با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید در سال 1392 طرح مسکن مهر کنار گذاشته شد تا طرح مسکن اجتماعی جایگزین آن شود. اما عملا در سال های وزارت عباس آخوندی بر وزارتخانه راه و شهرسازی هیچگاه طرح مسکن اجتماعی اجرایی نشد.
به گزارش تابناک اقتصادی، علاوه بر طرح مسکن اجتماعی در سال های سکان داری دولت تدبیر و امید در قوه مجریه، این دولت طرح های دیگری را در زمینه مسکن مطرح کرد که از آن جمله می توان به صندوق پس انداز مسکن، بازار رهن ثانویه مسکن، فروش اقساطی مسکن، مسکن قسطی کارمندان و طرح مسکن ملی اشاره کرد. به جز طرح مسکن ملی باقی طرح های مسکن دولت تدبیر و امید بر روی کاغذ باقی ماند.
طرح مسکن ملی نیز شامل ساخت 400 هزار واحد مسکونی بود که ساخت 200 هزار واحد آن در شهرهای جدید و با مشارکت بخش خصوصی، ۱۰۰ هزار واحد در مناطق بافت فرسوده و توسط شرکت بازآفرینی شهری و ۱۰۰ هزار واحد بر عهده بنیاد مسکن انقلاب اسلامی بود.
ساخت 400 هزار واحد مسکونی در طرح مسکن ملی در دو سال آخر دولت تدبیر و امید در حالی کلید خورد که کشور سالانه به یک میلیون مسکن نیاز داشت.
به هر صورت بی عملی و بی برنامگی و بی توجهی دولت به حوزه مسکن موجب شد تا قیمت مسکن در این سال ها سر به فلک بکشد و تنها بخش کوچکی از جامعه توان خرید یک سرپناه را برای خود داشته باشند.
متاسفانه آمارهای موجود بر روی سایت بانک مرکزی از سال 1394 به بعد می باشد. همچنین با توجه به اینکه ملاک سنجش سالانه می باشد انتهای بازه را سال 1399 در نظر می گیریم.
در سال 1394 مجموع تعداد معاملات واحدهای مسکونی 153 هزار و 763 واحد گزارش شده است. در این سال متوسط قیمت هر مترمربع مسکن 4 میلیون و 168 هزار و 300 تومان بوده است.
در سال 1399 مجموع تعداد معاملات واحدهای مسکونی 83 هزار و 303 واحد اعلام شده است. همچنین متوسط قیمت هر مترمربع از مسکن 23 میلیون و 865 هزار و 900 تومان گزارش شده است.
مقایسه تعداد معاملات واحدهای مسکونی در سال 1394 با سال 1399 بیانگر آن است که در این چند سال میزان معاملات 46 درصد کاهش یافته است که عمدتا به دلیل افزایش قیمت شدید مسکن می باشد، چرا که در این مدت میزان قیمت هر مترمربع مسکن در شهر تهران رشد 473 درصدی داشته است!
در سال 1399 در مقایسه با سال 1398 نیز رشد قیمت هر مترمربع مسکن 80 درصد بوده است.
در نمودار زیر، روند رشد قیمت هر مترمربع مسکن در سال های 1394 تا 1399 را ملاحظه می کنید.
تعداد معاملات واحدهای مسکونی نیز در سال های 1394 تا 1399 روند نزولی داشته است.
گفتنی است که آمارهای منتشر شده در اردیبهشت ماه 1400 پیرامون بازار مسکن نشان می دهد که در ماه اردیبهشت 3938 واحد معامله شده است که نسبت به ماه مشابه سال گذشته 65 درصد کاهش را نشان می دهد. همچنین میانگین قیمت هر مترمربع مسکن در اردیبهشت ماه 1400 در مقایسه با اردیبهشت ماه سال قبل تر با رشد 70 درصدی به 28.7 میلیون تومان رسیده است.
این آمار و ارقام در حالی رقم خورد که در دهم خرداد 1392 روحانی در مناظره انتخاباتی در پاسخ به این پرسش مجری که " برنامه دولت شما برای تامین مسکن و مهار قیمت آن چیست؟" گفت: اصل تامین مسکن ارزان برای جامعه مخصوصا نسل جوان از برنامه های دولت تدبیر و امید است. قیمت مسکن در سال های اخیر برای مسکن کلنگی رشد 82 درصدی و برای آپارتمان رشد 52 درصدی داشته است. طرح مسکن مهر هم با مشکلاتی مواجه است، اگرچه اصل آن کار پسندیده ای بود. قرار بود 200 هزار واحد در 10 سال ساخته شود اما این میزان به یک و نیم میلیون واحد مسکونی افزایش یافت، با شتابزدگی بدون مطالعه مکان یابی صحیح و رعایت اصول فنی و مهندسی که در نتیجه عیوب فراوانی دارد. برای تکمیل مسکن مهر چندین میلیارد اعتبار لازم است و بانک مسکن هم به خاطر همین طرح از بانک مرکزی استقراض کرده به نظر من مسکن مهر اشکالات فراوانی دارد اما چاره ای نیست جز این که در دولت بعد اشکالات مرتفع و نواقص رفع شود.
