شد. هم‌زمان در دهه ۱۹۶۰، تلویزیون آلمانی‌زبان سوئیس بسیار محافظه‌کار عمل می‌کرد و البته این آثار دهه ۱۹۶۰ عمدتاً مستند بودند.
او در پاسخ به اینکه آیا دوران افول سینمای سوئیس بعد از این دهه شروع شده است، گفت: هم بله و هم نه. همچنان در بخش فرانسه‌زبان، آثار مشهور کمپانی پرزنت را بعد از دهه ۶۰ شاهد بودیم و سالن‌های اکران را پر می‌کردند اما حمایت مالی تلویزیون سوئیس، آن زمان کار را سخت کرده بود و کارگردانان جوان سرمایه‌ای برای ساخت فیلم‌های داستانی پیدا نمی‌کردند.
او در پاسخ به این سؤال راستین که نقش جشنواره فیلم لوکارنو در معرفی سینمای سوئیس چقدر بوده است، عنوان کرد: لوکارنو در جهانی کردن سینمای سوئیس تأثیرگذار بوده است و بر نسل‌های بعد از دهه ۶۰ و ۷۰ تأثیر زیادی داشت. زمانی که هولتسر، جایزه یوزپلنگ طلایی لوکارنو را برای «عصر باشکوه» دریافت کرد، به فیلمسازی جهانی تبدیل شد. از اواسط دهه ۷۰، لوکارنو وزن بیشتری برای ارزش بخشیدن به آثار سوئیسی پیدا کرد، زیرا نگاه محافظه‌کار مردم و جامعه سوئیس نسبت به سینما، به یک هنر تغییر کرد.
شادمهر راستین مدیر باشگاه و کارگاه‌های جشنواره جهانی فیلم فجر در ادامه اشاره کرد: جشنواره فیلم لوکارنو برای ایرانیان به دلیل جوایزی که زنده‌یاد عباس کیارستمی، جعفر پناهی، رخشان بنی اعتماد و … از آن دریافت کرده‌اند، رویداد مهمی است. وی گفت: شاید توجه لوکارنو به فیلم‌های ایرانی، به دلیل چپ‌گرا نبودن این جشنواره باشد.
مر نیز در این‌باره گفت: به چپ‌گرا نبودن این جشنواره اعتقادی ندارم. زیرا این جشنواره از اوایل دهه ۱۹۶۰، فعالیت خود به سینمای سایر کشورها و دوردست نگاه داشت و تمرکزش صرفاً بر آثار سینمایی سوئیس، ایتالیا، فرانسه و… نبود. همچنین در این دهه فیلم‌های مهمی از دیگر کشورها نیز در این جشنواره حضور داشتند. ایده لوکارنو، از روحی که بر کنگره سینمای مستقل حاکمیت داشت، شکل گرفته بود. از همان زمان، برنامه‌ریزان لوکارنو به اصطلاح با این DNA به سینمای دیگر کشورها توجه داشتند.
دبیر سابق جشنواره فیلم لوکارنو با اشاره به تغییر مناسبات با تغییر جریان سینمای آنالوگ به دیجیتال و اهمیت ارتباطات رو در رو در همکاری‌های سینمایی توضیح داد: سینمای دیجیتال پارادایم شیوه دیده‌شدن فیلم را تغییر داده است. زمانی که در جشنواره فیلم لوکارنو، به‌عنوان دبیر هنری فعال بودم، فیلم «چهارشنبه‌سوری» اصغر فرهادی از ایران را انتخاب کردم. اصغر فرهادی بعد از این فیلم شهرت جهانی بیشتری پیدا کرد، اما من «چهارشنبه‌سوری» را در جشنواره فیلم فجر در بخش بازار دیده بودم و با فرهادی درباره اثر صحبت کردم و او نکات تازه‌ای را برایم توضیح داد و اگر این تجربه رو در رو نبود، نمی‌توانستم این کار را کشف کنم.
مر درباره پیش‌بینی خود از آینده جشنواره‌ها عنوان کرد: من معتقدم سینما راه خود را پیدا خواهد کرد، جشنواره آنلاین جذابیتی ندارد. مهم این است واقعیت جشنواره‌ها حتی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و ماسک زدن حفظ شود.
