لیلا فاتحی کارشناس ارشد جامعه شناسی و تسهیلگر اجتماعی در گفتگو با ایسنا، اظهار کرد: سبک زندگی در واقع مجموعه‌ای از تلقی‌ها، ارزش‌ها، شیوه‌های رفتاری، حالت‌ها، سلیقه‌ها و عملکردهایی است که فرد آنها را به کار می‌گیرد و از آنها استفاده می‌کند، نه فقط برای برآورده‌سازی نیاز خود، بلکه می‌خواهد از این طریق هویت خود را روایت و خود را در مقابل دیگران با آن ویژگی‌ها معرفی کند و بگوید من اینگونه هستم. عملکرد و رفتارهای ما در عرصه‌های مختلف زندگی مانند نوع پوششی که داریم، تغذیه و نوع خوراکی که استفاده می‌کنیم، ادبیات و نوع کلماتی که از آنها استفاده می‌کنیم، مصرف‌های فرهنگی و رفتارهای شخصی یا حتی نحوه گذران اوقات فراغت همه اینها به نوعی تجسم‌یافته سبک زندگی است که ما انتخاب کرده‌ایم و خود را اینگونه هویت‌یابی و معرفی می‌کنیم.
وی ضمن بیان اینکه اندیشمندان بسیاری به مفهوم سبک زندگی پرداخته‌اند، گفت: «پیر بوردیو» یکی از جامعه‌شناسانی است که پیرامون مفهوم سبک زندگی نظریه‌پردازی کرده است. به طور کلی سبک زندگی به عنوان یک نوع عنصر منزلتی و تمایز بخش درنظر گرفته می‌شود؛ یعنی مثلا من با مصرف سیگار خودم را از بقیه متمایز می‌کنم و اینگونه خودم را هویت‌یابی می‌کنم؛ بنابراین در این مورد مصرف سیگار یک عنصر تمایزبخش است و کنشگران جامعه از این طریق تمایز خود با دیگران را به نمایش می‌گذارند و آن را روایت می‌کنند.
این تسهیلگر اجتماعی با بیان اینکه بشر در جامعه مدرن امروزی به سمت مصرف‌گراشدن حرکت می‌کند، گفت: بشر مدرن امروزی از تولید فاصله گرفته و به سمت مصرف‌گرایی سوق یافته است. ما با مصرف یک کالای خاص مانند سیگار به نوعی استایل و سبک به خودمان می‌دهیم؛ مثلا یک زن سنتی شاید با کشاورزی و تولید کردن خود را هویت‌یابی می‌کرد، اما در شرایط فعلی بایستی مصرف را به عنوان یک عامل هویت بخشی درنظر بگیریم که فرد با مصرف یک کالای خاص مثل سیگار به نوعی استایل و سبک به خود می‌دهد؛ بنابراین سیگار را صرفا به عنوان یک مواد در نظر نمی‌گیریم، بلکه سیگار یک مجموعه‌ای از نشانه‌ها و معانی را با خود حمل می‌کند که این نشانه‌ها قابل تفسیر و تاویل هستند.
وی ضمن بیان اینکه انتخاب‌ها در جامعه سنتی محدود است؛ بنابراین در جامعه سنتی این امکان وجود ندارد که از انتخاب‌هایمان صحبت کنیم ولی در جامعه مدرن اینگونه نیست، گفت: درجامعه مدرن این امکان وجود دارد که بگویی این انتخاب من است. افراد از طریق استایل‌ها و سبک‌هایی که انتخاب می‌کنند هویت خود را در فضاهای مختلف مثل فضای فرهنگی ابراز می‌کنند. سیگار نیز درواقع یک نوع سبک زندگی است که فرد از طریق آن خود را در فضای اجتماعی و فرهنگی ابراز می‌کند و می‌گوید این چیزی است که ما انتخاب کرده‌ایم.
فاتحی افزود: استفاده از سیگار در فضاهای مختلف مانند فضاهای روشنفکری، جمع‌های دانشجویی، کافی‌شاپ‌ها و... بیان‌کننده این نکته است که مصرف سیگار بین اقشار متوسط جامعه و اقشار متوسط رو به بالا نوعی سبک زندگی است. گویی کنشگران در این فضاها با مصرف سیگار پیامی را به مخاطب منتقل می‌کنند. مصرف سیگار در این فضاها نمادین و حاوی نشانه‌ها و پیام‌هایی است که می‌توان آنها را تفسیر و تاویل کرد؛ مثلا در پاتوق‌های دانشجویی که می‌بینیم یک شخص تحصیل کرده که متوسط رو به بالای جامعه است سیگار استفاده می‌کند، اصلا اینگونه نیست که این فرد فقر فرهنگی یا اطلاعات ناکافی درمورد سلامتی داشته باشد یا با مفهوم سلامتی بیگانه باشد و از خود مراقبتی پایینی داشته و مراقب خودش نباشد و... .
این مددکار اجتماعی با بیان اینکه استفاده از سیگار در میان دختران نیز بسیار رایج شده، گفت: در بسیاری موارد دخترانی را می‌بینیم که از لحاظ اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اطلاعات کاملی درخصوص سیگار دارند، ولی باز سیگار در دست می‌گیرند و زمانی که از او می‌پرسی گویا استایل سیگار کشیدن، نحوه گرفتن سیگار در انگشتان و این حالت و سبک را دوست دارد. گویی سیگار کشیدن او را از بقیه دخترها متمایز می‌کند و او به نوعی خود را دختر امروزی می‌داند که نظم مردانه را به هم می‌زند و اینگونه خود را از یک زن سنتی متمایز می‌کند و می‌گوید من یک هویت متفاوت دارم و می‌توانم پا به پای مردان سیگار بکشم. در این موارد فرد گمان می‌کند که یک ساختارشکنی انجام می‌دهد و هویت زن مدرن امروزی را به خودش می‌دهد و اینگونه خود را از یک زن سنتی متمایز می‌کند.
وی با اشاره به اینکه زن امروزی ابزار دیگری ندارد که این هویت را نشان دهد و لیبل سنتی بودن را از روی خود بردارد، گفت: زن مدرن امروزی توانایی تولید کردن ندارد و با مصرف کردن خود را هویت‌یابی می‌کند. جامعه فرد را به سمت مصرف‌گرایی سوق می‌دهد. بررسی‌ها نشان می‌دهد بیشتر از اینکه تولید کننده باشیم مصرف‌کننده هستیم، حتی در برخی اوقات یک زن خانه دار که ممکن است تحصیلات خاصی نداشته باشد و به لحاظ فکری نیز سنتی فکر کند، ولی پوشش خود را طوری انتخاب می‌کند تا بگوید من یک زن مدرن امروزی‌ام؛ یعنی به جای کسب ویژگی‌های یک زن مدرن فقط ظواهر را تغییر می‌دهیم.
انتهای پیام