با توجه به انباشت تقاضا در حوزه مسکن و قیمت های نجومی که در این بازار پدید آمده است، دولت آینده کار بسیار سختی را پیش رو دارد و علاوه بر جبران کم کاری دولت تدبیر و امید در زمینه ساخت مسکن باید تلاش کند تا تقاضاهای جدید در این زمینه را نیز پاسخ دهد و قیمت مسکن را با افزایش عرضه، کاهش دهد.
محسن رضایی به عنوان یکی از کاندیداهای ریاست جمهوری 1400 در زمینه ساخت مسکن طی طی توئیتی در 12 خرداد 1400 نوشت:
ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکن، طرح خاص و ایدۀ ویژه هیچ کاندیدایی نیست؛ این قانون مصوب مجلس محترم است و تمام دولت‌ها موظف به اجرای آن هستند. در طرح نهضت مسکن ایرانیان، علاوه بر یک میلیون واحد مسکن مصوب، سالانه یک میلیون واحد مسکن هم با احیای بافت فرسوده خواهیم ساخت.
وی همچنین طی مصاحبه ای عنوان کرد: ساخت یک میلیون مسکن در سال، مشکل مسکن را حل نمی‌کند و با توجه به تقاضای بالا در بخش مسکن، باید سالانه حداقل دو میلیون مسکن در کشور تولید شود.
رضایی درباره طرح نهضت مسکن ایرانیان گفت: با ورود بازار سرمایه در کنار بانک‌ها برای تامین منابع مالی نهضت‌خانه سازی ایرانیان، حداقل سالانه دو میلیون مسکن در کشور ساخته خواهد شد. طرح نهضت خانه‌سازی ایرانیان مهمترین برنامه بخش مسکن است که پس از آسیب‌شناسی طرح‌های مسکن مهر، جهاد خانه‌سازی که پیشتر در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دنبال می‌شد و بررسی تجارب پیش و پس از انقلاب اسلامی در طرح‌هایی نظیر شهرک اکباتان و فولاد شهر اصفهان، مطالعه و تدوین شده است.
رضایی اظهار داشت: در این طرح، سازندگان خانه به بازار سرمایه وصل می‌شوند تا منابع مالی مورد نیاز را از این بازار تامین کنند و از سوی دیگر، متقاضیان مسکن به بانک‌ها وصل می‌شوند و بنابراین بازار مسکن از دو طرف تغذیه خواهد شد. خریدار مسکن فقط باید ۱۰ درصد مبلغ مورد نیاز را تامین کند و ۹۰ درصد بقیه را بانک‌ها تامین کرده و بجای وثیقه، خود ساختمان در حال ساخت را وثیقه‌گذاری می‌کنند.
وی ادامه داد: از آنجا که متقاضیان مسکن نمی‌توانند بهره ۱۸ درصدی وام‌ها را بپردازند بخشی از این بهره را خود دولت پرداخت خواهد کرد و در مورد تامین زمین هم، با تصویب هیات دولت، زمین‌ها از منابع طبیعی تامین خواهد شد.
از آنجا که داشتن سرپناه برای هر خانوار ایرانی کم کم به یک آرزو دارد تبدیل می شود، اما به نظر می رسد طرح نهضت مسکن ایرانیان اگر به درستی اجرایی شود می تواند تقاضای انباشته شده برای خرید خانه را نه تنها پوشش دهد بلکه بتواند تقاضاهای جدید را نیز پاسخگو باشد. همچنین با رونق بخش مسکن و با توجه به اینکه این بخش ارتباط های پسین و پشین قوی با سایر بخش های اقتصادی دارد، می تواند چرخ سایر بخش ها را نیز به گردش درآورد و از این رو مشکل اشتغال را نیز تا حدودی حل کند.
گفتنی است که نگاه ویژه به احیای بافت های فرسوده نیز در این برنامه خود نگاهی جالب به بخش مسکن است چرا که ساخت مجدد بافت های فرسوده هزینه های ساخت مسکن در مکان های تازه از جمله هزینه ها برای انشعابات و زمین را ندارد که خود می تواند در کاهش هزینه های ساخت و ساز بسیار کمک کننده باشد.
