خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: انتخابات شورای اسلامی شهرها و روستاهای استان سمنان در پیش بوده و این روزها مباحث مرتبط با مطالبات شهری و خواسته‌ها از شورای جدید نقل محافل حقیقی و به خصوص مجازی است اما یک موضوع که در بین مسائل مطروحه توسط مردم بیشتر نمود پیدا می‌کند، موضوع توسعه متوازن خدمات شهری و روستایی از سوی شورای شهر و شهرداری یا شورای روستا و دهیاری‌ها است.
شهرهای استان سمنان به واسطه توسعه مبتنی بر هسته مرکزی و تراکم بالا در زمره شهرهایی هستند که تفاوت بخش‌های شمالی و جنوبی آنها بسیار زیاد است در نتیجه نبود یک تناسب، سبب شده تا مردم بیش از هر زمانی از مسئولان مدیریت شهری بخواهند تا نسبت به توسعه متوازن خدمات شهری مبادرت ورزند مقوله‌ای که به خصوص در یک دهه اخیر، نتوانسته‌ایم جلوی آن را بگیریم و فاصله بین مناطق شهری مان در استان سمنان روز به روز افزایش یافته است.
آیا عدالت در توزیع امکانات ممکن است؟
تحقیقات خبرنگار مهر، نشان می‌دهد که برای مثال در شهری مانند شاهرود فاصله قیمت هر متر مربع آپارتمان تازه ساز در یکی از بهترین نقاط شهری و همان تناسب در یک منطقه دور از مرکز شهر نزدیک به هفت الی ده برابر است یعنی با یک متر آپارتمان در شمال شهر شاهرود می‌توان پنج متر آپارتمان در جنوب شهر خرید و برای مثال آپارتمان‌های متری ۲۸ الی ۳۰ میلیون تومانی در یکی از بهترین نقاط شهر در برابر آپارتمان‌هایی که متری سه میلیون تومان هستند قرار می‌گیرند.
این موضوع نشان از اهمیت دادن بیش از اندازه به هسته مرکزی و شمال شهر، تراکم فروشی بالا، خدمات، تجمیع داروخانه، مغازه‌ها، پاساژها و ساختمان پزشکان و درمانگاه و… است که از دهه‌های قبل متأسفانه به این سمت نتوانسته‌ایم شاهد مدیریت درست آن باشیم. حال آنکه مردم معتقد هستند قطعاً آن کسی که در خانه متری ۳۰ میلیون تومانی زندگی می‌کند خدمات شهری بهتری هم از آنکه در خانه متری سه میلیون تومانی زندگی می‌کند، دریافت خواهد کرد. حتی اگر این تصور اشتباه هم باشد، به هر حال این یک مطالبه مردمی از شورای جدید است که می‌توان آن را مورد بررسی قرار داد.
سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که آیا اصلاً می‌توان خدمات را عادلانه توزیع کرد؟ اصلاً آیا عدالت یعنی آن کسی که خانه متری ۳۰ میلیون تومانی دارید با آن کسی که خانه متری سه میلیون تومان باید یکسان از خدمات شهری مانند درمان، بهداشت، کتابخانه و داروخانه و… بهره مند شود؟ این سوالات و برخی موارد دیگر در زمینه توسعه متوازن خدمات شهری مسائلی هستند که در این گزارش به آنها خواهیم پرداخت تا مردم اهمیت شایسته گزینی در انتخابات ۱۴۰۰ را بیش از پیش دریابند.
شرایط کنونی حاصل ده‌ها عدم برنامه‌ریزی است
یک کارشناس عمران و صاحب نظر مسائل شهری درباره نمایه‌های شهرهای استان سمنان معتقد است: متأسفانه ما نه تنها شاهد اختلاف سطح طبقاتی به شکل غیر محسوس بلکه شاهد اختلاف طبقات خانه‌های شهرهایمان هم به صورت فیزیکی هستیم یعنی در واقع بلندمرتبه سازی هایی که در شمال شهرها و هسته‌های مرکزی و عمدتاً گران قیمت انجام می‌شود، این تصور را پدید آورده که همه باید در این نقاط زندگی کنند چرا که بیشترین خدمات را دارد.
