در روزهای صعود شارپی بازار سرمایه در سال گذشته، وعده عرضه سه صندوق دولتی در قالب ETF از سوی دولتمردان داده و قرار شد صندوق نخست بانکی و بیمه ای، صندوق دوم پالایشی و صندوق سوم خودرویی و فلزی باشد.
درواقع دولت بنا داشت باقیمانده سهم خود در برخی بانک ها، بیمه ها، پالایشگاه ها، شرکت‌های خودرویی و فولادی را در بازار عرضه و از این طریق سهام خود را به مردم واگذار کند. این صندوق‌ها با ۲۰ تا ۳۰ درصد تخفیف به مردم واگذار شد و هر ایرانی دارای کد ملی می‌توانست خریدار آنها باشد.
در این راستا، صندوق اول با نام دارا یکم در اوایل تابستان سال ۱۳۹۹ عرضه و در سوم تیرماه قابل مقایسه شد. در واقع وزارت امور اقتصادی و دارایی از طریق این واگذاری، به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران، باقیمانده سهام خود در بانک‌های ملت، تجارت و صادرات ایران و بیمه‌های البرز و اتکایی امین را واگذار کرد.
در پذیره‌نویسی صندوق دارایکم بیش از چهار میلیون نفر مشارکت کردند. صندوقی که هم راستا با روزهای صعودی بازار سرمایه، بازدهی چشمگیری داشت و تا ۲۰۰ درصد سود هم پیش رفت.
سوددهی دارایکم به گونه‌ای بود که حتی با وجود سقوط چشمگیر شاخص کل بورس طی یک سال گذشته، این صندوق همچنان در سود قرار دارد.
بر این اساس، نرخ هر واحد دارایکم در روز عرضه ۱۰ هزار تومان بود و هر واحد این صندوق در روز چهارشنبه حدود ۱۲ هزار تومان نرخ داشت.
تب و تاب دارایکم هنوز نخوابیده بود که سخن از عرضه پالایشی یکم (باقی مانده سهام دولت در چهار پالایشگاه تهران، تبریز، اصفهان و بندرعباس) به میان آمد. این بار در آن سوی ماجرا وزارت نفت نشسته بود و عرضه صندوق پالایشی یکم با اختلاف بین وزارت نفت و وزارت اقتصاد کلید خورد و یکی از بهانه‌های ریزش بازار شد!
درواقع زمان عرضه این صندوق نخستین روزی بود که سقوط بازار آغاز شد، سقوطی که همچنان ادامه دارد و مشخص نیست نقطه تعادل آن کجا باشد.
کاهش ارزش این صندوق به جایی رسید که نرخ هر واحد این صندوق به ۵۰۰۰ تومان، یعنی نصف نرخ روز عرضه رسید. در این روزها نیز ارزش پالایشی یکم هنوز به روز عرضه نرسیده و همچنان هر واحد این صندوق حدود ۷۳۰۰ تومان نرخ دارد.
در نهایت حالا کار به جایی رسید که سازمان بورس و اوراق بهادار تصمیم گرفت برای احیای بازار و شاید بازگرداندن اعتماد مردم به بورس، ضرر افرادی که ETF را خریده بودند جبران کند. از یک سو به گفته محمدعلی دهقان دهنوی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، معمولا مردم در معامله با دولت توقع ضرر دیدن ندارند و از سوی دیگر دولت مانند هر ناشر دیگری، باید تا یک سال از سهمی که عرضه کرده است حمایت کند تا نرخ سهم به زیر نرخ در روز عرضه نرسد.
تصمیم جدید سازمان نیز توسط سران قوا تصویب شد اما همنوز ابلاغیه آن برای اجرا صادر نشده است. در صورت اجرای این تصمیم سهم جدید پالایشی یکم یا سهم‌های دیگر به سهام داران ETF هبه خواهد شد.