او درباره فعالیت سینماتک سوئیس که مسئولیت آن را برعهده دارد، نیز گفت: وظیفه ما حفاظت از هر اثر بصری در سینماتک سوئیس است اما از سایر کشورها نیز آثاری را در اختیار داریم، ولی صرفاً داشتن آرشیو مهم نیست. اگر فیلم‌ها نتوانند خود را عرضه کنند، آرشیو به یک ارگان مرده تبدیل می شود. سینماتک سوئیس از سال ۱۹۴۸ شکل گرفته است و آرشیوی غنی دارد که به‌واسطه سینمای دیجیتال و گسترش آن ممکن شده است.
مر در پایان، خطاب به مخاطبان کارگاه خود بیان کرد: سینمای سوئیس عمدتاً ناشناخته مانده است، توصیه می‌کنم به فیلم‌های سوئیسی توجه کنید تا شاید آنها شما را حیرت‌زده کنند.
فیلم‌های روز پنجم
برنامه اکران پردیس سینمایی چارسو
سالن شماره یک؛ فیلم سینمایی «دشت خاموش» ساخته احمد بهرامی از ایران (جشنواره جشنواره‌ها/ سانس ۱۳:۲۰)/ مستند «استعداد» به کارگردانی جولیانو فراتینی از ایتالیا (مستند زیر ذره‌بین/ سانس ۱۵:۲۰)/ فیلم سینمایی «گیسوم» از نوید به‌تویی از ایران (سینمای سعادت/ ۱۷:۱۰)/ فیلم سینمایی «بدوک» به کارگردانی مجید مجیدی از ایران (کلاسیک‌های مرمت‌شده/ سانس ۱۹).
سالن شماره دو؛ باکس فیلم کوتاه شماره دو (جلوه‌گاه شرق/ سانس ۱۳:۲۰)/ فیلم سینمایی «رخسار کودکان» ساخته ژاک فدر از سوئیس و فرانسه (کلاسیک‌های مرمت‌شده/ سانس۱۷:۳۰)/ فیلم سینمایی «هجده هزار پا» ساخته مهدی شا‌محمدی از ایران (شاخه‌های زیتون/ سانس ۱۹:۵۰).
سالن شماره سه؛ مستند «زمزمه‌های گمشده در دوردست» اثر منصور فروزش از ایران (مستند زیر ذره‌بین/ سانس ۱۲:۵۰)/ فیلم سینمایی «صد سال به این سال‌ها» ساخته کارلوس اندرس مورلی از آلمان (جشنواره جشنواره‌ها/ سانس ۱۴:۱۰)/ مستند «روزگار بلور» ساخته امیر فرض‌الهی از ایران (مستند زیر ذره‌بین/ سانس۱۵:۵۰)/ فیلم سینمایی «برادرم نادعلی» به کارگردانی علی تک‌روستا از ایران (شاخه‌های زیتون/ سانس ۱۷:۵۰)/ فیلم سینمایی «لیتوانیای نوین» به کارگردانی کارولیس کوپینس از لیتوانی (نمایش‌های ویژه/ سانس ۱۹:۳۰).
سالن شماره چهار؛ فیلم سینمایی «در کنار دریا» ساخته آکیو فوجیمیتو از ژاپن (جلوه‌گاه شرق/ سانس ۱۲)/ مستند «شنا تا به آنجا که آبی شود دریا» از جیا ژانگ که از چین (مستند زیر ذره‌بین / سانس ۱۳:۵۰)/ فیلم سینمایی «عوامل انسانی» اثر رونی تراکر محصول مشترک آلمان، ایتالیا و دانمارک (سینمای سعادت/ سانس ۱۶)/ فیلم سینمایی «قصه‌های درختان بلوط» ساخته گرگور بوژیچ محصول مشترک اسلوونی و ایتالیا (نمایش‌های ویژه/ سانس ۱۸)/ فیلم سینمایی «به زیر آسمان و زمین» ساخته روی آریدا از فرانسه (جلوه‌گاه شرق / سانس۱۹:۴۰).