محمد مهدی نوئی با بیان اینکه تراکم فروشی‌های بدون برنامه‌ها و بلند مرتبه سازی که البته اصلاً چیز بدی نیست اما بی رویه آن، می‌تواند ضرر رسان باشد، سبب شده تا حتی مردم هم باور کنند که خدمات در هسته مرکزی و بالای شهرهای سمنان، شاهرود و دامغان و حتی گرمسار و… بهتر است، تاکید داشت: این موضوع متأسفانه سبب شده تا از لحاظ روانی تقاضا برای تراکم‌های بالای شهر و مناطق گران قیمت افزایش یابد در نتیجه مدیریت شهری موظف می‌شود بر حسب جمعیت خدمات رسانی داشته باشد.
وی با بیان اینکه چهار ساختمان بلند مرتبه مثلاً در یک محله شاهرود به اندازه ۱۰ کوچه از محله‌ای مانند مهدی آباد جمعیت در خود جای می‌دهد، تاکید کرد: موضوعی که به آن دقت نمی‌شود این است که در بسیاری شاخص‌ها خدمات بر حسب جمعیت داده می‌شود از سوی دیگر شهرهای استان خطی و عبوری هستند یعنی سالانه پذیرای میلیون‌ها مسافری هستند که در یک خط صاف عبوری از شهرها عبور و به مشهد و تهران می‌روند در نتیجه تمام خدمات بر حسب مسافران و مراکز تفریحی که عمدتاً هم در بهترین نقاط شهر قرار دارند، چیده شده است پس نتیجه می‌گیریم که مجموع عوامل از دهه‌های قبل تا کنون سبب اختلاف طبقاتی فیزیکی و اقتصادی در بین محلات شهرهای استان شده است.
شکل‌گیری شهر بر حسب مسافران و تراکم
این کارشناس مسائل شهری بیان کرد: در نتیجه مباحثی که بالا مطرح شد یعنی تراکم‌ها، شکل‌گیری شهر بر حسب مسافران و خدمات به آنها، اختلاف طبقات، تقاضای بیشتر و… اگر سوال شما از من این باشد که می‌توان اصلاً عادلانه همه خدمات شهری را توزیع کرد خواهم گفت خیر؛ در بهترین شرایط ما پارک‌ها، فضاهای سبز، آسفالت خیابان‌ها و جمع آوری زباله‌ها و نصب المان‌های زیبا حتی میزبانی رویدادهای فرهنگی و جنگ شادی و نشاط آفرینی و… را در بین مردم محلات پایین‌تر شهر برده‌ایم اما آیا اینها تمام آنچه خدمات شهری می‌نامیم هستند؟
نوئی با طرح این سوال که آیا یک خانه متری سی میلیون تومانی بیشتر جای رشد اقتصادی دارد یا یک خانه متری سه میلیون تومانی، افزود: می‌خواهم به این موضوع برسم که عدالت به معنای توزیع همه چیز به صورت یکسان نیست بلکه باید هر کس به اندازه توان و ظرفیت خود باید خدمات بگیرد اما مشکلی که مردم درباره آن صحبت می‌کنند این است که مردم مناطق پایین دست شهر به اندازه خودشان سهمی نداشته‌اند در نتیجه باید این مطالبه را اینگونه تصحیح کرد که منظور از توزیع عادلانه گرفتن از بالا شهری‌ها و دادن به پایین دستی‌ها نیست بلکه به اندازه‌ای که بالای شهر رسیدگی می‌شود حق مردم پایین دست شهرها است که به آنها نیز رسیدگی شود.
وی درباره راهکار تحقق این امر، افزود: ارتقای بلند مرتبه سازی در پایین دست شهرها، ایجاد رغبت در سرمایه گذاران، اجرای طرح‌هایی مانند پسماند شهری، گالری‌ها، زمین بازی و ورزش، آتش نشانی، مراکز خرید، بازار روزها و برنامه‌ریزی صحیح در زمینه اصلاح طرح تفصیلی، جانمایی، ساماندهی مشاغل، تمرکز زدایی، خارج کردن مشاغلی مانند مطب پزشکان و ساختمان‌های پزشکان از هسته مرکزی شهر، عدم ارائه مجوز به آموزشگاه‌ها در هسته‌های مرکزی شهر و… می‌تواند ماحصل انتخاب یک شورای شهر خوب در آستانه انتخابات توسط مردم باشد لذا مردم اگر می‌خواهند که شاهد موازنه خدمات شهری باشند ابتدا باید موازنه قوا را در پای صندوق‌های رأی محقق کنند.
