به گزار روز شنبه ایرنا، بازارگردانی فرایندی است که برای تعادل بخشی به بازار و تضمین نقد شوندگی آن به کار می‌رود، یعنی سهامداران و صاحبان اوراق به محض تصمیم گیری برای فروش سهام خود بتوانند نسبت به معامله اوراق خود اقدام کنند.
شورای عالی بورس طی مصوبه‌ای در ۲۰ شهریور امسال همه ناشران را به داشتن بازارگردان ملزم کرد، این موضوع موجب نقدشوندگی در بورس شد اما در این میان برخی معتقدند بازارگردان‌ها در فرآیندهای بازار سرمایه اخلال ایجاد کردند و برخی دیگر بازارگردان‌ها را به تلاش برای نوسان‌گیری از سرمایه‌گذاران خرد متهم می‌کنند.
در این زمینه «سیاوش وکیلی»، مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان بورس امروز (شنبه) در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا ضمن رد این اتهام‌ها با استناد به آمار معاملات ۹ ماهه بازارگردان‌ها اعلام کرد: بازارگردان‌ها در بازار سرمایه نقش مثبتی ایفا می‌کنند، نقدشوندگی مهم‌ترین وظیفه بازارگردان‌ها هست و آمارهای موجود، ایفای نقش آنها در بازار سرمایه را تأیید می‌کند.
وی با اشاره به فعالیت قانونمند اکثر بازارگردان‌ها، درباره نحوه برخورد سازمان بورس با تخلفات برخی بازارگردان‌ها گفت: موضوع مهم، توجه به تفاوت بین «تخلف» و «جرم» است، سازمان بورس با ناشران و نهادهای مالی که از دستورالعمل‌ها تخلف کردند و همچنین با بازارگردان‌هایی که در فرآیند عملیات بازارگردانی هم دچار تخلف شوند برخورد خواهد کرد، این موضوع با جرم‌انگاری و ارسال پرونده به دادگاه‌ها تفاوت دارد اما اگر لازم باشد بر اساس مقررات و قوانین آن اقدامات نیز انجام می‌شود.
وکیلی افزود: تاکنون عمده تخلفات ناشی از استنکاف برخی ناشران از عمل به مصوبه ۲۰ شهریور شورای عالی بورس و آیین‌نامه صیانت از حقوق سرمایه‌گذاران بوده که همه ناشران (چه ناشران جدیدالورود به بازار و چه ناشران باسابقه بازار) را به داشتن بازارگردان ملزم کرده است، در نخستین روزهای اجرای این مصوبه از ۱۲ مهرماه برخی ناشران از اجرای آن خودداری کردند که برخوردهای لازم براساس مقررات هم انجام گرفت.
مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان بورس ادامه داد: باید به این نکته توجه کرد که رسیدگی به تخلفات مراحلی دارد، در مرحله نخست، پس از صدور گزارش تخلف توسط واحدهای نظارتی، موضوع توسط کمیته‌های تحقیق بورس‌ها بررسی و جهت تصمیم‌گیری به هیات مدیره بورس‌ها یا هیأت رسیدگی به تخلفات سازمان ارائه می شود. رأی بدوی انضباطی تا یک ماه، توسط محکومین قابل تجدیدنظرخواهی است.
وی افزود: فرآیند رسیدگی به این تجدیدنظرخواهی در سازمان بورس انجام می شود، بسیاری از متخلفان می‌توانند در این مهلت یک‌ماهه به تعهدات خود عمل کنند و در این صورت اقدامات اصلاحی صورت گرفته مطابق مقررات در حکم انضباطی تجدیدنظر لحاظ خواهد شد، طبق اعلام معاونت حقوقی سازمان بورس در دو یا سه ماه گذشته ۲۰۷ مدیر بورسی، احکامی از «تذکر» تا «سلب صلاحیت» و «جریمه نقدی» دریافت کردند که در تاریخ بورس این میزان جدیت در مقابل تخلفات بی‌سابقه بوده است. در صورتی که مردم تخلفی از بازارگردان یا بورس مربوطه مشاهده کردند می‌توانند موضوع را از طریق سامانه اعلام شکایات سازمان به نشانی shekayat.seo.ir به سازمان اعلام کنند.
وی همچنین در پاسخ به برخی درخواست‌ها و فشارها مبنی بر اعلام اسامی متخلفان گفت: سازمان بورس هیچ‌گاه با تخلف کنار نخواهد آمد، خط قرمز ما ثبات بازار و حفظ منافع سرمایه‌گذاران و سهامداران است و همه سازوکارهای برخورد با تخلفات در خود سازمان بورس دیده شده است، اما بسیاری از تخلفات در همان مراحل اولیه رسیدگی و از سوی ناشران رفع می‌شوند؛ بنابراین، اعلام اسامی متخلفان، نه منطقی و نه به نفع سهامداران و فعالان بازار است.
وکیلی درباره تأثیر و پیامدهای مصوبه ۲۰ شهریور امسال شورای عالی بورس بر بازار سرمایه نیز گفت: از نظر ایجاد نهادهای بازارگردان آنچه طی این دو ماه رخ داد، بی‌سابقه بود. براین اساس، هم‌اکنون از بین حدود ۶۵۰ نماد فعال در بازار سرمایه، ۴۸۰ نماد دارای بازارگردان هستند که این موضوع می‌تواند موجب اطمینان خاطر سهامداران از نقدبودن سرمایه‌گذاری شود.
مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان بورس درباره نوسان گیری بازارگردان‌ها هم گفت: استفاده از این واژه نادرست است. بازارگردان وظیفه کمک به نقدشوندگی بازار را بر عهده دارد و در این مسیر با استفاده از ابزارهای خرید و فروش سهم در زمان‌هایی که صف خرید یا سهم فروش تشکیل می‌شود، قابلیت نقدشوندگی سهام را افزایش می‌دهد و به طور طبیعی در بازه دامنه مظنه‌ای که برایش تعیین می‌شود حرکت و به اصطلاح عملیات «Market maker» را انجام می‌دهد. این فرآیند Market maker هم‌اکنون به شکل مثبت از سوی بازارگردان‌ها در بازار سرمایه در حال انجام است.
وی در پاسخ به این پرسش که آمارهای فعالیت بازارگردان‌ها چگونه بوده و آیا طبق این آمارها، بازار گردان‌ها نقش خود را انجام دادند یا خیر، گفت: در بازه حدود ۹ ماهه، بازارگردان‌ها دو برابر حجم فروش سهام، اقدام به خرید سهام کرده‌اند، در این مدت حجم خرید سهام بازارگردان‌ها بیش از ۵۵ هزار میلیارد تومان بوده و این در حالی است که ارزش فروش سهام آنها رقم ۲۷ هزار میلیارد تومان را نشان می‌دهد.
وکیلی ادامه داد: نکته مهم اینکه در اواخر تابستان و در فصل پاییز که شاهد نوسان بازار و افت شاخص بودیم، بازارگردان‌ها سه برابر حجم فروش از سرمایه‌گذاران سهام خریده‌اند. یعنی وظیفه خود را برای حفظ جریان نقدشوندگی بازار حتی در زمانی که صف‌های فروش در بسیاری از نمادها تشکیل شده بود به‌خوبی ایفا کرده‌اند که این موضوع را می توان طبیعت عملیات بازارگردانی عنوان کرد.
مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان بورس اضافه کرد: بازارگردان‌ها طبق شیوه مرسوم و استانداردهای جهانی فعالیت خود باید عایدی هم داشته باشند، زیرا بازارگردان‌ها قلک نیستند که فقط یک‌سویه عمل کنند و بخرند بلکه باید دوسویه (خرید و فروش) عمل کنند.
این کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: به لحاظ فنی، بازارگردان‌ها عامل انتقال سهام بین فروشندگان و خریداران سهام هستند، البته فعالیت آنها باید در دامنه مظنه‌ای باشد که بورس ها برای آنها تعیین می‌کند.
وکیلی گفت: وظیفه سازمان بورس در این زمینه نظارتی است، یعنی اگر اقدام به خرید سهم در یک دامنه مظنه می‌کنند، در همان سهم و دامنه مخصوص باید سفارش فروش هم بگذارند. به‌این‌ترتیب، بازارگردان‌ها ضمن کمک به بازار و نقدشوندگی سهام از عایدی بهره‌مند می‌شوند. هیچ جای جهان، نمی‌توان از بازارگردان‌ها، توقع عملکرد یک‌سویه داشت، دیر یا زود، منابع آنها تمام می‌شود و دیگر قادر نخواهند بود به وظیفه خود عمل کنند.
مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان بورس افزود: باید توجه داشته باشیم که اگر در دوره نوسان بازار سهام، بازارگردان‌ها فعال نبودند، معاملات سهام چگونه امکان‌پذیر می‌شد؟ در واقع در سه ماهی که از مصوبه شورای عالی بورس درباره الزام به بازارگردانی می‌گذرد، آن ها در نقدشوندگی و تثبیت بازار و جلوگیری از قفل شدن معاملات بازار، نقش بسیار مهمی داشتند. این را هم مد نظر داشته باشیم گرچه ۱۷ سال از فعالیت اولین بازارگردان ها می گذرد اما نهادهای نوپایی محسوب می شوند و می بایست به آن ها فرصت دهیم تا بر اساس استانداردهای بین المللی خدمات ارائه دهند.
مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل در خصوص برخی اظهارنظرها مبنی بر ضرورت حذف دامنه نوسان سهام هم گفت: اختلاف‌نظرهای زیادی درباره این موضوع وجود دارد که گاه از مرز تفاوت نظر گذشته و به تناقض در دیدگاه‌ها می‌رسد. رویکردها، طیف وسیعی از نظرها را دربرمی گیرد که شامل دامنه محدود تا باز و نامحدود و حتی دامنه نامتقارن در شرایط افت و یا صعود بازار است. یا پیشنهادی مطرح شده که بر اساس آن، هرماه، یک درصد به دامنه نوسان اضافه شود.
وی ادامه داد: بحث چند تابلویی هم هوادارانی دارد و هر یک از صاحبان دیدگاه‌های متنوع هم استدلال‌ها و دلایل خاص خود را مطرح و بر درستی آنها پافشاری می‌کنند. در دنیا هم مطالعات تطبیقی نشان می دهد نسخه واحدی در این خصوص وجود ندارد. البته برای تصمیم‌گیری نهایی، باید بازار از عمق و ثبات کافی برخوردار باشد تا بتوان به تصمیمی درست، واقع‌بینانه و کارشناسی رسید تا وضعیت کنونی، بهبود و ارتقا یابد.