سالن شماره پنج؛ نسخه مرمت‌شده فیلم سینمایی «سرنوشت یک انسان» اثر سرگی باندارچوک از اتحاد جماهیر شوروی (کلاسیک‌های مرمت‌شده/ سانس ۱۱:۲۰)/ فیلم سینمایی «صحنه‌زنی» به کارگردانی علیرضا صمدی از ایران (جلوه‌گاه شرق/ سانس ۱۳:۲۰)/ فیلم سینمایی «خاطرات محاصره» به کارگردانی آندره زایتسف از روسیه (جشنواره جشنواره‌ها/ سانس ۱۵:۲۰)/ فیلم سینمایی «معجزه» ساخته بیونگ هون مین از کره جنوبی (سینمای سعادت/ سانس ۱۷:۴۰)/ فیلم سینمایی «بوتاکس» به کارگردانی کاوه مظاهری از ایران (جشنواره جشنواره‌ها/ سانس ۱۹:۲۰).
سالن شماره شش؛ فیلم سینمایی «ارنا در جنگ» به کارگردانی هنریک روبن گینز از دانمارک (سینمای دانمارک/ سانس ۱۱:۲۰)/ فیلم سینمایی «پدر ما» ساخته کلودیو نوچه از ایتالیا (جشنواره جشنواره‌ها/ سانس ۱۳:۲۰)/ فیلم سینمایی «دختر لر» به کارگردانی اردشیر ایرانی از ایران (کلاسیک‌های مرمت‌شده/ سانس ۱۵:۳۰)/ فیلم سینمایی «یک جای معمولی» ساخته اوبرتو پازولینی از بریتانیا، ایتالیا و رومانی (جشنواره جشنواره‌ها/ سانس ۱۷:۳۰)/ فیلم سینمایی «جزیره دروغ» به کارگردانی پائولا کونس از آرژانتین (سینمای سعادت/ سانس ۱۹:۳۰).
سالن شماره هفت؛ باکس فیلم‌کوتاه شماره یک (سینمای سعادت/ سانس ۱۱)/ فیلم سینمایی «کم پیدایی» اثر پیر فیلمون از فرانسه (جشنواره جشنواره‌ها/ سانس ۱۹:۴۰).
برنامه اکران سینما آزادی
سالن شماره یک؛ فیلم سینمایی «احساسات» اثر دمیتری روداکف از روسیه (جشنواره جشنواره‌ها/ سانس ۱۱:۳۰)/ فیلم سینمایی «شیفت» ساخته استفان کمانداروف از بلغارستان (فیلم‌های ژانر معاصر/ سانس ۱۳:۳۰)/ فیلم سینمایی «آخرالزمان» به کارگردانی یوناس کاروپ یورک از دانمارک (سینمای دانمارک/ سانس ۱۵:۵۰)/ فیلم سینمایی «نان روزانه ما» ساخته کینگ ویدور از آمریکا (کلاسیک‌های مرمت شده/ سانس ۱۸:۱۰)/ فیلم سینمایی «سوپرانو» اثری از بارتوس کروهلیک از لهستان (جشنواره جشنواره‌ها/ سانس۱۹:۵۰).
سالن شماره دو؛ فیلم سینمایی «نقشهبرداران» ساخته میشل سوته محصول سوییس (کلاسیک‌های مرمت‌شده/ سانس ۱۴:۱۰)/ فیلم سینمایی «پدر» به کارگردانی مشترک کریستینا گروزوا و پیتر والچانف از بلغارستان (نمایش‌های ویژه/ سانس۱۶)/ فیلم سینمایی «فرزندان شب» ساخته بهروز نورانی‌پور از ایران (شاخه‌های زیتون/ سانس ۱۷:۵۰)/ باکس فیلم‌کوتاه شماره دو (سینمای سعادت/ سانس ۱۹:۴۰).
برنامه اکران سینما کانون
سالن روباز: فیلم سینمایی «بن‌بست» ساخته وینکو میدرندورفر از اسلوونی (سینمای سعادت/ سانس ۱۷:۵۰)/ نسخه مرمت‌شده فیلم سینمایی «آنسوی آتش» ساخته کیانوش عیاری از ایران (کلاسیک‌های مرمت‌شده/ سانس ۱۹:۴۰).