مردم حق دارند مطالبه کنند
یک کنشگر مسائل اجتماعی و فضای مجازی با بیان اینکه مردم حق دارند که از توسعه متوازن خدمات گلایه مند باشند زیرا تفاوت‌ها در شهرهای ما بین محلات از زمین تا آسمان است، گفت: ساز و کار قیمت گذاری نادرست و عدم نظارت به نحوی که سبب شده تا مسئولان مدیریت شهری به جای قیمت گذاری سازمانی شامل ارائه نظرات صنف بنگاه داران، انجمن مهندسان، شهرداری و… همه چیز را به مالکان واگذار کنند در نتیجه امروز مالک خانه تصمیم می‌گیرد که منزلش را چه میزان بفروشد و از آنجا که مسکن روز به روز گران می‌شود، اتفاقاً نفروختن مسکن برای مالکان بهتر از فروشش است حال در این شرایط اصلاً می‌توان وضعیت را به گونه‌ای سامان داد که تفاوت بین بالا و پایین شهر دست کم کاهش یابد؟ به عقیده بسیاری کارشناسان بله و راه آن تجدید نظر در طرح‌های تفصیلی و مدیریت شهری است.
پدرام حکیم با بیان اینکه مشکل امروز ما این است که طرح تفصیلی مثلاً در یک شهر بزرگ استان، ده سال طول کشیده تا تهیه شود در حالی که عمر مفید طرح تفصیلی ده سال است یعنی روزی که طرح تفصیلی تهیه شده باید آن را بایگانی و طرح تفصیلی جدید را طراحی کرد، بیان داشت: این مشکل از عدم نگاه برنامه‌ریزی و صحیح در بین مسئولان مدیریت شهری و ارکان تصمیم ساز مانند شورای شهر، مسکن و شهرسازی و… است که سبب می‌شود طرح تفصیلی یک روستا که در مجموع ۱۴۰ خانوار دارد، چهار سال به طول می‌انجامد.
وی افزود: در نتیجه تمام این موضوعات مردم به واقع حق دارند که مطالبه توسعه متوازن خدمات شهری را داشته باشند زیرا مشاهده می‌کنند که اختلاف قیمت منزل شأن با قیمت منزل کسی که در بالاترین نقطه زندگی می‌کند ده برابر است اما عوارضی که می‌دهند نهایتاً دو برابر کمتر است از سوی دیگر شخصی که دو خودروی لوکس دارد همان قدر مالیات می‌دهد که یک فرد با پراید اقساطی؛ راه حل این اما بازنویسی دوباره طرح تفصیلی، عدم تراکم فروشی و وضع قوانینی برای ترغیب شرکت‌های عمرانی برای ساخت منازل و مراکز در گیر نقاط شهر است برای مثال چه ایرادی دارد که شهرداری با وعده معافیت ده ساله از عوارض سبب شود تا یک پاساژ در منطقه پایین شهر ساخته شود؟ مگر این امر خود نوعی ایجاد رغبت در سرمایه گذاران نیست؟
مشکل تعریف خدمات شهری است
دیگر صاحب نظر مسائل شهری اما در گفتگو با خبرنگار مهر، با بیان اینکه امروز از هر شهرداری استان سمنان بپرسید که توسعه متوازن خدمات در شهرها دارید همگی قاطعانه می‌گویند بله؛ گفت: مشکل ما اینجا است که مدیران شهری ما در واقع خدمات شهری را به گونه‌ای دیگر معنی می‌کنند یعنی خدمات شهری را در بوستان، پارک، آسفالت کاری، گل کاری و زمین بازی می‌بینند در صورتی که توسعه خدمات شهری باید همه جانبه باشد و تا زمانی که ما مدیریت جامع شهری را نداشته باشیم این امر نمی‌تواند میسر شود اما می‌توان دست کم در انتخابات به افرادی رأی داد که نظر و برنامه‌هایشان نزدیک‌تر به توسعه همه جانبه محلات باشد.
محمد علی امیری که سابقه نامزدی انتخابات در ادوار گذشته شورای شهر را نیز دارد بیان کرد: از دیرباز همین بوده که امروز؛ شورای شهر به جای رفتن به سمت برنامه‌های میان مدت و بلندمدت مانند توازن در ارائه خدمات، سعی کرده به کارهای عمرانی بپردازد که مردم بیشتر آن را با چشم می‌بینند در نتیجه وقتی توسعه فقط فیزیکی و عمرانی شده، دیگر جنبه‌های خدمات شامل بهداشتی، درمان، کتاب و مطالعه و فرهنگ، تماشاخانه، داروخانه و ده‌ها مورد دیگر فراموش می‌شود.
وی افزود: اگر مدیریت شهری به درستی توسعه همه جانبه را ببیند نیازی نداریم که سازمان تبلیغات، سپاه، اوقاف و کمیته امداد و استانداری و… در قالب طرح‌های محله محور به کمک مردم بیایند تا معضلاتی را که در زمینه بیکاری، مشکلات مالی، فقر، معضل درمان و… دارند، به کمک هم رفع کنند. امروز اگر شاهد ارتقای خدمات باشیم چه نیازی است که مردم به دنبال کسی برای رفع مشکلات‌شان باشند لذا انتخاب شورای قوی می‌تواند ما را به سمت یک توسعه چند جانبه سوق دهد تا محتاج دیگر موضوعات نباشیم.
محلات ما مستضعف هستند نه فقیر
این کارشناس و صاحب نظر بیان کرد: محلات پایین دست شهرهای استان سمنان بدون استثنا از گرمسار تا میامی، متأسفانه مستضعف هستند و نه فقیر؛ فقیر کسی است که هیچی ندارد اما استضعاف یعنی شما ظرفیت و پتانسیل، نیروی جوان خدماتی، زمینه کار و اشتغال و… دارید اما نمی‌توانید از آن بهره‌ای ببرید زیرا برایش برنامه‌ریزی نشده است من روستاهای جنوب دامغان را مثال می‌زنم که سنگ‌های قیمتی و معادن آن در سطح کشور یگانه هستند اما خدمات به آنها نرسیده و نمی‌توانند از آن بهره برداری کنند وگرنه یک جوان بیکار نباید از جنوب دامغان مهاجرت کند این یعنی استضعاف؛
امیری با بیان اینکه ما نقش مهم شوراهای اسلامی در ارتقای اقتصادی و خدماتی را دست کم می‌گیریم زیرا برای ما نهادینه شده که شورای شهر یعنی فقط خیابان، پل و… در حالی که اینگونه نیست، گفت: مردم از خودشان بپرسند که شوراهای پنچ گانه کدام یک توانسته‌اند در ارتقای نقش خدمات متوازن شهری بهتر عمل کنند؟ کدام یک شفاف‌تر بوده‌اند؟ چه کسی می‌تواند ضعف‌ها را برطرف کند و سپس پای صندوق‌های رأی حاضر شوند.
در نهایت باید گفت شهرداری‌ها متأسفانه خدمات شهری را فقط نظافت و بوستان و… می‌بینند و با ساخت بوستان‌های عریض و طویل در مناطق پایین دست شهرها، اعلام می‌دارند که ما به همه نقاط شهر یکسان می‌نگریم در صورتی که با وضعیت اقتصادی و عمرانی پیش روی شهرها و در نبود برنامه‌ریزی شهرسازی مبتنی بر ظرفیت‌ها و کمبودهای شهرهای استان، توسعه خدمات شهری عقیم می‌ماند حال باید دید آیا شورای ششم که مردم قرار است آنها را انتخاب کنند به این امر آیا دست می‌زنند؟ و آیا مردم اهمیت شایسته گزینی را از منظر توسعه خدمات شهری درک کرده‌اند؟
